Fréttatíminn - 07.01.2011, Blaðsíða 28

... ég vissi að það
var ekkert í mínu
lífi sem bauð upp
á það að ég gæti orðið skikkanleg
móðir og séð þessu ófædda barni
farborða.“
Þannig fórust Ólöfu de Bont orð
í bókarkafla fyrir níu árum þegar
hún sagði frá fæðingu elstu dóttur
sinnar. Þá var Ólöf 19 ára og í sam-
bandi við erlendan mann sem var
faðir barnsins en þau tvö höfðu
gengið þyrnum stráða braut í mörg
ár.
„Ég var vel gefinn unglingur en
baldin og óánægð. Mér leið illa í
heimabæ mínum, Ólafsvík, og illa
lyktandi frystihúsið, sem ég vann í,
jók á löngun mína að komast burtu
frá þessum stað. Ég tók eitt feilspor.
Ég hafði enga lífslöngun og náði
mér því í lyfjaglas í eldhússkápnum
og tók allar töflurnar í einu. Eftir
það sá ég Reykjavík í fyrsta sinn.
Gegnum rimlana á Kleppi.“
Stimpluð
Þá var hún sextán ára óharðnaður
unglingur og það er núna fyrst sem
hún opinberar hvað dvölin á Kleppi
hefur verið grafin djúpt í undir-
vitund hennar og skaðað hana allt
hennar líf.
„Sú dvöl markaði líf mitt og mót-
aði meira en nokkurn getur grunað.
Ég varð opinber eign sjúkraskýrsln-
anna og þótt ég hafi hætt allri
óreglu þegar ég var 25 ára var þetta
tímabil í lífi mínu límt við mig og í
sjúkraskýrslunum fékk ég stimpil-
inn „ambivalent“. Ég var ekki alveg
eins og hinir, ég var smá klikk.“
Leyndarmál í 40 ár
„Á undanförnum árum hefur ver-
ið að koma fram hvernig ýmislegt
miður gott átti sér stað á opinberum
stofnunum. Mörgum börnum og
unglingum var misþyrmt, sum
þeirra voru beitt kynferðislegu of-
beldi og mörg þeirra áttu sér enga
lífsvon og týndust. Við höfum lesið
um hvernig kirkjan tók á ásökunum
um kynferðisafbrot sem borin voru
á biskup, hvernig heilt bákn sam-
einaðist um að þagga verknaðinn
niður, gera eftirlifandann að ger-
anda og ásækja þannig að sú sem
stóð upp og ákærði, Sigrún Pálína
Ingvarsdóttir, þurfti að flýja land,“
segir Ólöf og heldur áfram.
„Ég átti mér svona leyndarmál,
þar sem ég bjó í kassa sjálfsvand-
lætingar og skammar. „Uss uss,
ekki segja frá, það trúir þér eng-
inn, litla geðveika hóran þín.“ Þessi
orð hafa bergmálað í höfðinu á
mér í meira en 40 ár. Á Kleppi var
lagður grunnur að áratugalöngum
kvíða og skömm sem varð til þess
að ég týndist í flöskunni. Vera mín
á Kleppi rændi mig öllum börnun-
um mínum. Ég trúði því að ég væri
að sjálfsögðu geðveikt lítið hóruúr-
hrak, eins og læknir hafði talið mér
trú um.“
Misnotuð af lækni á Klepps-
spítalanum
Ólöf segir frá því hvernig hún
kynntist öðrum guðum en þeim
sem hún ólst upp við að trúa á. Þeir
guðir voru klæddir hvítum slopp-
um, sumir góðir og einlægir, aðrir
valdagráðugir nautnaseggir.
„Þegar ég var sextán ára og vist-
uð á Kleppi var ég tæld af deildar-
lækni. Hann var tólf árum eldri
en ég og hann heillaði mig upp úr
skónum. Ég festist auðveldlega í
kóngulóarvefnum og hann fékk vilja
sínum framgengt. Að því loknu var-
aði hann mig við því að segja nokkr-
um manni frá, „hver trúir geðveikri
hóru?“ sagði hann. Þessi læknir,
sem síðar varð velmegandi geð-
læknir, notaði ekki bara mig heldur
fleiri sem ég er nýbúin að frétta af.“
Það var ekki fyrr en síðastliðið
haust sem Ólöf ákvað að stíga fram.
