Dagfari - 01.11.2007, Blaðsíða 21

Baráttan hófst í menntaskóla.
Ég var nákominn Sigurbirni
Einarssyni sem var kennar-
inn minn í guðfræði. Hann
stofnaði ópólitísk samtök
sem hétu Þjóðvarnarfélagið í kjölfar
þess að árið 1946 ákváðu Ameríkanar
að lengja veru sína á íslandi um
hundrað ár og ég fylgdi honum eftir.
Síðar fór ég til náms í Ameríku.
Þar var ég í langan tíma og kom ekki
aftur fyrr en um haustið 1956 og hóf
þá að skrifa á Mogganum. Árið 1961
komu fram áætlanir um að stækka
Kanasjónvarpið og láta það berast
um allt land. í samfélaginu voru mjög
sterk viðbrögð við því og þá var stofn-
aður lítill hópur sem var kenndur við
Ingólf Arnarson. í honum voru m.a.
Ragnar í Smára, Hannes Pétursson,
Sigurður Líndal, sem voru auðvitað
sjálfstæðismenn, ásamt mér og Þór-
halli Vilmundarsyni sem vorum hin-
um megin pólitísku línunnar. Við
gáfum út blað sem hét Ingólfur og
börðumst á hæl og hnakka gegn þessu
í útvarpsviðtölum og öllu mögulegu.
Ég hugsaði ekki mikið um það þá en
Sigurður Líndal, sem var innarlega í
Sjálfstæðisflokknum á þessum tíma,
kom til mín og sagðist halda að það
væri verið að hlera okkur. Ég sagðist
ekki trúa því, en hann gekk á fund
Bjarna Ben í stjórnarráðinu til að
kanna málið og var einfaldlega hent
öfugum út. Þá hugsaði ég með mér:
Jæja, það er farið að færast ijör í
leikinn! En við héldum ótrauðir áfram
okkar baráttu.
Áþessum tíma gerði Þorbjörn Brodda-
son rannsókn á vitneskju barna um
ísland. Þá kom í ljós að börn sem
bjuggu á Akureyri, þangað sem Kana-
sjónvarpið náði ekki, vissu miklu meira
um samfélagið sitt og íslandssöguna
heldur en börn sem bjuggu á svæðum
sem Kanasjónvarpið náði til.
En baráttan fór eins og hún fór og við
töpuðum á öllum vígstöðvum eins og
augljóst er í dag. Af hálfu íslenskra
stjórnvalda var reynt að fara inn um
bakdyrnar; Benedikt Gröndal var einn
aðalforsprakkinn og upplýsti að verið
væri að leyfa Kanastöðina þarna suður
frá í nokkur ár til að fólk keypti meira
af sjónvarpstækjum; á þau væru lögð
sérstök gjöld og það fé sem safnaðist
saman átti síðan að nota til að stofna
íslenska sjónvarpið. Keílavíkursjón-
varpið átti sem sagt að vera grund-
völlur íslensks sjónvarps. Þetta var
allt mjög furðulegt.
Mestu lætin sem ég upplifði voru í
kringum Víetnamstríðið og fasista-
byltinguna í Grikklandi 1967. Þegar
NATÓ-fundurinn var haldinn á ís-
landi 1968 komu hingað átta strákar
frá Svíþjóð til að gera einhvern usla og
þá var stofnuð Grikklandshreyfing á
íslandi sem starfaði öll árin sem her-
foringjar voru við völd í Grikklandi.
Hún var mjög illa séð. Þar sem ég var
farinn að berjast gegn herforingjun-
um, sem NATÓ studdi og hjálpaði,
kom þetta þannig út að ég varð illa
séður í herbúðum Moggans þar sem
ég vann. Og þegar ég fór ég að skrifa
gegn Víetnamstríðinu passaði það alls
ekki inn í Mogga-pólitíkina því þar
ríkti það sjónarmið að Ameríkanarnir
væru einfaldlega að bjarga heiminum
frá kommúnisma.
Ég sagði að
y J hann hefði
enga heimild
til að banna mér
að ganga um
borgina þótt hann
væri kraftaídíót.
Það endaði með því að ég var beðinn
um að hætta að skrifa um tíma rétt
fyrir kosningar. Ég hafði reglulega
skrifað dálka í Lesbókina um það sem
mér datt í hug og það var auðvitað
mikið um ágreiningsefni. Frá forsætis-
ráðherra komu víst tilmæli um að ég
ætti að hætta að skrifa. Ég sagði við
Matthías Johannessen, ritstjóra, að
hann yrði að segja mér upp því ég
gæti ekki starfað á blaði þar sem skip-
anir kæmu að utan um hvað ég ætti
að skrifa. Þar með hætti ég að skrifa
fyrir Moggann. En Ólafur Ragnar og
Baldur Óskarsson höfðu þefað það
uppi að ég ætti undir högg að sækja
hjá Mogganum og höfðu þá rokið upp
á Samband og spurt hvort elcki vant-
aði ritstjóra á Samvinnuna sem þá var
að deyja. Það endaði með því að ég
var fenginn til að ritstýra henni og ég
gerði það næstu sjö árin.
Frá My Lai
Á þessum árum kemur upp þessi
magnaða andstaða við Víetnamstríðið.
Rétt fyrir jólin 1968 var haldinn
fundur um stríðið niðri í Tjarnarbúð.
Þegar honum var lokið ætluðum við
að ganga að ameríska sendiráðinu til
að mótmæla en þá gekk í veg fyrir mig
frægur kraftajötunn og lögreglumaður
sem hét Guðmundur Hermannsson
og sagði mér að ég hefði ekki leyfi til
að fara þarna um. Ég sagði að hann
hefði enga heimild til að banna mér
að ganga um borgina þótt hann væri
krafttaídíót. Hann bað mig um að
endurtaka það sem ég sagði sem ég
gerði og var handtekinn fyrir vikið.
í fjölmiðlunum var sagt að ég hefði
verið handtekinn fyrir að vera með
uppþot en hvergi var minnst á að það
væri vegna þess að ég hefði endurtekið
að lögregluþjónninn væri kraftaídíót.
Við vorum 6-8 sem var stungið í
steininn og þar sátum við í þrjá tíma.
Þá var okkur sleppt og ég spurði hvort
ekki lægi fyrir ákæra en svo var ekki.
Daginn eftir var hið fræga Þorláks-
messuuppþot og þá var ekki nokkur
leið að koma einu orði afviti inn í nokk-
urn fjölmiðil nema Þjóðviljann og bæði
Bjarki Elíasson yfirlögregluþjónn og
Guðmundur Hermannsson lugu eins
og þeir ættu lífið að leysa.
Þar sem ekki var hægt að koma neinum
leiðréttingum á framfæri tóku nokkrir
strákar sig til, m.a. Sveinn Rúnar
Hauksson, Kári Stefánsson, Gestur
Guðmundsson og Björn Stefánsson,
og bjuggu til fjölrit með leiðréttingum
sem borið var út í öll hús í Reykjavík
með hjálp stúdenta úr Menntaskólan-
um við Hamrahlíð og Menntaskólan-
Dagfari • nóvember 2007
21