Fréttablaðið - 25.10.2012, Blaðsíða 44

25. október 2012 FIMMTUDAGUR28 28
menning@frettabladid.is
Bækur ★★★★ ★
Milla
Kristín Ómarsdóttir
JPV-útgáfa 2012
Þunglyndislyf á þrjú hundruð síðum
Bók Kristínar Ómarsdóttur um Millu er mög lokkandi fyrir augað, silfruð og
fjólublá á lit. Aðalsögupersónan er líka aðlaðandi manneskja, þótt hún sé
þunglynd og hafi ekki alveg gert það upp við sig hvort hún vilji lifa mikið
lengur.
Sögusviðið er Reykjavík á vordögum árið 2001. Milla er 21 árs gömul og
starfar sem bókavörður. Hún er fengin til að sinna óvenjulegu skrásetningar-
verkefni fyrir hina velstæðu Ernu Amelíu Friðriksdóttur, en verkefnið ber heitið
Safnið um hina venjulegu íslensku fjölskyldu í lok tuttugustu aldar. Milla
vinnur verk sitt af kostgæfni þó að Erna Amelía reynist ætla henni stærra hlut-
verk en ráðgert var í fyrstu.
Það sem á huga söguhetjunnar allan er sambandið við Maríu. Það er
ástríðufullt og yndislegt, en líka erfitt og þráhyggjukennt og það er ansi tvísýnt
hvort Milla muni ná að halda ástinni sinni hjá sér. Hún leitar mikið til móður
sinnar og er sífellt að skrifa ömmu sinni bréf, en fær af einhverjum ástæðum
engin svör.
Margar skringifrásagnir af upplifunum Millu er að finna í bókinni og þær
gera hana einkar skemmtilega aflestrar. Eins og alltaf í texta Kristínar Ómars-
dóttur er einhver skratti í stílnum, sem kitlar hláturtaugarnar (og raunar
ýmsar aðrar taugar í leiðinni). Munúðarfullar lýsingar á kynlífi og mat draga
lesandann til sín:
María bítur í kókosbolluna, augnlokin víbra eða titra, varirnar verða blíðari
en barns sem þekkir aðeins bragð brjóstamjólkur. Kókosbollan hverfur ofan í
magann, varirnar skjálfa og lófar mínir nema skjálftann í iljunum, um líkama
hennar fara kippir áður en hún opnar augun og grípur í fót minn. (14)
Eins og kókosbolluát sé ekki nægilega forboðið, þá taka Milla og ástkona
hennar yfirvegaða ákvörðun um að byrja að reykja og bera sig æði nautna-
lega að því banvæna sporti, því „lífið verður að vera áhættunnar virði“.
Milla er þroskasaga ungrar stúlku sem reynir að finna sína fjöl. Hún glímir
við ástina og þuglyndið, þá ólseigu fjára, en sinnir líka þeim mörgu hlut-
verkum sem lífið færir manni. Er starfsmaður, dóttir, barnabarn og vinkona þó
að hún hafi ekki fyllilega ákveðið hvort hún vilji sinna þeim hlutverkum eða
stytta sér leið út úr þessum heimi.
Niðurstaða: Skemmtileg, frumleg og fagurlega skrifuð. Bætir, hressir og
kætir.
Myndlist ★★★★ ★
Hafnarhúsið, Listasafn
Reykjavíkur
HA
Sara Björnsdóttir – Sýningar-
stjóri Hanna Styrmisdóttir.
Titillinn HA er að ég best veit
dreginn af fyrstu stöfunum í orð-
inu Hafnarhúsið, og ekki hugsað-
ur með sérstaka aðra þýðingu, þó
draga megi af honum ályktanir,
sérstaklega ef maður leyfir sér að
bæta t.d. upphrópunar- eða spurn-
ingarmerki við fyrir aftan.
Verkið, og rýmið, er hljóðlaust
fyrir utan lágvært suð úr níu skjá-
vörpum sem sjá um að birta verkið
á þremur veggjum salarins – mynd-
bönd af rýminu sjálfu sem varpað
er með handahófskenndum hætti á
veggina.
Um er að ræða al-innsetningu.
Verkið snýst um rýmið sem það er
sýnt í og dregur þannig til sín hvert
einasta mólekúl í salnum, áhorfand-
ann líka, þegar hann er á svæðinu.
Síðasta verk af þessu tagi sem
ég man eftir að hafa séð í þessu
sama rými var verk Ólafs Elías-
sonar Frost Activity árið 2004, en
þar tók verkið allt rýmið með sér
og áhorfendur líka. Gólfið var þá
alsett stuðlabergsmynstri og loftið
var einn stór spegill.
Rétt eins og nú voru engir list-
hlutir í rýminu og áhorfandinn gat
reikað um salinn og upplifað verkið
frá mismunandi sjónarhornum.
Annað dæmi um svona verk er
verk breska Turner-verðlauna-
hafans Martins Creed, Verk nr.
227: The Lights Going On and Off,
en verkið var nákvæmlega það sem
titillinn gefur til kynna, að ljósið í
rýminu, sem var tómt að öðru leyti,
kviknaði og slökknaði á víxl.
Í innsetningu sem þessari er
salurinn tómur, en samt fullur, og
misbjagaðar myndirnar af rým-
inu í HA hafa skynræn og líkam-
leg áhrif á mann. Það er til dæmis
ekki laust við að maður fái létta sjó-
veikistilfinningu á stundum. Rýmið
kallast í sífellu á við sjálft sig, oft
líður manni eins og í speglasal þar
sem spegill speglast í spegli. Þetta
er afar stílhreint verk, eins konar
nýtísku Op-verk.
