Fréttatíminn - 21.01.2011, Page 38

Nýr krimmi kom út hjá Forlaginu rétt eftir hátíð-
ar. Boðar fátt nýtt annað en að hann er prentaður
í Ísafold. Það er langt síðan ég sá bók prentaða af
þeirri öldruðu prentsmiðju. Kiljan er prýðilega
frá gengin og bundin. Hún heitir Utangarðsbörn
– Askungar sem ég hélt í minni fáfræði að væru
krógarnir í öskustónni. En líka það verður að
þurrka úr málminningunni.
Höfundurinn er ung sænsk kona sem hefur
þekkingu á starfi í löggunni, segir á kápu, þó að
persónugallerí hennar og glæpir standi ekkert
framar öðrum bókum norrænna höfunda sem
leggja þá íþrótt fyrir sig. Þar er endurtekningin
regla, stílæfingar miðast við að halda málinu
í spennitreyju orðfæðar og höfundum er helst
hrósað ef þeir veigra sér við að beita það venju-
legasta listrænum brögðum svo að enginn stygg-
ist við og kasti kiljunni horna á milli, kallandi:
orð sem ég skil ekki. Orðaúrvalið er best geymt í
orðabókum.
Hér er vikið að barnshvarfi og lögregluhópur
fær málið til lausnar. Hér eru uppáhaldssiðir nor-
rænna krimmahöfunda: misþyrmingar á konum,
bág staða kvenna innan lögreglunnar, illa farin
börn. Svo er keyrt um og barið að dyrum og talað
í gsm-síma.
Spennandi. Æ ... Heldur er það nú allt fyrir-
sjáanlegt og lítið verður maður undrandi. Líkast
til eru svona sögur að verða allar eins með
samræmdum sögubrögðum og persónum, helst
að menn geti fundið tilbrigði í veðurfari. Maður
á kannski að gefa krimmunum frí og taka upp
lestur á annarri afþreyingu sem lesa má hugsun-
arlaust. -pbb
Samkvæmt
fréttum norskra
blaða eru væntan-
legir yfir fimmtíu
nýir krimmar á
markað í Noregi
á þessu vori. Þar
eru í bland norskir,
danskir og sænskir
höfundar og segja
kunnugir að gæði
glæpasagna í þessari bylgju fari batnandi. Meðal höfunda eru bæði kunnir
höfundar og óþekktir. Samkvæmt lista Aftenposten eigum við enn eftir að
kynnast fjölda höfunda sem eru að spreyta sig á þessu alþýðlega formi. Það
vekur líka athygli að enginn íslenskur krimmahöfundur er talinn upp í langri
grein Aftenposten um þessa glæpabylgju fyrr í þessari viku. -pbb
Glæpaglaðir Norðmenn
 Stutt ritgerð Fyrir SvartaSta Skammdegið
e ndurreisn Lærdómsritanna var eitt af því fyrsta sem byltingar-stjórnin í Hinu íslenska bók-
menntafélagi setti á oddinn fyrir ...
tja ríflega fjörutíu árum þegar þeir
Sigurður Líndal og Sverrir Kristins-
son hófu félagið til nýrrar sóknar. Útlit
Lærdómsritanna hefur verið samt
síðan; þess er ekki getið innan í kápu
en ef mér skjöplast ekki var það Haf-
steinn Guðmundsson sem bjó þeim útlit
og er ritröðin því tímalaus minnisvarði
um þá mennt sem honum var tamt að
leggja í prentgripi eins og sjá má á nær
öllu prenti sem kom frá Hólum á meðan
hann réð þar ríkjum. Bara svo að því sé
haldið til haga.
Í liðinni viku kom nýlegt bindi úr
röðinni í hendur mínar: stutt ritgerð
eftir bandaríska rithöfundinn William
Styron, Darkness visible eða Sýnilegt
myrkur, með inngangi eftir Einar Má
Guðmundsson, þýdd snoturlega af
Ugga Jónssyni, með eftirmála hans og
ritstjóra útgáfunnar. Arkirnar fyllir svo
listi yfir Lærdómsritin. Það er sem sagt
teygt á textanum í þessu litla kveri.
Sýnilegt myrkur er ekki langt rit, ekki
stórt að vöxtum. Það er í bland ævi-
sögulegt uppgjör og krufning á því
hvernig melankólía lagði að velli full-
hraustan mann sem þó var veikur fyrir,
laskaður af víndrykkju og með óupp-
tekna bagga frá ungaaldri.
Ritgerðin er merkileg og nánast
skyldulesning hverjum þeim sem vill
vita hvað fer í gang þegar svartagallið
rís yfir mörk í líkama og sál, sveifla
dagsins fer að teygja sig í hæðir sem
undanfari dýfunnar sem getur sótt svo
langt í svört djúp örvæntingar, og á
endanum hinnar algjöru uppgjafar með
lamandi þrekleysi svo að tómið gapir
við. Skiptir þá litlu hvort menn leika
milli póla eða fara bara niður.
Þunglyndi er marktækur sjúkdóm-
ur, áþreifanlegur þótt margir séu svo
hressir í yfirbragði að þeir gætu drepið
allt í kringum sig með sínu ofleikna
falska fasi. Eru ekki allir hressir, er æpt
og svo hringt í talsamband við útlönd
og grenjað af einmanaleik við stelp-
urnar á vaktinni. Hin markaðskennda
gleðivæðing sölumannsins, eða eigum
við að kalla það söluferli, er hörgul-
sjúkdómur samtímans, sprottinn af
ríkri þörf til yfirbreiðslu staðbundinna
félagslegra vandamála sem samfélagið
getur ekki tekist á við. Lífsfylling verð-
ur bara að fást með neyslu, segir máttur
verslunarráðanna. Þú ert hamingju-
samur ef þú færð þetta. Grunngildi,
djúp þekking mannsins, fær ekki rönd
við reist fyrr en öll sund lokast og sálin
kennir í raun að lífsfylling er annað en
satt kaupæði.
Styron greinir sína vegferð af skarpri
sýn. Hann dregur ekkert undan í sann-
færandi lýsingu sinni sem lesandinn
trúir eins og nýju neti. Vísast má segja
sögu hans frá allt öðrum póli; til dæmis
greina sterka tilhneigingu langvinnrar
áfengisneyslu, sem verður líkama hans
að lokum ofviða, sem stærstu gáttina
inn í það örvæntingarástand sem greip
hann um síðir. Samkeppnisumhverfi
bandarískra söluhöfunda hefur átt sinn
þátt, þótt Styron hafi kvænst til efna.
Formáli Einars Más er þekkilegur
inngangur að þessu riti, aðallega um
hvar pláss Styrons er í bandarískri bók-
menntamannasögu. Hann er blessunar-
lega laus við boðun en setur skáldið og
örlög þess í víðara samhengi.

