Fréttatíminn - 05.04.2012, Page 50

38 bækur Helgin 5.-8. apríl 2012
 RitdómuR VeiðisöguR
Hungurleikarnir eftir
Suzanne Collins sitja í
tveimur efstu sætu barna-
bókalista Eymundsson,
innbundna útgáfan efst og
kiljan í öðru sæti. Tvær
bækur um hörkutólið
Katniss Everdeen eru enn
óþýddar.
Í efstu tVeimuR
 RitdómuR ÍslenskaR VeiðiáR
Þ ýðing á litlu kynningarriti frá 1950 fyrir Englandsmarkað um lax-veiði á Íslandi kom út fyrir jólin hjá
forlagi Hins íslenska bókmenntafélags,
falleg bók prýðilega þýdd af Einari Fal
Ingólfssyni. Hún er prýdd fjölda ljós-
mynda frá árunum fyrir og eftir stríð sem
teknar voru í veiðiferðum Roberts Neil
Stewart, Skota af auðugum ættum sem
hingað kom fyrst til veiða haustið 1912 og
leigði um árabil aðstöðu til veiða í Hrúta-
firðinum en fór víðar.
Þessi bók er sannkallaður gimsteinn
og er algjört möst í hillum allra þeirra
sem hafa áhuga á veiðum hér á landi.
Ekki aðeins fyrir þá sök að Stewart
gefur okkur glögga mynd af samfélaginu
sem hann sótti heim, samfélagi sem
hann gerir sér í mun að skilja og metur
reyndar mikils. Frásögn hans dregur
upp glögga mynd af sveitasamfélagi sem
hann greinir réttilega að tók miklum
breytingum eftir seinna stríð. Glöggt er
gests auga, en það sem meira er: Stewart
kemur hingað fyrst til fuglaveiða og er
sá inngangur um margt fróðlegur, en fer
svo alfarið að veiða fisk í ám. Hann hefur
einstaklega þroskað auga fyrir bráðinni
og skimar heimkynni fisksins af miklu
innsæi og góðri athyglisgáfu, víst eftir
þekkingu og kenningum sem nú munu
þykja fornar, en hann les landið og far-
vegina, lífið við ána af slíkri ást á náttúru
og náttúrufari að unun er að lesa. Hér má
líta upplifun sem er sett fram af innilegri
virðingu og siðfágun. Bókin hefur enda
verið lengi talin í hópi klassískra rita um
veiðimennsku og getur sem slík kennt
okkur margt um hvernig við ættum að
umgangast landið og árnar.
Sem söguleg heimild er gildi bókar-
innar ótvírætt – þó nokkrir ritfærir menn
hafi lagt sig eftir skrifum af þessu tagi
hafa þeir allir verið heimavanir og öllum
hefur þeim reynst um megn að lýsa
aðkomu þess sem að utan kemur og sest
við kyrrð árinnar og kann að meta þau
lífsgæði sem veiðin er. Bókin bregður líka
skýru ljósi á lífshætti veiðimanna sem hér
voru gestkomandi og um leið hvernig var
að fara hér um á tímum þegar samgöngur
voru lakar. Stewart getur notast við bíla
takmarkað, hann fer um fótgangandi og
á hestum. Hann er verndunarsinni og
hefur skýrar hugmyndir um hvernig nýta
beri árnar, hugmyndir sem hafa á sumum
bæjum ekki náð enn í gegn þrátt fyrir að
tugþúsundir manna leiti í strauminn sér
til andlegrar hvíldar. Mér er mál í ál, er
enn lífsspeki margra hér á eynni.
Enskir auðkýfingar sóttu hingað
mikið til veiða um langt skeið. Stewart
var í þeim hópi. Hann skilur sig frá þeim
ókunna fjölda með þessum vitnisburði en
eftir hann liggja fleiri verk um íslenskar
ár og veiðar í þeim. Það er mikill fengur
að þessari litlu bók og ber að þakka
það tiltæki að koma henni í snoturri út-
gáfu á íslensku.
Bækur
Páll Baldvin Baldvinsson
pbb@frettatiminn.is
Mikill fengur
Þessi bók er sannkallaður gimsteinn og er algjört möst í hillum allra þeirra sem hafa áhuga á
veiðum hér á landi.
Vakin er athygli á því í nýju hefti Þjóðmála að nú er hafið
áttunda ár þrautseigrar útgáfu Jakobs F. Ásgeirssonar.
