Fréttatíminn - 21.01.2011, Blaðsíða 24

Til hamingju,
TóTi!
„Dúndu
r-
skemm
tilegt.“
Eg
ill HElg
ason / K
iljan
www.forlagid.is
Bókasafn ömmu huldar
er tilnefnd til Norrænu barna-
bókaverðlaunanna 2011
BarNaBóka- verðlauN meNNtaráðs reykjavíkur
2010
Bradley Manning hefur setið í fangelsi í 290
daga. „Ef Bradley Manning er maðurinn
sem lak Íraks-myndbandinu og séu logg-
arnir raunverulega hans þá er hann hetja.
Hann varð vitni að mjög alvarlegum stríðs-
glæpum og hann ákvað, eins og er borgara-
leg skylda allra, að láta vita af glæpum. Það
á ekki að vera á ábyrgð Wikileaks eingöngu
heldur okkar allra sem láta sig málið varða
að standa á bak við þennan unga mann,“
segir Birgitta Jónsdóttir þingmaður.
Wikileaks stefndi á að greiða 50 þúsund
dollara lögfræðikostnað hermannsins Brad-
leys Manning en þegar á reyndi gat það
aðeins greitt um tuttugu þúsund í fyrstu
atrennu. Spurð hvort uppljóstrunarvefur-
inn hafi gleymt uppljóstrara sínum svarar
Birgitta neitandi. „Nei, ég hef ekki trú á því
heldur skrifa þetta á skipulagsleysi.“ Hún
segir að skipulagsleysið sé ástæða þess að
hún hætti samstarfi við Wikileaks.
Bradley Manning hefur setið í ein-
angrun í nærri átta mánuði. „Ég hvet
alla til að skoða vefinn bradleymanning.
org og kynna sér hvernig aðstæður hans
eru. Hann er í einangrun og undir eftirliti
vegna hugsanlegs sjálfsvígs, sem þýðir að
hann fær ekki að hafa neitt nema teppi og
hann er einungis nýorðinn 23 ára.“
Þrátt fyrir örlög Mannings telur Birgitta
enga hættu á að meðferðin á honum verði
til þess að fólk þori ekki að ljóstra upp um
það sem misferst. „Nei, Wikileaks hefur
vakið fólk til meðvitundar um þessa leið;
að þora að afhjúpa og vera heimildamaður.
Þess vegna verðum við að koma löggjöf
okkar í gegn til þess að íslenskir heimild-
armenn og afhjúparar hafi meiri hvata til
að gera það sem gera þarf. Hefði einhver
til dæmis lekið í aðdraganda hrunsins,
hefði skellurinn hugsanlega orðið miklu
minni.“ -gag
Brot af vefjum Wikileaks og stuðningssíðu Bradleys Manning. Slóðirnar eru wikileaks.ch og bradleymanning.org.
Grunaður uppljóstrari
í margra mánaða einangrun
Hann er í ein-
angrun og undir
eftirliti vegna
hugsanlegs
sjálfsvígs, sem
þýðir að hann
fær ekki að
hafa neitt nema
teppi og hann er
einungis nýorð-
inn 23 ára.
þessu,“ segir hún. Verði þessu ekki mót-
mælt harðlega af alþjóðasamtökunum, ís-
lenskum yfirvöldum sem og öðrum sem
láta sig varða friðhelgi þingmanna, hafi
friðhelginni verið kastað á glæ, sem og
getu þingmanna til að beita sér í alþjóð-
legum málum.
Birgitta er ekki sú eina sem bandarísk
stjórnvöld vilja upplýsingar um vegna
tengsla við Wikileaks og í viðleitni sinni
til að fá forsprakkann Julian Assange
framseldan til Bandaríkjanna. Þau ósk-
uðu einnig upplýsinga um sjálfboðaliða
samtakanna, þá Jacob Appelbaum og hol-
lenska nethakkarann Rop Gonggrijp.
„Þau leita sennilega að því hvort við
höfum átt einhverjar samræður sem geti
tengt hann við njósnamál í Bandaríkjun-
um,“ segir hún. „Nú veit ég ekki hverjir
innviðir Wikileaks eru í dag en ég tel að
það hefði einhver áhrif, yrði Assange tek-
inn úr umferð. Ég held þó að ég geti full-
yrt að lekinn myndi halda áfram. Hann
verður ekki stöðvaður.“
Assange með alla þræðina
Birgitta gagnrýnir vanmátt fjölmiðla til
að taka á lekamálum og óttast að stjór-
nvöld eins og þau bandarísku geti nýtt
sér veikleika þeirra til að beina athyglinni
frá upplýsingum sem vefurinn Wikileaks
geymir að fólkinu sem stendur að baki
honum, eins og Julian Assange. „Á blaða-
mannafundum er ég alltaf spurð út í Ass-
ange. Fólk gerir sér ekki grein fyrir því að
Wikileaks er fyrirbæri sem búið var til af
mörgum. Þótt hann sé hjartað og sálin í
Wikileaks var bakvinnslan og tæknivinn-
an ekki hans. Hann er andlitið. Fjölmiðlar
sækja í áhugavert fólk og hann er áhuga-
verð manneskja, sérstakur í útliti, og því
er mýtan um þennan áhugaverða karakter
búin til,“ segir hún.
