Bændablaðið - 10.03.2011, Page 14

14 Bændablaðið | fimmtudagur 10. mars 2011
Stjórn Landssamtaka sauðfjár-
bænda (LS) hélt í síðustu viku
fund um stefnumótun í greininni.
Stjórnarmenn voru sammála um
að miklir möguleikar séu hérlendis
í að auka framleiðslu á lamba-
kjöti. Þá hafi markaðsaðstæður
erlendis verið að batna verulega
og útflutningur sé þegar farinn
að skila stórauknum gjaldeyris-
tekjum. Samkvæmt bráðabirgða-
tölum voru flutt út 3.437 tonn af
lambakjöti í fyrra fyrir rösklega
2,1 milljarð króna.
Skoða umhverfi
sauðfjárræktarinnar
„Við höfum verið að vinna að
stefnumótun fyrir samtökin og
hefur Ágúst Þorbjörnsson hjálpað
okkur í þeirri vinnu, sagði Sindri
Sigurgeirsson formaður LS. „Þar
vinnum við út frá fimm meginþátt-
um.“ Að sögn Ágústar er þar fyrst
verið að skoða hvernig umhverfi
sauðfjárræktarinnar er í dag og
hvernig það hafi verið að þróast.
„Einnig erum við að skoða
hvernig líklegt er að það þróist í
framtíðinni. Við höfum reynt að
horfa á þetta í fyrsta lagi út frá inn-
anlandsmarkaðnum og í öðru lagi
út frá innlendri vöruþróun ásamt
útflutningsmálum og mörkuðum
erlendis, í þriðja lagi út frá fram-
leiðslugreininni sjálfri, vinnslu-
leyfishöfum og afurðastöðvum.
Þá höfum við líka verið að skoða
hvernig þetta lítur út gagnvart
opinberum aðilum og reynt að meta
mikilvægi þeirra og líklega þróun
á því sviði. Síðan höfum við verið
að skoða rekstur búa. Þannig erum
við að skoða alla þætti sem tengjast
hagsmunum greinarinnar.“
Sindri segir miklar breytingar
hafa átt sér stað í sauðfjárbúskap,
einkum á síðustu tíu árum. Menn
hafi mikið verið að hagræða heima
á búunum. Þá hafi nýir bændur
verið að koma inn í greinina.
Farnir að sjá ljós í myrkrinu
„Stærsta breytingin er þó aukinn
útflutningur. Við erum farnir að
sjá ljós í myrkrinu,“ segir Þórarinn
Pétursson. „Útflutningurinn er
farinn að skipta gríðarlega miklu
máli.“
Ágúst nefnir einnig að breyt-
ingar á gengi íslensku krónunnar
frá haustinu 2008 hafi klárlega haft
gríðarleg áhrif á samkeppnishæfni
greinarinnar á erlendum mörkuðum.
„Þar er líka um að ræða breytingar
á heimsmarkaðsverði á lambakjöti,
sem hefur hækkað mjög mikið.
Hagstæðara gengi og hækkað verð
á mörkuðum gera það að verkum
að greinin er orðin vænleg til
útflutnings í dag. Við erum hér að
velta fyrir okkur þeim tækifærum
sem skapast við svona aðstæður og
einnig þeim ógnum sem að grein-
inni steðja. Hvernig við getum nýtt
tækifærin betur og varist sem best
þeim ógnum sem við blasa.“
Útflutningurinn mikilvægur
Engar takmarkanir eru nú varðandi
framleiðslu á lambakjöti í landinu.
Aukinn útflutningur og hátt mark-
aðsverð skila greininni því mikilli
búbót.
Segir Ágúst að útflutningur á
lambakjöti sé nú farinn að skila tals-
verðum gjaldeyri inn í þjóðarbúið,
sem fer vonandi að skila sér inn í
afurðaverð til bænda í haust. Auk
þess benda stjórnarmenn LS á að
aukin framleiðsla til útflutnings
sé farin að skipta mjög miklu máli
fyrir rekstur afurðastöðvanna og
skapi þar mikla vinnu. Fyrir afurða-
stöðvarnar sé útflutningurinn líka
mikill hagur vegna þess að fram-
leiðslan sé jafn harðan seld úr landi,
sem minnki birgðahald og dragi um
leið úr kostnaði vegna afurðalána.
Allt vinni þetta saman að því að
styrkja greinina.
Vel heppnuð markaðssetning
Markaðssetning í gegnum tíð-
ina er einnig farin að skila sér í
aukinni eftirspurn. Gott dæmi er
Bandaríkjamarkaður og það nýjasta
er vel heppnuð kynning á lambakjöti
í Moskvu í Rússlandi, sem greint
var frá í síðasta blaði. Þar tóku full-
trúar Kaupfélags Skagfirðinga og
Sláturfélags Suðurlands þátt í rúss-
nesku matvælasýningunni Prodexpo,
sem fram fór í byrjun febrúar.
