Fréttatíminn - 27.04.2012, Síða 34

Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjóri: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is Framkvæmdastjóri:
Teitur Jónasson teitur@frettatiminn.is Fréttastjóri: Óskar Hrafn Þorvaldsson oskar@frettatiminn.is. Auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is.
Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.
B
Blað hefur verið brotið í sögu þjóðkirkjunn-
ar með biskupskjöri Agnesar M. Sigurðar-
dóttur. Þjóðkirkjan er íhaldssöm stofnun
sem sést best á því að kona tók ekki við
prestsembætti fyrr en árið 1974. Það eru
því jákvæð tíðindi þegar kona tekur við
sem prestur prestanna, leiðtogi þjóðkirkj-
unnar. Agnes hlaut rúmlega 64 prósent at-
kvæða í biskupskjöri. Það fer
saman við vilja þjóðarinnar
en í nýlegri könnun Gallup
kom fram að um 60 prósent
landsmanna vildu hana sem
næsta biskup.
Þjóðkirkjan hefur átt undir
högg að sækja undanfarin ár.
Þegar Karl Sigurbjörnsson
tilkynnti á kirkjuþingi síðast-
liðið haust að hann hygðist
láta af biskupsembætti kom
fram að svokallað biskupsmál hafi verið
sársaukafullt og átakamikið í kirkjunni. Í
viðtali í framhaldi ákvörðunarinnar kom
fram hjá Karli að mál forverans, Ólafs
Skúlasonar, hefði átt þátt í ákvörðuninni
um að hætta.
Átökin hafa leikið þjóðkirkjuna grátt.
Árið 1998 voru tæp 90 prósent landsmanna
innan vébanda hennar en í fyrra var hlut-
fallið komið niður í tæp 78 prósent. Sé
aðeins litið til úrsagna tveggja síðustu ára
þá voru þær 4.242, þar af 2.425 í fyrra. Karl
biskup mætti því mótlæti, einkum á síðari
hluta biskupsferils síns. Það sést meðal
annars af könnun Gallup frá haustinu 2010
sem sýndi að rúm 24 prósent landsmanna
voru ánægð með störf biskups en rúmlega
43 prósent óánægð. Tæplega þriðjungur
var hvorki óánægður né ánægður. Þetta var
viðsnúningur frá sambærilegri könnun sex
árum fyrr. Þá voru 62 prósent landsmanna
ánægð með störf biskups en tæplega 10
prósent óánægð. Karl biskup losnaði aldrei
við mál forverans. Það hefur fylgt honum
sem skuggi alla embættistíðina.
Agnesar M. Sigurðardóttur bíður ærið
verkefni. Aðspurð af starfandi prestum í
aðdraganda biskupskjörs um það hvort
nálgast ætti þá sem sagt hafa sig úr þjóð-
kirkjunni, sagðist hún vilja kynna sér
ástæður uppsagnanna. „Eru þær vegna
þess að fólki er sama hvort það tilheyrir
henni eða ekki? Eru þær vegna þess að
fólki ofbýður framganga þjóna hennar? Eru
þær vegna þess að engin önnur leið er til
þess að koma almennri óánægju á fram-
færi? Eru þær vegna trúleysis? Við eigum
að leggja okkur fram um að framganga sé
þannig að fólk vilji tilheyra kirkjunni áfram
og vilji tilheyra henni á nýjan leik.“
Væntingar til hins nýja biskups eru
miklar, konunnar sem braut ísinn. Hjalti
Hugason, prófessor við guðfræðideild
Háskóla Íslands, horfði fram á veginn og
sagði meðal annars í grein í aðdraganda
vígslubiskupskjörs í fyrra, en þau orð eiga
ekki síður við nú: „Það gefur auga leið að
aukinn trúverðugleiki vinnst með því að
kjósa konu til að gegna biskupsembætti.“
Síðar bætti hann við: „Það skiptir sköpum
að konan sem valin verður hafi tekið þátt
í þeirri fjölþættu samfélagslegu umræðu
sem kirkjan verður að taka vaxandi þátt í
á komandi árum. Öðlist þjóðkirkjan ekki
sterkari rödd á því sviði alveg á næstunni
er hætt við að hún einangrist til fram-
búðar.“
Jafnræði, umhyggja og samstaða voru
einkunnarorð Agnesar fyrir biskupskjörið.
Það er í þágu þjóðarinnar að bærileg sátt
sé um það trúfélag sem mikill meirihluti
hennar tilheyrir, þrátt fyrir allt sem á und-
an er gengið. Að koma þeim friði á verður
verkefni Agnesar biskups.