Þótt þetta nýjasta hefti fjalli að stærstum hluta
um stjórnmál er alltaf eitthvað af skrifum þar að
finna um útgáfumál: Hér birtast nokkrir ritdóma
og fá prýðilegt pláss. Hannes Hólmsteinn tekur
í heftinu upp þráð sem hann bryddaði upp á
í riti sínu um kommúnista á Íslandi og gerir
grein fyrir örlögum Bruno Kress og Hennyar
Goldstein Ottesen kjólameistara og eiginkonu
Hendriks Ottósonar, en þau munu hafa
kynnst í mötuneyti frú Olsen í Garðastræti 9.
Þá skrifar hópur borgarlegra höfunda í ritið:
Björn Bjarnason, Guðmundur Magnússon,
Gústaf Níelsson og kynntar eru hugsanir Ron
Paul. Heftið má fá í áskrift og í öllum skárri
bókaverslunum. -pbb
Nýtt hefti Þjóðmála komið út
Áfram halda þeir Crymogeu-bændur að gefa út rit um
myndlist. Síðla árs kom frá þeim verkið Equivocla eftir
Kristínu Elvarsdóttur ljósmyndara; dumbrauð bók í
hörðum spjöldum sem geymir ríflega 40 ljósmyndir eftir
listakonuna tengdar saman í þema. Eftirmála skrifar
Markús Þór Andresson og einnig hefur ritið að geyma
ferilskrá ljósmyndarans. Ekki er ljóst hvort hún tengist
sýningarhaldi Katrínar og þá hvar en bókin gefur fína mynd
af áleitnum viðfangsefnum listakonunnar.
Path er lítið rit sem skráir í myndum og textum verk
Elínar Hansdóttur myndlistarkonu en Path er innsetning sem farið hefur upp í
fjórgang, hér heima í sýningunni Art against Architecture í Listasafni Íslands 2008. Í ritinu,
sem er fallega brotið af Gunnari Vilhjálmssyni, er langur heimspekilegur og ljóðrænn texti
Rebeccu Solnit tengdur við nokkrar myndir af innsetningunni eftir diephotodesigner. -pbb
Tvö bókverk um mynd-
list frá Crymogeu
Ásbjörn Kristinsson söngvaskáld hefur nú sett
saman fjórar bækur um veiði í ám, fiskana sem
þar búa, einkum laxinn, mannlífið á bakkanum,
ákafa sinn og ástríðu. Ritin hafa komið hvert af
fætur öðru, sum skreytt ljósmyndum, öll ólgandi
af maníu hans í veiðinni. Þrjú þeirra eru nokkuð
sjálfhverf – en höfundinum fyrirgefst því hann er
opinn í huga þegar hann fer að ánni og sannar að
hann er natúralisti af meðfæddri þörf; bókstaf-
lega ljómar í landinu og nær í þessari bók, sem er
skreytt fínum en nokkuð hefðbundnum ljósmynd-
um eftir Einar Fal Ingólfsson, að smita lesandann
af upplifun á bakkanum og í strengnum.
Það er ekki auðvelt að skrifa veiðilitteratúr:
Efnið hefur svo ríka tilhneigingu að verða laust
við upplifun af öðrum fyrirbærum bakkans en
bara lifandi straumi og fisk á flugu eða krækju.
Veiði við á og vatn er lífstíll, rétt eins og ferð
á hesti um landið, söfnun steina eða blóma og
ganga um landið. Bubba er í mun að sannfæra
okkur um þessa dýrð og tekst það: Hann skýtur
inn í frásagnir af nokkrum helstu veiðiám lands-
ins þremur sögum og nær þar fastari tökum á
viðfangsefninu en í hinum almennari köflum sem
útheimta margir staðbundna þekkingu. Sagan af
hundinum og álftunum er þeirra best vegna þess
að þar dregur sögumaðurinn sig inn í skel, tekur
á sig annan svip en við erum vön í samtali Bubba
við lesandann, sögupersónu er gefið rúm og hundi
hans, með óvæntum en fullkomlega trúarlegum
endalokum.