Vakti athygli að þessir keppinautar
á íslenska markaðnum unnu náið
saman að kynningunni í Rússlandi.
Einnig voru þar fulltrúar íslensks
sjávarútvegs að kynna sínar vörur
en Íslandsstofa hélt utan um þátttöku
Íslendinga. Ágúst Andrésson, slátur-
hússtjóri KS, segir að markmið þátt-
töku í sýningunni hafi verið að afla
markaða fyrir dýrari hluta lambsins,
en fram að þessu hafi útflutningurinn
til Rússlands aðallega snúist um sölu
á ærkjöti.
Aukin áhersla á hágæðavöru
Ágúst Þorbjörnsson segir að í
stefnumótunarvinnu LS hafi ein-
mitt verið skoðað hvernig nálgast
mætti markaðina með gæði íslenska
lambakjötsins í huga.
„Út frá hreinleika, hollustu og
þeim aðstæðum sem íslenska lambið
er alið upp við. Að við hugsum þetta
á annan hátt en gert hefur verið og
séum um leið samkeppnishæfari í
hágæðavöru en þessi stóru fram-
leiðslulönd eins og Ástralía og Nýja-
Sjáland.“
Þórarinn tekur undir það og segir
það kannski feimnismál um að
tala, en stefnan sé auðvitað að gera
sauðfjárræktina að meiri „alvöru“
atvinnugrein. Stjórnarmenn séu sam-
mála um að miklir möguleikar séu
hérlendis í að auka framleiðslu á
lambakjöti. Víða sé nægt landrými
til staðar, þó það sé mjög mismun-
andi eftir landshlutum. Sú aukning
muni bæði verða með stækkun búa
og aukinni hagræðingu en nauðsyn-
legt sé þó líka að minni bú haldi
velli til að viðhalda fjölbreytni í
greininni. Ljóst sé þó að meðalbúið
fari stækkandi.
Laða þarf að ungt fólk
Að mati stjórnarmanna er brýnt að
laða ungt fólk inn í greinina, þar
sem margir starfandi bændur séu
að komast á aldur og fari að hætta
búskap. Telja þeir að til að tryggja
endurnýjun í greininni þurfi mikið
átak.
Sterkar raddir hafa einnig verið
uppi meðal bænda almennt að sér-
staks átaks sé ekki endilega þörf
til að laða ungt fólk að sauðfjár-
rækt, frekar en öðrum búgreinum.
Aðalatriðið sé að landbúnaðurinn
í heild hafi eðlilegt umhverfi til að
starfa í. Dæmi um slíkt megi m.a.
sjá í góðum árangri af útflutningi á
lambakjöti síðustu misserin eftir að
gengi krónunnar er ekki lengur of
hátt skráð. Séu starfsumhverfi og
tekjumyndunarmöguleikar eðlilegir
muni áhugasamt fólk sækjast eftir
að vinna við landbúnað. Því eigi
sauðfjárbúskapur alla möguleika á
að vera öflug atvinnugrein á Íslandi
sem skapi mikinn gjaldeyri.
/HKr.
Stjórn Landssamtaka sauðfjárbænda í stefnumótunarvinnu:
Útflutningur farinn að skipta gríðarlegu máli
Miklir möguleikar sagðir til að efla sauðfjárrækt verulega ekki síst með tilliti til útflutnings
Frá stefnumótunarfundi stjórnar Landssambands sauðfjárbænda. Talið frá vinstri: Sigurður Eyþórsson framkvæmda-
stjóri LS, Helgi Haukur Hauksson, Oddný Steina Valsdóttir, Sindri Sigurgeirsson formaður LS, Þórarinn Pétursson
og Ágúst Þorbjörnsson frá Framsækni ehf. Á myndina vantar Þorvald Þórðarson sem komst ekki til fundarins
sökum óhagstæðs flugveðurs á Vestfjörðum. Mynd | HKr.
Aukin tiltrú er að skapast meðal bænda í landinu á að sauðfjárbúskapur
geti skilað auknum og umtalsverðum arði fyrir þjóðarbúið í framtíðinni.
Matvælastofnun mun nú í mars
hefja eftirlit með fóðri og fóðrun hjá
bændum í Ölfushreppi, Ásahreppi
og Rangárþingi eystra. Eftirlitið er
í samræmi við reglugerð 107/2010,
en þar er innleidd reglugerð EB nr.
183/2005 um kröfur er varða holl-
ustu fóðurs.
