Fréttatíminn - 26.10.2012, Blaðsíða 18

www.volkswagen.is
Komdu og reynsluaktu Volkswagen Polo
A
uk
ab
ún
að
ur
á
m
yn
d:
1
6“
á
lfl
eg
ur
, þ
ok
ul
jó
s
- fyrir okkur öll
Volkswagen Polo
Meðaleyðsla aðeins
5,5 lítrar á hverja 100 km
Polo Trendline 1.2 bensín, 70 hestafla, beinskiptur
Polo 1.2 bensín kostar aðeins:
2.350.000 kr.
V ið Íslendingar fengum tækifæri til að kjósa um framtíðina síðasta laugardag, tækifæri sem margar þjóðir öfunduðu okkur af, fréttin
um kosningarnar fór víða, og niðurstaðan
ekki síður; að hér væri samfélag þar sem
lýðræði virkar í alvöru en er ekki kæft eða
skrumskælt af þingmönnum og hagsmuna-
öflum. Maður verður svolítið stoltur að vita af
þessu áliti umheimsins – en um leið feginn að
hann skilur ekki íslensku og eigi þessvegna
erfiðara með að fylgjast
með alþingismönnum okk-
ar ræða um kosningarnar,
og niðurstöðurnar. Sunnu-
dagurinn var tæpast runn-
inn upp þegar sjálfstæðis-
menn voru farnir að gera
lítið úr kosningunum, þátt-
takan væri svo döpur, rétt
um 50 prósent. Formað-
urinn, Bjarni Benediktsson
sagði að þetta væru ómark-
tækar kosningar, og Illuga
Gunnarssyni tókst að slá
alveg nýjan tón þegar hann
sagði að það yrði líka að
hlusta á þá sem ekki kusu.
Ég held að þessi nýjung Ill-
uga sé á heimsmælikvarða,
einhver ætti að veita hon-
um meistartign fyrir hug-
myndaflug og útúrsnúning – og eitt er víst
að hann hefði hlotið mörg stig fyrir þetta í
morfískeppni. Og þar liggur hundurinn sum-
part grafinn; of margir þingmenn virðast líta
á þingstólinn sem ræðustól í morfískeppni,
að það sé ekki þeirra heilög skylda að koma
á betra samfélagi, heldur snúist allt saman
um að koma höggi á andstæðinginn, snúa svo
rækilega út úr málum að þau endi í rembi-
hnút. Eða er hægt að taka svona þingmann
alvarlega, því ef við fylgjum rökum hans eftir,
ég á við, samþykkjum það að þarna sé talað
af heilindum, að þarna sé manneskja sem vilji
láta taka sig alvarlega, nefnilega að ekki sé
hægt að túlka niðurstöður kosninga fyrr en
búið er að rýna í þau prósent sem ekki kusu,
ímynda sér hvar þau atkvæði hefðu fallið – ja,
hverskonar sýndarheim sætum við uppi með?
Hverskonar ef og hefði heim lifðum við þá í?
Eða er hérna kannski kominn kjarninn í Sjálf-
stæðisflokki Bjarna og Illuga: Ekki hlusta á
raddir fólksins ef þær falla ekki að okkar vilja.
Við neitum að sjá það sem við blasir ef okkur
geðjast ekki að því – við bendum frekar á það
sem er ósýnilegt, og kannski ekki til. Með
öðrum orðum, við sjáum það sem við viljum
sjá. Og breytum síðan þögninni í raddir sem
falla að okkar vilja.
Valdið er eign stjórnmálamanna, og
hagsmunaafla
Makalaust hvað maður getur verið bjartsýnn,
eins og barn – en síðan kemur veruleikinn og
löðrungar mann.