Veiðisögur Bubba bætast nú í safn áhugamanna
og lenda þar við hlið eldri bóka. Bækur um þetta
sport hafa tilhneigingu til að verða glansmynda-
bækur og samkvæmt myndastíl þeirra er mest
veitt í góðu veðri. Mikið brosað í kringum jepp-
ana. Í mínu ungdæmi fóru bændurnir í Borgar-
firðinum út er langt var liðið á kvöld, í geymslum
voru enn uppi langar digrar stangir frá tíma Bret-
anna því hingað voru útlendingar komnir strax á
sautjándu öld til að veiða fisk í ám. Menn kann að
undra að lesandi sem hefur sjaldan farið til veiða
og varla veitt ugga skuli leggjast í svona litteratúr,
en heimur veiðimanns í landinu er heillandi við-
fangsefni sérstæðrar frásagnartækni sem er
þraut. Maðurinn einn í ánni er erfitt efni og alltaf
fróðlegt að sjá hvernig höfundum reiðir af í þeim
straumi. -pbb
Bubbi á veiðum

Íslenskar veiðiár
R. N. Stewart
Einar Falur Ingólfsson þýðir.
Hið íslenska bókmenntafélag,
216 síður, 2011.
ÍSLENSKAR
VEIÐIÁR
eftir R.N. Stewart
EINAR FALUR INGÓLFSSON ÞÝDDI
ÍSLEN
SK
A
R
V
EIÐ
IÁ
R
eftir R.N. Stewart
Þessi bók Roberts Neils Stewart hershöfðingja kom fyrst út
árið 1950 undir heitinu Rivers of Iceland. Bókin var skrifuð
fyrir erlenda stangveiðimenn og var markmiðið að kynna
fyrir þeim helstu veiðiár landsins, aðstæður við ár og vötn,
fiskistofnana og aðbúnaðinn á bæjum þar sem dvalið væri.
Íslenskar veiðiár var fyrsta bókin þar sem fjallað er á mark-
vissan hátt um stangveiðiíþróttina á Íslandi, og hefur lengi
verið talin til klassískra veiðibókmennta. Stewart veiddi
fyrst hér á landi árið 1912 og leigði um langt árabil veiðirétt-
inn í Hrútafjarðará og Síká. Íslenskar veiðiár er merkileg frá-
sögn um reynslu skosks ferðalangs sem dvaldi margoft hér á
landi og kynntist þeim gríðarlegu breytingum sem urðu á
högum landsmanna á fyrri hluta tuttugustu aldar. Lýsingar
Stewarts á samgöngum hér á landi, á sveitabæjum og fólkinu
sem hann kynntist, eru ekki síður merkilegar en næmar
lýsingar hans á veiðiánum, fiskum og fuglalífi, veiðiskap og
íslenskum fylgdarmönnum erlendra veiðimanna.
Einar Falur Ingólfsson þýddi bókna. Hana prýða um fimmtíu
ljósmyndir sem Stewart tók hér á landi.
Ísl. veiðiár kápa-2_Layout 1 10/8/11 12:18 PM Page 1
Stewart og sam-
ferðamaður hans til
margra ára við veiðar
á Íslandi, F. E. Salsbury,
hafa landað laxi við
Bænhúshyl í Straum-
fjarðará. Myndin mun
tekin sumarið 1938.

Veiðisögur
Bubbi Morthens
Ljósmyndir: Einar Falur
ingólfsson
Salka, 160 blaðsíður, 2011
Bubba er
í mun að
sannfæra
okkur
um þessa
dýrð og
tekst það
Hann er verndunar-
sinni og hefur skýrar
hugmyndir um
hvernig nýta beri
árnar, hugmyndir
sem hafa á sumum
bæjum ekki náð enn
í gegn þrátt fyrir að
tugþúsundir manna
leiti í strauminn sér
til andlegrar hvíldar.
Krabbamein, astmi, ofnæmi, exem,
treg blóðrás, blöðruhálskirtilsbólga,
parkinsonveiki, umgangspestir .......
Lúpínu eyðið
gæti hjálpað
www.lupinuseydi.is s. 517 0110
Lúpínuseyðið sem Ævar Jóhannesson gaf fólk
í rúma tvo áratugi gerði mörgum gott eins og
lesa má í æviminningum hans og á vefsíðunni
www.lupinuseydi.is. Hér verður ekkert fullyrt,
en það skaðar ekki að lesa sögurnar og meta
það sjálf hvort seyðið gæti gert ykkur gott.
Fæst í heilsubúðum