Dagfari - 01.11.2007, Blaðsíða 7

Frá Bagdad (ljósmyndari óþekktur)
um sem svara þvi hversu margir úr
þeirra fjölskyldu hafa látist af orsök-
um stríðsins. Hér skulu tvær slíkar
rannsóknir nefndar til sögunnar, ann-
ars vegar rannsókn á vegum breska
læknatímaritsins Lancet, sem fram
fór dagana 20. maí til 10. júlí 2006, og
hins vegar rannsókn á vegum breska
skoðanakannanafyrirtækisins ORB
(Opinion Research Business), en hún
fór fram dagana 12. til 19. ágúst 2007.
í fyrrnefndu rannsókninni var rætt
við fólk á 1.849 heimilum, þar sem
bjuggu að meðaltali sjö, á víð og dreif
um írak, nánar tiltekið á 47 svæðum.
Einn á hverju heimili var spurður um
dauðsföll og orsakir þeirra síðustu 14
mánuðina fyrir stríðið og svo eftir að
stríðið hófst. Beðið var um dánarvott-
orð í 87% tilvika og var þeim þá fram-
vísað í 90% tilvika.
í síðarnefndu rannsókninni voru 1.720
írakar í 15 af 18 héruðum íraks spurðir
að því hversu margir af þeirra heimili
hefðu látist af völdum stríðsins, það er
vegna ofbeldis en ekki af náttúrlegum
orsökum, svo sem vegna aldurs.
Fyrrnefnda rannsóknin virðist nokk-
uð áreiðanlegri. í fyrsta lagi er þar
spurt um fjölda dauðsfalla áður en
stríðið hófst, en tilgangurinn með því
er vitaskuld sá að fá fram muninn á
dánartíðni sem hlutfalli af fólksfjölda
fyrir og eftir stríðið. Með þeim hætti
má áætla hver umframdánartíðnin
af völdum stríðsins raunverulega er.
í öðru lagi er ekki aðeins spurt um
dauðsföll af völdum ofbeldis heldur
einnig um önnur dauðsföll og orsak-
ir þeirra. Þannig má mynd af því
hversu margir hafa látist óbeint (ef
nota má það orð) vegna stríðsins,
svo sem úr sjúkdómum sem náð hafa
aukinni útbreiðslu vegna hnignunar
heilbrigðislcerfis, vatnsveitna og ann-
arrar grunnþjónustu.
Hvað sem þessu líður má ætla að
hvorug rannsóknanna gefi fullkomna
mynd af mannfallinu í írak. Það
breytir því þó ekki sem áður er nefnt
að mannfallið er gríðarlegt. Sam-
kvæmt Lancet-rannsókninni létust
654.695 írakar afvöldum stríðsins frá
upphafi þess þar til í júní 2006 - eða
nánar tiltekið 392.979 til 942.636 séu
þau skekkjumörk, sem rannsakendur
gera ráð fyrir, tekin með í reikninginn.
Af þessum fjölda er áætlað að viss
hluti hafi látist vegna óbeinna orsaka
stríðsins, en rnikill meirihluti, það
er 601.027 (sé ekki miðað við áður-
nefnd skekkjumörk), er talinn hafa
fallið í ofbeldisverkum. Af þeim fjölda
er áætlað að 31% hafi fallið í árásum
hernámsliðsins og 24% í árásum ann-
arra, en ekki var unnt að sjá hvaðan
byssukúlurnar og sprengjurnar komu
sem grönduðu þeim 46% sem þá eru
eftir.
ORB-rannsóknin er gerð síðar en
Lancet-rannsóknin og því þarf ekki
að koma á óvart að hún gerir ráð fyrir
meira mannfalli. Heildartala fall-
inna samkvæmt henni er 1.220.580
- eða 733.158 til 1.446.063 miðað við
skekkjumörk rannsakenda. Af þeim er
meðal annars talið að 48% hafi orðið
fyrir byssukúlum, 20% farist í bíla-
sprengingum og 9% í loftárásum.
Telja má ótvírætt af þessum rann-
sóknum að tala fallinna í Íraksstríðinu
nemi hundruðum þúsunda þó svo að
erfitt sé að henda reiður á nákvæmri
tölu. En fórnarlömb stríðsins eru
auðvitað ennþá fleiri. Milljónir íraka
hafa þurft að flýja heimili sín. Allir búa
við ótta um líf sitt og limi og nánustu
ættinga. Börnin alast upp við stöðuga
ógn og skelfingu.
Koma verður á friði
Þessu ástandi verður að linna. Her-
náminu verður að ljúka og korna
verður af stað friðarviðræðum milli
stríðandi hópa. Það að komið verði á
friði í írak og að bundinn verði endir á
þjáningar írösku þjóðarinnar er eitt af
albrýnustu verkefnum samtímans.
Þórður Sveinsson
Forsíða af mexíkanska vikublaðinu Proceso
(mynd AP/Nabil)
Dagfari • nóvember 2007
7