Fyrstu daga og vikur eftir búsáhaldabylt-
inguna fannst mér það blasa við að hér eftir
yrði útilokað fyrir þingmenn að tala áfram
eins og þeir höfðu gert, og hélt í alvöru að
það væri búið að fletta svo rækilega ofan
af spillingu og dugleysi og svikum að ekki
yrði aftur snúið. Síðan kom
veruleikinn með sína blautu
tusku, og það lá við að maður
skammaðist sín fyrir bjart-
sýnina. Eitt af því sem ég
hélt að myndi breytast, gæti
ekki annað en breyst í kjölfar
alls þess sem hrunið leiddi í
ljós, og Rannsóknarskýrslan
dró síðan saman í járnbund-
in rök, var að íslenskt þjóð-
félag hefði sumpart stjórnast
af fáránleikanum. Og ég man
að þegar sá orðrómur komst
á kreik nokkru eftir hrunið,
að eigendur Morgunblaðsins
hygðust ráða Davíð Oddsson
sem ritstjóra, þá hló ég, og
þekkti þarna aftur fáránleika
fortíðar; ég var sannfærður
um að svona gjörning væri
bókstaflega ekki hægt að bjóða íslenskri þjóð
eftir hrun. En Davíð var ráðinn – og sumir
þingmenn Sjálfstæðisflokksins stigu þá fram
og fögnuðu. Afhverju fögnuðu þeir? Þeir vissu
auðvitað, eins og við hin, að Davíð hefur aldrei
verið maður sátta og sanngirni, heldur fyrst
og síðast maður hagsmuna, maður sem þolir
enga skoðun nema sína. Það blasti því við að
Morgunblaðið yrði eftir hans höfði, og einmitt
á þeim tíma þegar við sem þjóð þurfum svo
sárlega á opinni umræðu að halda, og sterk-
um fjölmiðli sem reynir sitt ítrasta að draga
fram rétta mynd af ástandinu. Það blasti við
að Morgunblaðið yrði miðill þröngra sjónar-
miða, baráttuafl hagsmuna, miðill ósættis,
miðill útúrsnúninga. Samt fögnuðu þessir al-
þingismenn Sjálfstæðisflokksins. Og afhverju
– jú, líklega vegna þess að þeim er alveg sama
um umræðuna. Nei, það er ekki rétt, þeim er
ekki sama, þeim er bara illa við umræðuna ef
hún er ekki þeim í vil. Þeir vilja að umræðan
í fjölmiðlum sé svipuð og í leikhúsi fáránleik-
ans, á hinu háa Alþingi. Þeir vilja ekki rétt-
læti, heldur völd. Ekki umræðu heldur sína
skoðun. Þessvegna fögnuðu þeir Davíð í stól
ritstjórans, sannfærðir um að hann myndi
færa þeim veldissprotann aftur. Bjarni Bene-
diktsson og félagar virðast nefnilega standa í
þeirri trú að valdið sé eign stjórnmálamanna.
Og hagsmunasamtaka. Þessvegna hamast
þeir nú við að gera lítið úr kosningunum síð-
astliðinn laugardag. Þessvegna nældi Illugi
Gunnarsson sér í meistaratign í útúrsnún-
ingum með því að fara fram á að við myndum
túlka raddir þeirra sem töluðu ekki – og telja
atkvæði þeirra sem ekki kusu.
Verkefni fyrir alþingismenn með
meistaratign í útúrsnúningi
Þetta er í raun mjög einfalt; Alþingi boðaði til
þjóðaratkvæðagreiðslu um tillögur Stjórnlaga-
ráðs, rétt undir 50 prósent kusu, og mikill
meirihluti, afgerandi, sagði skýrt já, að tillög-
urnar yrðu grundvöllur að nýrri stjórnarskrá.
Auðvitað hefði verið gaman ef fleiri hefðu kos-
ið, en þetta þætti samt gott í öðrum ríkjum, í
Sviss fer þátttakan til að mynda niður í 20-30
prósent, en það hvarflar þó ekki að neinum í
Sviss að taka upp hugmyndir Illuga Gunnars-
sonar og rýna í þau 70-80 prósent sem ekki
kusu. Og síðan túlka niðurstöður eftir því –
væntanlega sér í hag.
Íslenskir alþingismenn virðast þola það illa
ef þjóðin er óvart á annarri skoðun en þeir
sjálfir. Þjóðaratkvæðagreiðsla er þjóðarat-
kvæðagreiðsla, og hvort sem alþingismenn
eru sáttir við hana eða ekki, þá ber þeim
skylda að hlíta niðurstöðum hennar. Siðferð-
isleg skylda. Hvort sem 10 eða 90 prósent
greiða atkvæði. Þeir sem sátu heima kusu
sér það hlutskipti, þeir segja með þögn sinni;
mér er alveg sama, eða; ég læt ykkur sem
kjósa ráða. Í stuttu máli: Þeir sem kusu tóku
ákvörðun fyrir þjóðina. Og þeirri ákvörðun
ber þingmönnum að hlíta. Nema þeir telji
sig ofar þjóðinni. Að þeir viti betur. Gunn-
ar Bragi, þingflokksformaður Framsóknar
gengur í takt með sjálfstæðismönnum og
segir um kosningarnar: „Ég fæ ekki séð að
þar hafi þjóðin talað.“
Hvernig komast menn að svona niður-
stöðu? Eru það annarlegir hagsmunir sem
blinda sýn, eða verður löngunin við að koma
höggi á þá sem sitja við stjórn yfirsterkari
hollustu við land og þjóð? Eða með leyfi, hvar
talar þjóðin nema í þjóðaratkvæðagreiðslu?