Sýnilegt myrkur
Frásögn um
vitfirringu
William Styron
Uggi Jónsson þýðir
127 bls. HÍB, 2010
38 bækur Helgin 21.-23. janúar 2011
 ÍSlenSk utangarðSbörn kriStina OhlSOn
heitur helgi
Helgi skoðar heiminn
eftir Njörð P. Njarðvík
og Halldór Pétursson
myndlistarmann situr
á toppi barnabókalista
Eymundsson þessa
vikuna. Þetta er sjötta
útgáfa bókarinnar frá
því hún kom fyrst út
árið 1976.

utangarðsbörn
Kristina Ohlsson
Jón Daníelsson þýddi
432 bls. JPV
Bækur
Páll Baldvin Baldvinsson
pbb@frettatiminn.is
Stofnunin sem gætir hagsmuna rétthafa á verkum
Arthurs Conan Doyle hefur heimilað að unglinga-
bókahöfundurinn Anthony Horowitz semji nýja sögu
með hinum snjalla Holmes. Anthony er þekktastur
fyrir hetjusögur sínar um leynilögguna og flugumann-
inn Alex Rider. Holmes er ekki eini breski spæjarinn
sem lifnar við á þessu ári. Jeffrey Deaver, sem er
kunnur spennusagnahöfundur bandarískur, er nú búinn
að skrifa nýja sögu um 007, Carte Blanche, sem gerist í
Miðausturlöndum. Þessi tíðindi berast um sama leyti og
MGM hefur í gjaldþroti sínu safnað kröftum til að gera
nýja mynd með Danny Craig um hinn alkóhóliseraða
kvalasjúka sendimann bresku krúnunnar, Bond. -pbb
Tvær hetjur snúa
aftur í bókum
Dauðinn endurtekinn Myrkur sálarinnar
Merkilegt ævi-
sögulegt upp-
gjör og krufning
á því hvernig
melankólía
lagði að velli
fullhraustan
mann sem þó
var veikur fyrir.
Getur þú
verið
heimilisvinur
Dieter?
www.soleyogfelagar.is
William Styron höfundur Sýnilegt myrkur er þekktastur fyrir bókina Val Sofíu.