Fréttablaðið - 17.03.2012, Blaðsíða 6

17. mars 2012 LAUGARDAGUR6
Það voru engin ráð fyrir-
sjáanleg til bjargar, hvorki hér
á landi né erlendis.
Andri Árnason sagði varla von til þess
að forsætisráðherra Íslands hefði
kunnað leiðir til að sjá kreppuna fyrir og
bregðast við henni þegar hún hafi komið
erlendum sérfræðingum í opna skjöldu.
Það er ekki hægt að skipa
mönnum í sjálfsmorð.
Andri sagði stjórnvöld ekki hafa haft
neinar heimildir til að skipa bönkunum
að selja eignir.
Fullyrðingar ákæruvaldsins
um að hægt sé að flytja
banka milli landa eða selja
eignir með því að ýta á takka eru
auðvitað fráleitar.
Andri sagði að meira hafi þurft til en
viljann til að flytja Kaupþing úr landi.
Maður veltir fyrir sér, hvað
hélt byggingariðnaðurinn
að hann gæti framleitt mikið af
íbúðum á ári án tillits til þess
hversu margir gætu keypt?
Andri sagði að líta yrði fram hjá
óbeinu tjóni af völdum hrunsins, enda
ómögulegt að segja til um hvað hafi
valdið því tjóni.
Geir H. Haarde fyrir Landsdómi – dagur 9
Brjánn
Jónasson
brjann@frettabladid.is
NÝI TÖLVU- OG VIÐSKIPTASKÓLINN – VIÐURKENNDUR EINKASKÓLI Á FRAMHALDSSKÓLASTIGI
Mannréttindaákvæði
stjórnar skrárinnar koma í
veg fyrir að Geir H. Haarde
verði gerð refsing vegna
Landsdómsmálsins vegna
óljósra heimilda í lögum,
sagði verjandi Geirs í gær.
Hann gagnrýndi sak sóknara
fyrir að sýna ekki fram á
hvað Geir hefði átt að gera
og hverju það hefði breytt.
Heimildir til að refsa Geir H.
Haarde, fyrrverandi forsætis-
ráðherra, fyrir þau ákæruatriði
sem fjallað hefur verið um fyrir
Landsdómi eru svo óljósar og
mats kenndar að þær brjóta gegn
mannréttindaákvæðum stjórnar-
skrárinnar og mannréttindasátt-
mála Evrópu. Þetta fullyrti Andri
Árnason, verjandi Geirs, í mál-
flutningi sínum fyrir Landsdómi
í gær.
Í gær lauk tveggja vikna aðal-
meðferð málsins í Þjóðmenningar-
húsinu með munnlegum mál-
flutningi Andra. Málið var að því
loknu dómtekið. Ekki er sagt fyrir
um hversu langan tíma dómstóllinn
hefur til að kveða upp dóm í lögum,
en búist er við því að dómur falli
um eða eftir miðjan apríl.
Andri sagði allt rangt sem Geir
sé sakaður um í ákæru sak sóknara
Alþingis og að saksóknara hafi
ekki tekist að sanna að Geir hafi á
nokkurn hátt brotið gegn lögum í
starfi sínu sem forsætisráðherra.
Þrjú skilyrði verður að upp-
fylla til að sannað þyki að Geir
hafi gerst brotlegur við lög og sak-
sóknaranum tókst ekki að uppfylla
neitt þeirra, sagði Andri.
Þannig hafi ekki verið sýnt fram
á að sú hætta hafi verið til staðar
sem ógnað hafi heill íslenska
ríkisins. Ekki hafi verið sýnt fram
á að slík hætta hafi verið fyrir-
sjáan leg. Þaðan af síður hafi verið
sýnt fram á að Geir hafi ekki gert
allt sem í hans valdi stóð til að
afstýra hættunni eða takmarka
tjón af hennar völdum.
Andri benti á að hvorki Rann-
sóknarnefnd Alþingis né settum
ríkissaksóknara hafi þótt yfirmenn
Seðlabankans og Fjármálaeftir-
litsins hafa sýnt af sér gáleysi
í að draganda hrunsins. Því
skjóti skökku við að Alþingi hafi
sakað ráðherrann um vanrækslu
þegar sama hafi ekki átt við um
embættis mennina. Hann sagði frá-
leitt að Geir eða aðrir hefðu getað
séð kreppuna og áhrif hennar fyrir.