Hún var að byrja þriðju önn sína við
guðfræðideild Háskóla Íslands og í
byrjun annar voru haldnir hádegis-
fyrirlestrar sem báru yfirskriftina
„Kirkjan, kynferðislegt ofbeldi og
þöggun“.
„Ég sótti þessa fyrirlestra og
var sem slegin, þarna var verið að
segja söguna mína, söguna sem
ég hafði bara sagt einum geðlækni
árið 1994. Á fyrsta fyrirlestrinum
talaði Sigrún Pálína og lýsti afleið-
ingum þöggunar kirkjunnar á líðan
hennar. Hún er glæsileg og sterk
kona sem hefur staðið með sjálfri
sér, sama hver fórnarkostnaður-
inn hefur verið. Eftir að hún hafði
lokið máli sínu gekk ég til hennar,
kynnti mig og spurði hvort hún
hefði augnablik fyrir mig. Í sömu
andrá kom til hennar prestur, föl-
ur sem nár, með stórt umslag og í
horni þess var merki Dómkirkjunn-
ar. Presturinn greip í hendur Sig-
rúnar Pálínu og horfði niðurbrot-
inn í augu hennar. Þarna stóð ég og
fann hvernig samúðin óx í brjósti
mér. Ég varð miður mín af að horfa
á þennan sársauka og tók skref til
baka. Ég var undrandi, skildi ekkert
í sjálfri mér. Samúðin var ekki með
Sigrúnu Pálínu heldur prestinum,
einum þeirra sem höfðu þaggað
málið niður og hótað eftirlifanda
kynferðisofbeldis biskups öllu illu.
Ég kom ekki upp einu einasta orði
þegar ég áttaði mig á því að ég, eins
og svo margir aðrir, þolandi kyn-
ferðisofbeldis, hafði samúð með
gerandanum en ekki þolandanum.“
Lagði fram kæru í haust
„Þetta augnablik varð til þess að
ég fór heim og skrifaði landlækni
bréf þar sem ég kærði viðkomandi
lækni sem hafði misnotað mig á
Kleppi og stofnunina Klepp og
starfsmenn hennar fyrir að hafa
ekki sinnt eftirlitsskyldu sinni.
Þrátt fyrir að mál mitt væri fyrnt
fór ég fram á að kæru minni yrði
sinnt og að lagt yrði mat á hvort ég
væri að segja satt eða ljúga. Ég hefði
„Hver trúir
geðveikri hóru?“
Ólöf de Bont burðaðist með leyndarmál í fjörutíu ár. Hún var mis-
notuð ítrekað af geðlækni á Kleppi og lifði í synd og skömm allt þar
til hún opnaði sig og landlæknisembættið bað hana afsökunar. Hún
hvetur aðrar konur í sömu aðstöðu til að stíga fram. Því fylgi frelsi
frá skömm og sjálfshatri. Ljósmyndir/Hari
alveg eins getað verið að ljúga, ekki
satt? Ég fékk fund með landlækni,
geðhjúkrunarfræðingi og lögmanni
landlæknisembættisins og ákvað að
fara án þess að hafa með mér vitni
mér til halds og trausts. Þar var vel
tekið á móti mér. Ég sagði sögu
mína og mér var trúað. Landlæknir
var miður sín og harmaði þá
misnotkun sem hafði átt sér stað
á sjúkrastofnun. Ég hafði frétt að
menn hefðu vitað af þessu káfi
læknisins og áreitni og að hann
hefði verið færður til í starfi. En
hann var aldrei rekinn, tímarnir
voru bara þannig þá; káf og klapp
þótti saklaust. Þessi læknir áreitti
mig aftur kynferðislega árið 1987
þegar ég reyndi að losa um böndin
sem kynferðisofbeldið hafði tengt
okkur. Þá var hann geðlæknir á
dagdeild geðdeildar Borgarspítala
við Eiríksgötu. Hann sýndi mér enn
einu sinni kynferðislega áreitni eftir
að hafa haldið fyrirlestur á vegum
sorgarsamtakanna Nýrrar dögunar
þar sem við vorum ein úti á bílaplani.