Það mun vafalaust hryggja Gunnar Braga, og
skoðanabræður hans í Sjálfstæðisflokknum,
að könnun sem gerð var í apríl á vegum MMR
er nánast samhljóma í einu og öllu niðurstöð-
um kosninga. En menn með meistaratign í
útúrsnúningi fara sjálfsagt létt með að skrúfa
það í sundur.
Meðferðarstofnun fyrir íslenska
alþingismenn
Þegar allt hrynur, ekki bara efnahagskerfið
heldur hugmyndakerfið líka, og tjöldin svipt-
ast til hliðar þannig að spillingin, lygarnar og
vanhæfnin blasa við þjóðinni, þá þarf augljós-
lega að taka til hendinni. Það er ekki nóg að
sauma ný tjöld, það verður að huga að grunn-
stoðum, hugsa allt upp á nýtt, annars lærum
við ekki neitt og siglum inn í annað og ekki
minna hrun eftir tíu til fimmtán ár. Hrunið
var staðfesting á því að innri hugsun íslensks
samfélags var, ef ekki röng, þá verulega ábóta-
vant. Þessvegna þarf að hugsa stjórnarskrána
upp á nýtt. Framsóknarþingkonan Vigdís
Hauksdóttir gefur lítið fyrir kosningarnar.
Henni finnst öll umræðan óþörf og fullyrðir:
„Það var ekki stjórnarskráin sem olli banka-
hruninu.“ Hún vill að stjórnvöld einbeiti sér
að því að koma heimilum og fyrirtækjum til
bjargar, en eyði ekki tíma í tal um stjórnar-
skrána. Samt sagði hún þann 3. apríl 2009:
„Ný stjórnarskrá er grundvöllurinn að end-
urreisn Íslands.“ Skyldi Vigdís Hauksdóttir
ekki eiga neina sannfæringu? Eða hefur hún
skipt um skoðun og trúir því að það sé verra
en tímasóun að ræða um grunnstoðir sam-
félagsins, stoðirnar sem framtíðin, þar með
fyrirtæki og heimili, muni hvíla á? Eða er hún,
eins og skoðanabræður hennar í Sjálfstæðis-
flokknum, svo þyrst í völd að hún segir hvað
sem er til að koma höggi á núverandi stjórn?
Hörð orð hjá mér? Ósanngjörn? Ég veit það
ekki. Ég er einfaldlega kjósandi sem er fyrir
löngu búinn að fá nóg af þessu lífríki sem virð-
ist þrífast inni á Alþingi Íslendinga. Ég hef
stundum reynt að átta mig á því hversvegna
hlutirnir gangi svona ógæfulega fyrir sig á Al-
þingi, mér hefur meira að segja dottið í hug að
sumir þingmenn væru meira eða minna fullir,
langdrukknir, og því komnir á þrálátt röflstig.
Eina lausnin væri þar með að senda þá í með-
ferð. Og kannski er það eina lausnin; að senda
alþingismenn Íslendinga í meðferð þar sem
grundvallaratriði í mannlegum samskiptum
væru kennd. Þar sem siðfræðingar myndu
leiða þeim fyrir sjónir hvað virðing fyrir skoð-
unum annarra þýðir, og að þeir væru valdir
á þing til að vinna fyrir íslenska þjóð, ekki
flokkinn sinn, ekki LÍÚ eða önnur hagsmuna-
öfl. Kannski komust við ekki lengra, kannski
komum við ekki í veg fyrir nýtt hrun fyrr en
þingmenn hafa útskrifast frá strangri með-
ferðarstofnun: þeir sem stæðust ekki prófin
yrðu felldir og þar með vísað af þingi. Því við
þurfum einfaldlega þingmenn sem virða vilja
þjóðarinnar, sem skilja og sætta sig við að
rödd hennar birtist í þjóðaratkvæðagreiðslu,
og að þeirri rödd ber þeim að hlýða – jafnvel
þótt hún gangi gegn sterkum hagsmunaöfl-
um, persónulegum metnaði eða heill flokks-
ins. Þingmaður sem hundsar vilja þjóðar á
ekki heima á alþingi Íslendinga.
Löðrungur veruleikans
Alþingi – Íslands óhamingja?
Jón Kalman Stefánsson
rithfundur
18 viðhorf Helgin 26.-28. október 2012