Jafnvel æðstu yfirmenn Seðla-
banka Evrópu og bandaríska seðla-
bankans hafi viður kennt að hafa
ekki séð ham farirnar fyrir. Þá hafi
verið viðurkennt á alþjóðavettvangi
að viðbrögð íslenskra stjórnvalda í
hruninu hafi takmarkað verulega
áhrif hrunsins. Andri gagnrýndi
saksóknara Alþingis harðlega fyrir
að rannsaka ekki málið til fullnustu
áður en það var flutt fyrir Lands-
dómi. Ekkert liggi fyrir hvað Geir
hafi átt að gera til að afstýra tjóni,
eða hverjar afleiðingarnar hefðu
verið hefði hann gert eitthvað það
sem saksóknarinn hafi nefnt sem
mögulegar aðgerðir stjórnvalda.
Þá sagði hann saksóknarann ekki
hafa lagt mat á beint tjón sem Geir
eigi að hafa valdið. Andri vísaði í
vitnisburð Steingríms J. Sigfús-
sonar, sem tók við sem fjármála-
ráðherra eftir hrunið. Steingrímur
sagði fyrir Landsdómi að beint tjón
ríkisins hafi einskorðast við endur-
fjármögnun Seðlabankans.
Andri sagði þá endurfjár mögnun
hafa verið nauðsynlega vegna
svokallaðra ástarbréfaviðskipta
bankans. Bankastjórar Seðla-
bankans hafi tekið allar ákvarðanir
um þau viðskipti og Geir hvergi
komið nærri. Þá verði að líta til þess
að Seðlabankinn sé sjálfstæð stofn-
un og ekki undir beinu boðvaldi ráð-
herra. Því beri Geir ekki ráðherra-
ábyrgð á aðgerðum bankans.
Vanræksla samráðshópsins
Í fyrsta ákæruliðnum, lið 1.3, er
Geir ákærður fyrir að hafa vanrækt
að gæta þess að störf samráðshóps
stjórnvalda um fjármálastöðugleika
væru markviss og skiluðu árangri.
Andri sagði saksóknara hafa mis-
tekist algerlega að skýra hvað átt sé
við með þessum ákærulið. Þar með
talið hvað hafi vantað upp á til að
starf samráðshópsins teldist mark-
visst, og hvað hafi verið tilætlaður
árangur af starfi hópsins.
Tilgangur hópsins var einfaldur,
og kemur fram í samkomulagi sem
gert var þegar hann var stofnaður,
sagði Andri. Hópnum hafi verið
ætlað að vera samráðsvettvangur
milli Seðlabankans, Fjármálaeftir-
litsins og þeirra ráðuneyta sem hafi
haft með fjármálastöðugleika að
gera. Þessu samráði sagði Andri að
hafi verið sinnt af hópnum og hann
því skilað tilætluðum árangri.
Það er síðari tíma spuni hjá Rann-
sóknarnefnd Alþingis að hópurinn
hafi átt að semja einhvers konar við-
bragðsáætlun, sagði Andri. Hann
sagði fráleitt að álykta að hópurinn
hefði átt að gera eitthvað sem ekki
hafi verið á hans verksviði, og tala
svo um vanrækslu þegar hópurinn
hafi ekki sinnt því verkefni. Slíkt
geti ekki bakað Geir refsiábyrgð.
Smækka banka og senda úr landi
Í öðrum ákæruliðnum, lið 1.4,
er Geir ákærður fyrir að hafa
ekki haft frumkvæði að virkum
aðgerðum ríkisvaldsins til að draga
úr stærð bankakerfisins, til dæmis
með því að einn bankanna flytti
höfuð stöðvar sínar úr landi.
Segir allar ásakanir á hendur Geir rangar
Orðrétt
„Ég er mjög feginn að þessum þætti
málsins er lokið,“ sagði Geir H. Haarde,
sem ákærður er fyrir Landsdómi, þegar
aðalmeðferð málsins var lokið fyrir
dóminum í Þjóðmenningarhúsinu
seinnipart dags í gær.
„Ég mun bíða úrslita þessa máls
alveg ókvíðinn. Ég er saklaus af þessum
ákæruliðum öllum saman og er bjart-
sýnn hvað varðar niðurstöðu dómsins,“
sagði Geir. „Nú tekur dómstóllinn málið
í sínar hendur, og leggur mat á hvort
ég hafi framið refsiverð afbrot í mínum
störfum. […] Ég treysti þessum dóm-
stóli fullkomlega til að ráða fram úr því,“
sagði Geir.
„Ég tel að þetta ferli sem hefur átt
sér stað hér í Þjóðmenningarhúsinu sé
mjög lærdómsríkt. Það hefur verið fróð-
legt að fylgjast með vitnaleiðslunum,
og málflutningi sækjanda og verjanda.
En ég geri ráð fyrir því að ýmsir sem
stóðu að þessum ákærum og þessum
réttarhöldum hafi orðið fyrir miklum
vonbrigðum með margt af því sem hér
hefur komið fram,“ sagði Geir.