Kastljós erlendra fjölmiðla beindist fyrst
að Birgittu þegar hún vann að myndbandi
fyrir hönd Wikileaks um morð banda-
rískra hermanna á fjölskylduföður sem
reyndi að koma tveimur starfsmönnum
fréttavefjarins Reuters til hjálpar í Írak.
Börn hans sátu í bílnum sem hann keyrði
og annað særðist. Hún segir að brestirnir
í utanumhaldi vefjarins hafi þá orðið henni
ljósir.
„Ég hef sett á stofn grasrótarsamtök
og komið stjórnmálahreyfingu á lagg-
irnar, átt og stofnað – eins og svo margir
Íslendingar – fyrirtæki, þannig að ég hef
þokkalega reynslu. Ég sá að Wikileaks
var eins og frumkvöðlafyrirtæki, þar sem
einn stýrði og hinir fylgdu, og strúktúrinn
var enginn. Ég sá hins vegar að ég var sú
eina sem hægt var að ná í símleiðis eftir að
við birtum morð-myndbandið frá Írak. Ég
fékk því holskeflu fjölmiðla yfir mig,“ segir
hún. „Það vantaði alla umgjörð og skipu-
lag, sem gerist auðvitað oft þegar svona
[grasrótarstarf] springur út. Ég er ekki að
segja, og hef ekki vitneskju um, að eitthvað
sé gruggugt [við rekstur Wikileaks] en
strax á þessum tíma kom fram gagnrýni
á að gagnsæið í fjármálum Wikileaks væri
ekki nægilegt.“ Birgitta er sammála því og
bendir á að þegar kallað hafi verið eftir því
að fólk gæfi peninga fyrir lögfræðikostn-
aði Bradley Manning, sem er nú í haldi
og hafður í einangrun, grunaður um að
hafa komið gögnunum og myndbandinu
frá Írak til vefjarins, hafi féð sem safnaðist
ekki farið inn á sérreikning. Sá sem gaf
hafi því ekki getað vitað hvort féð rann til
lögfræðinga Mannings.
„Um þetta hefði þurft að taka ákvarð-
anir og mér hefði þótt eðlilegast að haldinn
hefði verið sameiginlegur fundur þar sem
þessar ákvarðanir um samskiptaleiðir,
fjármál og ábyrgð yrðu teknar,“ segir hún
og bætir við að eftir tveggja mánaða um-
leitan um slíkan fund hafi hún hætt. „Mér
fannst tíma mínum betur varið með fólki
sem hlustaði á mig.“
Hrægammar sitja um upplýsingar
Og nú vinnur hún að því að safna saman
alþjóðlegum hópi þingmanna sem vilja
berjast með henni fyrir því markmiði að
tryggja upplýsingaflæði, tjáningarfrelsi og
gagnsæi. Hún vill að Ísland verði í farar-
broddi löggjafar um slíkt og að hér verði
hægt að geyma upplýsingar án þess að
þeim sé eytt.
„Á hverjum einasta degi missum við
spón úr aski upplýsingafrelsis, og það án
þess að fólk geri sér grein fyrir því,“ segir
hún og sér fyrir sér að slegið verði af í frek-
ari uppbyggingu álvera og í klárinn hvað
snertir gagnaver. Hún segist hafa stað-
festingu ríkisstjórnarinnar á því að fullur
vilji sé til að klára málið. „Margir halda að
[gagnaver] geri Ísland að sjóræningjaeyju.
Það er alls ekki svo. Þetta snýr að því að
treysta undirstöðurnar fyrir upplýsinga-
og tjáningafrelsi í alþjóðasamhengi. Upp-
lýsingar hafa engin landamæri lengur. Það
skiptir því engu máli hvar þær birtast. Það
hefur leitt til þess að lögfræðingateymi –
hrægammarnir sem vinna fyrir stórfyrir-
tæki og pólitíkusa sem hafa eitthvað að fela
– hafa sérhæft sig í að taka upplýsingar úr
Ég hef þó
ákveðnar
áhyggjur af
því að allar
mínar upp-
lýsingar af
Facebook hafi
verið afhentar.
[...] vinir mínir
hafa sent mér
persónulegar
upplýsingar
án þess að
átta sig á því
hve opinn
vefurinn er.
Ég vil ekki
að þær séu
í höndum
bandarískra
yfirvalda.
24 viðtal Helgin 21.-23. janúar 2011