Kröfur til bænda og annarra frum-
framleiðenda fóðurs koma fyrst og
fremst fram í I. og III. viðauka reglu-
gerðarinnar. Reglugerðina má finna
á heimasíðu MAST undir Lög og
reglur/Fóður. Búfjáreftirlitsmenn
munu sjá um eftirlitið samhliða
árlegri vorskoðun.
Bændabýli teljast nú fóðurfyrir-
tæki, eða eins og stendur í skilgrein-
ingu á fóðurfyrirtækjum í reglugerð
um matvæli: „fóðurfyrirtæki“: fyrir-
tæki sem starfar við framleiðslu,
vinnslu, geymslu, flutning eða
dreifingu fóðurs, þ.m.t. framleiðsla,
vinnsla eða geymsla framleiðanda á
fóðri handa dýrum á eigin bújörð.
Í reglugerð um kröfur er varða
hollustu fóðurs er mest áhersla lögð
á fjögur atriði.
Skráning starfsstöðva:
Skrá þarf alla starfsemi búsins, sem
ekki fellur beint undir hefðbundinn
búskap, hjá MAST. Hér er átt við
t.d. þurrkunarstöð fyrir bygg eða
annað korn, flutning á fóðri, sölu
fóðurs, verktöku við slátt eða þresk-
ingu o.s.frv. Bændur þurfa því að
láta MAST vita formlega um alla
slíka starfsemi.
Hollustusamlega
meðferð fóðurs:
Halda þarf fóðurgeymslum, gjafa-
búnaði, brynningarbúnaði, flutn-
ingstækjum o.s.frv. hreinum og
þrifalegum. Fjarlægja þarf reglu-
lega fóðurleifar og skipta um undir-
burð o.s.frv.
Mengunarvarnir:
Verja þarf fóður gegn meindýrum
og utanaðkomandi mengun. Geyma
þarf fóður aðskilið frá öðrum efnum
eins og áburði, fræjum, hreinsiefn-
um, olíum og eiturefnum og fjarri
tækjum og verkfærum.
Rekjanleiki:
Fóðurfyrirtæki þurfa að geta rakið
aðkeypt fóður skv. lotunúmerum eða
framleiðsludagsetningu til seljanda
eða framleiðanda. Jafnframt þurfa
þau að geta rakið afhent eða selt
fóður skv. lotunúmerum eða fram-
leiðsludagsetningu til móttakanda
eða kaupanda.
Eftirlit með fóðri hjá bændum
hefst, eins og að ofan greinir,
í Ölfushreppi, Ásahreppi og
Rangárþingi eystra. Á næstu 5
árum mun samskonar eftirlit eiga
sér stað hjá öllum bændum á landinu.
Kostnaður bænda vegna eftirlitsins
verður 7.084 kr.
Á býlum þar sem ekki eru gerðar
neinar athugasemdir má búast við
samskonar eftirliti á 5-15 ára fresti.
Þar sem gerðar eru athugasemdir má
búast við heimsókn eftirlitsfólks að
nýju innan árs.
Þuríður E. Pétursdóttir,
fagsviðsstjóri hjá Matvælastofnun
Fóðureftirlit hjá bændum
Nýleg dæmi hafa sýnt að ástæða
er til að minna bændur á að gæta
að aldursmörkum nautgripa varð-
andi kjötmat. Einkum á þetta við
um ungneytakjöt, þ.e. af nautum,
uxum og kvígum á aldrinum 12-30
mánaða, en einnig um kýr.
Samkvæmt kjötmatsreglugerðinni
(nr. 882/2010) flokkast naut og uxar, 30
mánaða og eldri, sem bolakjöt (merktir
Vinnslukjöt N) og kvígur sem kýr (KI
U: vel holdfylltir skrokkar af 30-48
mánaða gömlum kúm eða í K-flokka
eftir holdfyllingu og fitu).
Einstaklingsmerking nautgripa
hefur í för með sér að aldur slátur-
gripa liggur klár fyrir og er ekki lengur
matsatriði eftir beinmyndun í brjóski
á hátindum brjósthryggjarliða og útliti
skrokks að öðru leyti. Opið aðgengi er
að grunnupplýsingum um nautgripi
eftir einstaklingsnúmerum. Að sjálf-
sögðu nýta kjötmatsmenn sér það ef
gripur virðist vera nálægt viðkomandi
aldursmörkum. Að sama skapi geta
starfsmenn í kjötvinnslum sannreynt
aldur sláturgripa við móttöku skrokka.
Þeirri ábendingu er því komið á
framfæri við framleiðendur að fylgjast
með aldri gripa sinna og áætla slátur-
tíma í samræmi við ofangreind aldurs-
mörk.
Með kveðju og góðum
óskum til kúabænda.
Stefán Vilhjálmsson,
fagsviðsstjóri kjötmats
hjá Matvælastofnun.
Matvælastofnun - Aldur sláturgripa
Ábending
til kúabænda