„Ég er saklaus af þessu öllu saman“
LOKADAGURINN Andri Árnason, verjandi Geirs H. Haarde, átti sviðið í Landsdómi
á síðasta degi aðalmeðferðar í málinu á hendur Geir í Þjóðmenningarhúsinu í gær.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Geir hafði enga lagaheimild til
að gípa til beinna aðgerða gegn
bönkunum til að selja eignir eða
flytja höfuðstöðvar sínar úr landi,
og fráleitt hefði verið að reyna
slíkar aðgerðir í aðdraganda
hrunsins, sagði Andri.
Hann átaldi saksóknara Alþingis
fyrir að hafa ekki á nokkurn hátt
sýnt fram á hvernig Geir hefði átt
að fara að því að þvinga bankana til
slíkra aðgerða.
„Það blasir við að aðgerðir af
hálfu ákærða voru bæði óheimilar
og ólöglegar,“ sagði Andri. Hann
sagði að afar vanhugsað hefði verið
að setja lög sem hefðu heimilað
slíka valdbeitingu, og raunar óvíst
að slík lög hefðu komist í gegnum
Alþingi á þessum tíma.
Andri benti á að allar eftir-
litsstofnanir hafi talið bankana
trausta, en með því að þvinga bank-
ana til að selja eignir langt undir
raunvirði hefðu stjórnvöld mögu-
lega getað ýtt bönkunum í þrot
sumarið 2008, og vafasamt væri
að slíkt hafi verið hlutverk stjórn-
valda.
Engar sönnur hafa verið færðar
um að flutningur Kaupþings úr
landi á árinu 2008 hafi verið mögu-
leiki, sagði Andri. Engu að síður sé
það talið refsivert að mati saksókn-
ara. Hann sagði bæði Seðlabankann
og Fjármálaeftirlitið hafa vitað að
slíkur „hreppa flutningur“ á banka
væri ómögulegur á þessum tíma,
og því hafi þessar stofnanir ekki
eytt tíma eða fyrirhöfn í þau áform.
Flytja Icesave í breskt dótturfélag
Í þriðja ákæruliðnum, lið 1.5, er
Geir ákærður fyrir að hafa ekki
fullvissað sig um að unnið væri að
flutningi Icesave-reikninganna frá
útibúi Landsbankans í Bretlandi
í dótturfélag með virkri aðkomu
ríkis valdsins.
Ekki er á nokkurn hátt raunhæft
eða eðlilegt að ætla að Geir hafi
sem forsætisráðherra átt að vera í
forystu sveit þeirra sem unnu að því
að færa Icesave-reikninga Lands-
bankans í dótturfélag, sagði Andri.
Hann sagði að Geir hefði sem for-
sætisráðherra vitað að málið hafi
verið í vinnslu hjá Lands bankanum
fyrir atbeina Fjármálaeftirlitsins.
Ekkert hafi gefið til kynna að málið
fengi ekki viðeigandi meðferð hjá
eftirlitinu. Flutningur reikninganna
í dótturfélag hafi verið flóknir eins
og langdregnar samningaviðræður
stjórnenda Landsbankans og breska
fjármálaeftirlitsins hefðu borið með
sér, sagði Andri. Þau mál hafi ein-
faldlega verið í ferli þar til fjár-
málakerfið hafi hrunið.
„Það var ekki þannig að það væri
hægt að ýta á takka og klára þetta,“
sagði Andri. Hann benti á að sam-
ráðshópur stjórnvalda hefði fundað
ítrekað um málið, en alltaf ályktað
að rétt væri að Fjármálaeftirlitið
héldi áfram að vinna í málinu, og
óþarfi hefði verið að kalla ráðherra
að málinu.
Ræða ógn á ríkisstjórnarfundum
Í fjórða ákæruliðnum, lið 2, er Geir
ákærður fyrir að hafa látið fyrir
farast á ríkisstjórnarfundum að
ræða um þá ógn sem steðjað hafi að
íslenska fjármálakerfinu.
Ekki er hægt að segja að Geir hafi
brotið lög með því að hafa ekki rætt
yfirvofandi fjármálakreppu á nægi-
lega mörgum ríkisstjórnarfundum,
enda ekki tiltekið í stjórnarskrá að
ræða þurfi mál oft, sagði Andri.
Hann benti á að í stjórnarskrá segi
að fjalla eigi um mikilvæg málefni á
fundum ríkisstjórnarinnar, en ekki
gerð krafa um að málið sé sett á
formlega dagskrá.
Andri sagði vitni sem komu fyrir
Landsdóm, sem sátu með Geir í
ríkis stjórninni, hafa tekið af öll tví-
mæli um að ástandið á fjármála-
mörkuðum hafi sannarlega verið
rætt í ríkisstjórn, og því útilokað að
sakfella Geir í þessum ákærulið.