Fréttatíminn - 25.10.2013, Blaðsíða 12

Vatnagörðum 24-26 • Sími 520 1100 • www.bernhard.is
3,6 L/100km í bLönduðum akStri C02 útbLáStur aðeinS 94 g
Honda CiviC 1.6 dÍSiL kOStar frá kr. 3.840.000
Áreiðanlegasti bílaframleiðandinn
Samkvæmt What Car og Warranty direct hefur Honda verið
valin áreiðanlegasti bílaframleiðandinn átta ár í röð.
bí
ll á
m
yn
d:
H
on
da
C
ivi
c 1
.6
i-d
te
C
e
xe
cu
tiv
e.
Honda CiviC 1.6 dÍSiL
3,63,3 4,0L /100km L /100kmL /100km
Utanbæjar akstur
Blandaður akstur
Innanbæjar akstur
CO2
útblástur
94 g/km
komdu í reynsluakstur og prófaðu Honda Civic dísil,
með nýrri Earth dreams Technology dísilvél, sem
býður upp á einstakt samspil sparneytni og krafts.
Umboðsaðilar:
bernhard, reykjanesbæ, sími 421 7800
bílver, akranesi, sími 431 1985
Höldur, akureyri, sími 461 6020
bragginn, Vestmannaeyjum, sími 481 1535
www.honda.is
Honda CiviC 1.4 BEnSÍn - beinSkiPtur, kOStar frá kr. 3.490.000
Honda CiviC 1.8 BEnSÍn - SJáLfSkiPtur, kOStar frá kr. 3.840.000
hins vegar áfram til notkunar smokka.
Það sem skiptir máli er að hinn aðilinn sé
upplýstur og að þetta sé þannig meðvituð
ákvörðun,“ segir Bryndís.
Álag á sambandið
Sigurlaug hefur unnið með HIV-jákvæðum
í 16 ár, hún heldur utan um hópastarf með
þeim í húsakynnum HIV-Íslands og segir
hún að á fundi nýverið hafi hún spurt þá
sem voru mættir hvort þeir hefðu minnkað
smokkanotkunina. „Engum fannst rétt-
lætanlegt að sleppa smokknum þótt líkurnar
á smiti séu óverulegar. Oft er tilhugsunin
um það að smita þann sem þú elskar mest
það versta sem fólk getur hugsað sér. Yfir-
leitt hefur fólk passað vel upp á það að
nota smokkinn en fólki getur líka fundist
mikið álag að þurfa alltaf að nota hann.
Það hefur komið fyrir að ósmitaði aðilinn í
sambandinu vilji ekki nota hann því honum
finnist það skemma kynlífið. Þeir segjast
tilbúnir til að taka afleiðingunum, þrátt fyrir
tilmæli heilbrigðisstarfsfólks að nota alltaf
smokkinn. Stundum hafa þessi mál leitt
til mikils álags í
sambandinu og
jafnvel skilnaðar,
til dæmis þegar
hinn HIV-jákvæði
óttast að smita
hinn. Búast má við
að smokkanotkun
í samböndum geti
farið minnkandi á
næstu árum í ljósi
lítillar smithættu
– það er að segja
sé fólk í virkri HIV-
meðferð, ekki með
aðra kynsjúkdóma
og ekki að halda
fram hjá. Það er
alltaf á endanum
fólkið sjálft sem
ákveður hvernig það vill haga sínu kynlífi
þegar það hefur verið upplýst um stöðu sína.
Rannsóknin sem sýndi fram á 96% minni
smithættu þegar fólki væri á HIV-lyfjunum
tók reyndar einungis mið af gagnkynhneigð-
um pörum sem stunduðu hefðbundið kynlíf.
Nánari rannsókna á þessu sviði er því þörf,“
segir hún.
Stofna fjölskyldu og eignast börn
Í fyrsta sinn eldast HIV-jákvæðir nú með
sjúkdómnum í stað þess að deyja, vegna til-
komu nýju lyfjanna. Hverfandi smithætta
hefur einnig opnað þá möguleika fyrir HIV-
jákvæða að stofna til fjölskyldu og eignast
börn. „Ég þekki til margra HIV-jákvæðra
sem hafa eignast börn á undanförnum
árum. Ef konur eru á lyfjum á meðgöngu og
barnið fær HIV-lyf í 6 vikur eftir fæðingu þá
minnka líkur á smiti til barnsins úr ca. 30%
í undir 1%. Stundum hafa þau farið utan í
svokallaðan „sæðisþvott“ hafi karlinn verið
HIV-jákvæður og ekki hún og þau langað
til að eignast barn. Því það er ekki sæðið
sem er sýkt, bara vökvinn sem er í kringum
það. Ef konan hefur
aftur á móti verið
HIV-jákvæð og
ekki hann hafa þau
stundum notast
við sprautur og
sprautað sæðinu
inn í hana. Ég gæti
trúað að þessar að-
ferðir verði notaðar
sjaldnar í framtíð-
inni, þess í stað fari
fólk að nota meira
hefðbundið kynlíf
til að eignast börn.