Ef maður þekkir fyrri verk Söru
af svipuðum toga þar sem hún
kemur sjálf fram í gjörningi, þá
er ekki laust við að maður sé allt-
af ómeðvitað að búast við henni,
eða öðrum manneskjum, að gægj-
ast fram undan súlu eða innan úr
skoti, og eiga þannig samskipti við
áhorfandann og rýmið, þó maður
viti fyrirfram að það er ekki raun-
in í þessu verki. Fjarveran spilar
því rullu í upplifuninni.
Myndirnar í salnum í Hafnarhús-
inu skekkjast og bjagast, rýmið kút-
veltist um sjálft sig þegar myndum
er kastað hverri ofan á aðra. Stund-
um er þetta eins og að vera stadd-
ur í gamalli svarthvítri film-noir
bíómynd, enda er rýmið nær alveg
svarthvítt og myndböndin þar af
leiðandi líka.
Myndböndin virðast hafa verið
tekin upp með gluggahlerana í saln-
um opna, til að leika með ljósið, en
sýningin fer fram með hlerana lok-
aða, sem er auðvitað praktískara.
Hitt hefði þó hugsanlega náð að
leika sterkar með tímaelementið í
verkinu; erum við stödd í fortíð eða
nútíð, í beinni útsendingu jafnvel,
er verið að rugla okkur í rauntíma-
ríminu…
Ef það var eitthvað sem trufl-
aði sýningarupplifunina þá voru
það súlurnar í salnum og tíðni
myndbirtinganna, sem gerðu samt
vissulega sitt í að auka á skynrænu
áhrifin af verkinu.
Þóroddur Bjarnason
Niðurstaða: Stílhrein og falleg sýning
sem á í samtali við áhorfandann og
spilar á skynjun hans með margvís-
legum hætti.
Tómur en fullur salur
INNSETNING „Í innsetningu sem þessari er salurinn tómur, en samt fullur.“
Á TÓNLEIKUM SINFÓNÍUHLJÓMSVEITAR ÍSLANDS í kvöld mun Rumon Gamba
stjórna hljómsveitinni í Geysi Jóns Leifs, Hnotubrjóti Tsjajkovskíjs og Sinfóníu um franskan fjallasöng
eftir Vincent d‘Indy. Fransk-kanadíski píanóleikarinn Louis Lortie er einleikari kvöldsins í verki d‘Indy.
Tónlistarhátíðin Sláturtíð
2012 stendur yfir þessa dag-
ana og er frítt á alla fimm
viðburði hennar.
Meðal atriða á Sláturtíð í ár eru
samstarfs-og spunatónleikar
Kristínar Þóru Haraldsdóttur
víóluleikara, Charity Chan píanó-
leikara og Ragnhildar Gísladóttur
söngkonu í Listasafni Reykjavíkur
Hafnarhúsi klukkan átta í kvöld.
Við náðum tveggja mínútna spjalli
við Kristínu Þóru í gær áður en
hún skaust inn í tíma að kenna og
spurðum beint: „Hvað er það sem
þið Ragga og Charity ætlið að fara
að fremja í Listasafninu? „Hm, það
sem ég get sagt er að við erum að
hittast til að spila saman í fyrsta
skipti. Við höfum allar unnið við
tónlist og það sem við gerum ein-
kennist mikið af spuna en það er
hugmynd aðstandenda Sláturs að
henda okkur saman í tónleika og
heyra hvað gerist.“
Mikið eruð þið hugaðar, eru
fyrstu viðbrögð blaðamanns við
þessum tíðindum. „Já, en þegar
fólk hittist finnur það sér sam-
eiginlegan flöt og fer að spjalla –
það sama gerist í tónlist, við hljót-
um að finna leið til að tala saman
gegnum hana, eða við treystum
því. Reyndar ætlum við að sjá hver
framan í aðra í kvöld en erum ekki
búnar að ákveða hvort við grípum
í hljóðfærin.“
Kristín Þóra kveðst ekki vita
hvort Ragga muni nota eitthvað
annað en röddina sína en Charity
noti hljóðfærið bæði á hefðbundinn
og óhefðbundinn hátt og það sama
eigi við um hana sjálfa. „Stundum
notum við líka önnur instrúment
og raddirnar,“ segir hún. „En í
þessu tilfelli veit ég bara að ég
kem með sjálfa mig og víóluna.“
Sláturtíð hófst í gær og stendur
til laugardags. Tónleikarnir eru
allir haldnir í Hafnarhúsi Lista-
safns Reykjavíkur klukkan 20
en að auki verða sérstakir svefn-
tónleikar aðfaranótt laugardags
í Dansverkstæðinu, Skúlagötu
30 þar sem gestum er boðið að
koma og upplifa tónlist í gegnum
svefn og vöku frá miðnætti til
morguns. Svo lýkur hátíðinni á
kammerpartýs tónleikum á laugar-
dagskvöldið. Nánar á http://slatur.
is/slaturtid. - gun
Tala saman gegnum tónlist
KRISTÍN ÞÓRA VÍÓLULEIKARI „Það er hugmynd aðstandenda Sláturs að henda okkur
saman í tónleika og heyra hvað gerist,“ segir hún um spunatónleika sína, Charity
Chan og Röggu Gísla í Hafnarhúsinu í kvöld.
Þriðja
Goðheimabókin
komin út
Bættu henni í safnið!