Þjóðkirkjan
Aukinn trúverðugleiki
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
M eginhlutverk skatta er að afla ríkinu tekna til að standa undir velferðar-
kerfinu. Hagsmunir neytenda felast
í því að skattkerfið sé einfalt, hlut-
laust, gagnsætt og skilvirkt, enda
er sá háttur til þess fallinn að stuðla
að heilbrigðri samkeppni og bæta
verðskyn neytenda. Núverandi
skipan vörugjalda uppfyllir ekki
þessi skilyrði og byggir í mörgum
tilvikum á afar veikum og handa-
hófskenndum grunni. Þegar Ísland
gekk í EFTA 1970 og tollar voru
afnumdir af fjölmörgum vörum,
var ákveðið að setja á vörugjöld til
að vernda innlenda framleiðslu í til-
teknum vöruflokkum. Vörugjöldin
hafa hins vegar ekki staðist tímans
tönn og uppbygging þeirra er rugl-
ingsleg og handahófskennd.
Betri hagur ríkissjóðs
Álagning vörugjalda færir ríkis-
sjóði milljarða í tekjur á ári. Þegar
jafnaðarmenn tóku við rekstri ríkis-
sjóðs var hallinn 220 milljarðar
króna en á næsta ári mun skapast
jafnvægi í rekstri ríkissjóðs og
skuldasöfnun verður hætt. Það er
mikilvægt markmið enda ótækt að
sjötta hver króna af skatttekjum
fari til greiðslu vaxta af skuldum.
Mikilvægasta verkefni jafnaðar-
manna hefur því verið að stöðva
skuldasöfnun ríkissjóðs svo hægt
sé að eyða peningunum í skynsam-
legri hluti en vexti af skuldum.
Bætt staða ríkissjóðs skapar
grundvöll til ýmissa breytinga
á skattkerfinu. Til
margra hluta ber að
líta og þar á meðal
álagningu vörugjalda.
Hingað til hafa jafn-
aðarmenn ekki viljað
ráðast í umfangsmiklar
breytingar á vöru-
gjaldakerfinu enda ljóst
að slíkt myndi líklega
leiða til minni tekna
ríkissjóðs til skemmri
tíma. En einföldun á
álagningu vörugjalda
mun hins vegar að
öllum líkindum leiða
til aukinna skatttekna
til lengri tíma, enda
mun verslun þá færast til landsins í
auknum mæli.
Einfalt er best
Ýmsar misfellur eru í lögum um
vörugjöld, þar sem svipaðar vörur
bera mismunandi vörugjald. Til
dæmis bera sjónvarpsskjáir og
tölvuskjáir með HDMI tengi 25
prósenta vörugjald en tölvuskjáir
með VGA eða Dvi tengi bera ekki
vörugjald. Íslenskir innflytjendur
þurfa því að flytja inn eldri tækni
til að forðast opinberar álögur. Þá
bera brauðristir ekki vörugjald en
samlokugrill bera 20 prósenta vöru-
gjald. Ipod Nano er fluttur inn með
7.5 prósenta tolli og 25 prósenta
vörugjaldi á meðan Ipod Shuffle er
fluttur inn án allra gjalda. Þannig
virðist útvarpið ráða hvort varan
ber vörugjöld. Málið verður svo
enn flóknara þegar
Ipod tækin geta spilað
myndbönd. Flóknar
og óskiljanlegar reglur
um vörugjöld leiða
einnig til þess að kaup
eiga sér frekari stað
erlendis. Í raun má
segja að það sé ótækt
að þeir sem hafi ráð á
ferðalögum geti frekar
keypt vörur ódýrar en
þeir sem ekki ferðast.
Í sumum löndum
er lagt vörugjald á
fáa vöruflokka svo
sem tóbak, áfengi,
eldsneyti og bif-
reiðar til að tekjur ríkisins standi
að einhverju leyti undir kostnaði
samfélagsins af notkun varanna.
Sá háttur er í Danmörku og auk
þess er þar lagt vörugjald á vörur
sem innihalda meira en ákveðið
prósent af mettaðri fitu eða sykri.
Þannig liggja skýrar og gildar for-
sendur að baki álagningu vöru-
gjalda. Ísland á að horfa til reynslu
Dana og breyta vörugjalda kerfinu
í áföngum á næstu árum. Nú hefur
fjármálaráðherra Samfylkingar,
Oddný Harðardóttir sett í gang
vinnuhóp sem vinnur að endur-
skoðun á vörugjöldum þar sem
markmiðið er að einfalda reglurn-
ar öllum til hagsbóta. Mikilvægt er
að stjórnmálaflokkar og atvinnu-
lífið geti svo í framhaldinu sam-
eiginlega mótað einfalt og skilvirkt
kerfi vörugjalda.
Skattkerfið
Skrýtinn heimur vörugjalda
Magnús Orri Schram
þingmaður Samfylkingar-
innar
Þú getur nálgast Fréttatímann frítt á
þjónustustöðvum N1 um land allt
HELGARBLAÐ
– fyrst og fre
mst
ódýr!
1198kr.kg
Frosið lambalæri
FRÁBÆRT
VERÐ
34 viðhorf Helgin 27.-29. apríl 2012