Þetta verður fólkið
sjálft að gera upp
við sig í ljósi nýj-
ustu rannsókna,“
segir Sigurlaug.
Fordómar stórt
vandamál
Fréttatíminn ræddi
við gagnkyn-
hneigða HIV-já-
kvæða konu í lang-
tímasambandi sem
segist stunda óvar-
ið og upplýst kynlíf
með sambýlis-
manni sínum. Hún
segir gríðarlegar
breytingar á stöðu
HIV-jákvæðra hafa
átt sér stað á und-
anförnum árum
en hún treysti sér
ekki til að koma í viðtal um þessa jákvæðu
þróun út af þeim fordómum sem enn eru til
staðar gegn HIV-jákvæðum. Sigurlaug segir
að fordómar séu vafalaust meir en helming-
ur vanda HIV-jákvæðra. „Þótt ýmislegt hafi
áunnist og fordómar hafi farið minnkandi
með árunum þá eru þeir því miður ennþá til
staðar. Fólk fær enn áfall við greiningu og
upplifir sektartilfinningu og skömm og kvíð-
ir því gjarnan að segja sínum nánustu frá
sjúkdómsgreiningunni. Þeir ganga því ekki
alltaf strax að stuðningi vísum. Langoft-
ast segja þeir að lokum nánustu ættingjum
og vinum sínum frá greiningunni og finnst
aðstandendum mikils virði að upplifa slíkt
traust.“ Hún telur meðal annars hópastarf
hjálpa þeim heilmikið til að einangrast ekki
með sjúkdóminn og takast á við eigin for-
dóma, en HIV-jákvæðir endurspegla gjarn-
an fordóma samfélagsins. Þeim léttir oft
mikið við að sjá hvað aðrir í hópnum líta vel
út þrátt fyrir að hafa verið smitaðir í mörg
ár. Það virkar jafnframt hvetjandi að heyra
sögur hinna og kynnast betur öllum þeim
möguleikum sem eru í boði.“ Sigurlaug
segir frá því að fólk sem greinist hér á landi
og komi frá fjarlægum heimsálfum eins og
Afríku og Asíu sé yfirleitt mun óttaslegnara
en Íslendingar við
greininguna enda
sé staðan allt önnur
og oftast mun verri
í þeirra heimalandi.
Þarf að greina
sem flesta
Bryndís segir að
jákvæð teikn séu
á lofti til framtíðar
þegar kemur að
HIV-jákvæðum.
„Þetta snýst um að
greina sem flesta
og koma þeim í
meðferð. Þannig
minnkum við smithættuna í þjóðfélaginu.
Nýgengi HIV fer minnkandi en algengið
er meira, það er fjöldi þeirra sem lifa með
HIV er svipaður eða aukinn. Það er vegna
þess að HIV-jákvæðir eru hættir að deyja
úr sjúkdómnum.“ Hún bendir á að fyrir
áratug, þegar talið var líklegt að lækning við
alnæmi væri á næstu grösum, hafi heilbrigð-
isstarfsfólk tekið eftir því að HIV-jákvæðir
stunduðu áhættukynlíf og skyndikynni í
auknum mæli. „HIV er lífstíðarsjúkdómur.
Það er engin lækning til. Það er samt ekki
dauðadómur að greinast og fólk á ekki að
vera hrætt við að fara í prufu. Heilt yfir þá
greinist fólk of seint í Evrópu og því lengur
sem veiran hefur haft tækifæri til að hafa
áhrif á ónæmiskerfið, því erfiðara er að
koma því aftur í lag. Ég rifja hér upp orð sem
féllu á HIV-þinginu sem ég var að koma af:
Við breytum ekki grunnhegðun fólks. Fólk
sefur hjá og fólk stundar skyndikynni. Það
sem við getum gert er að greina sem flesta
og stöðva útbreiðsluna með því að hafa sem
flesta á lyfjameðferð. Það er það sem þetta
snýst um í stóra samhenginu.“
Erla Hlynsdóttir
erla@frettatiminn.is
Bryndís Sigurðardóttir, smitsjúkdómalæknir
á Landspítalanum, er nýkomin af ársþingi HIV-
samtaka í Evrópu þar sem helstu sérfræðingar
álfunnar deildu þekkingu sinni. Ljósmynd/Hari
Sigurlaug Hauksdóttir, félagsráðgjafi hjá
embætti landlæknis, sem sinnir forvörnum
og fræðslu um HIV og alnæmi, segir að HIV sé
hættur að vera þessi lífshættulegi sjúkdómur
sem allir hræðast. Ljósmynd/Hari
12 fréttaskýring Helgin 25.-27. október 2013