Það hafði verið haldið hlífiskildi yfir
honum eins og öðrum mönnum í
valdastöðum. Ég er landlækni og
þeim sem þar komu að mínu máli
innilega þakklát fyrir að hafa leyst
mig undan skömminni, trúað mér
og fært mér til baka æruna. Þau
hafa veitt mér kjark til að tjá mig um
þessa reynslu án þess að skammast
mín og líta á sjálfa mig sem óhreina
manneskju. Það eru níðingar úti í
þjóðfélaginu, fullt af þeim, en það
er líka til fullt af vel gerðu fólki víða
og í gegnum árin hef ég kynnst því.
Ég vona að með því að segja sögu
mína þurfi fólk nú ekki lengur að
óttast að vera ekki treyst. Ég vona
að þessi frásögn hjálpi þeim sem
hafa lent í sömu reynslu og ég, og
jafnvel af sama manni, að komast út
úr skömm sinni, kvíða og vanmætti,
að þau þurfi ekki að loka sig inni
föst í kvíða og ótta. Með því að opna
á þessa reynslu mína hef ég öðlast
frelsi frá skömm og sjálfshatri.“
Barnaverndarnefnd tekur
dótturina
Ástæða þess að Ólöf kýs að hefja
greinina á þessari frásögn er sú að
hún telur – og það sjálfsagt með
réttu – að sú misnotkun sem hún
varð fyrir sextán ára af völdum
virts læknis, hafi verið undirrótin
að óreglusömu lífi sem tók við.
„Maðurinn minn var bóhem og
honum féll alls ekki að ég skyldi
verða ófrísk. Hann var ekki í neinni
óreglu og ég varaðist áfengi á með-
göngunni. Þegar dóttir okkar var
fjögurra mánaða gafst hann upp og
flutti til heimalands síns aftur. Eftir
sat ég ein með barnið og litla mögu-
leika á að afla mér tekna. Þá fór að
halla undan fæti. Áfengisneysla mín
ágerðist og í bland við lyf sem ég
varð að taka vegna kvíða og afleið-
inga af áverkum á höfði sem ég hafði
hlotið af hendi barnsföður míns,
breyttist ég í skelfilegt skrímsli. Ég
varð allt önnur Ólöf undir áhrifum.
Þegar ég stóð uppi ein með barnið
leitaði ég ásjár Félagsmálastofnun-
ar. Þá var málum þannig háttað að
einstæð móðir sem þangað leitaði
lenti sjálfkrafa undir eftirliti barna-
verndarnefndar. Dag einn kom ég
ársgamalli dóttur minni fyrir í pöss-
un hjá konu í næstu götu og fór á
hressilegt fyllirí. Þegar ég kom að
sækja hana daginn eftir hafði barna-
verndarnefnd verið skrefi á undan
mér. Barnið var farið.“
Dótturinni var komið fyrir hjá
yndislegu fólki þar sem henni hefur
liðið vel og kaus Ólöf að láta dóttur
sína alast upp hjá þessum hjónum
án sinna afskipta.
„Auðvitað leið ekki svo dagur að
ég hugsaði ekki til hennar og meira
að segja fegurð Ítalíu, þangað sem
ég hélt í söngnám, náði ekki að sefa
sorgina. Í fegurð Norður-Ítalíu grét
ég í sex vikur af söknuði …“
Mér var sagt
að menn hefðu
vitað af þessu
káfi læknisins
og áreitni og
að hann hefði
verið færður
til í starfi. En
hann var aldrei
rekinn, tím-
arnir voru bara
þannig þá; káf
og klapp þótti
saklaust.
28 viðtal Helgin 7.-9. janúar 2011