Fréttatíminn - 30.03.2012, Qupperneq 14

Svaf ekki, var flökurt og kveið deginum
É g ætla í skaðabótamál. Ég er kominn svo langt að ég get ekki hætt. En ef ég hefði vitað hvernig málið ætti
eftir að vinda upp á sig, þegar lögmaður
minn skrifaði fyrsta bréfið í október 2009,
hefði ég bundið á mig hlaupaskóna, tekið
sprettinn heim og aldrei látið sjá mig aftur,“
segir Ólafur Melsted landslagsarkitekt sem
hrökklaðist úr starfi á Seltjarnarnesi eftir
að hann upplifði einelti af hálfu Ásgerðar
Halldórsdóttur. Hún var þá nýtekin við sem
bæjarstjóri.
„Af hverju lagði hún mig í einelti? Ég veit
það ekki,“ segir Ólafur sem tók við starfi
framkvæmdastjóra tækni- og umhverfis-
sviðs bæjarins 1. október 2008 af starfs-
manni sem hafði sinnt því í 32 ár. „Þetta
var draumastarfið mitt,“ segir hann enda
hafði hann unnið lokaverkefni um skipu-
lagsmál á Nesinu. Í samráði við Jónmund
Guðmarsson, þáverandi bæjarstjóra, réðust
þeir í miklar skipulagsbreytingar á sviðinu.
Jónmundur steig hins vegar úr bæjarstjór-
astólnum og eftirlét hann Ásgerði Halldórs-
dóttur um mitt ár 2009.
„Ég hafði fengið allar breytingar sam-
þykktar í bæjarstjórn. Í rauninni taldi ég
mig vera á greiðri leið. Svo smám saman fór
ég að sjá blikur á lofti.“ Ólafur hafði fengið
stöðu bæjarverkstjóra lagða niður og átti
sá að fá ný verkefni. Hann segir að bæjar-
stjórinn hafi ákveðið, án samráðs við sig, að
ógilda þá ákvörðun. „Það var fyrsta teiknið,“
segir hann.
„Smám saman var þetta svo orðið þannig
að ég vissi ekkert hvar ég var staddur. Hún
fór fram hjá mér trekk í trekk án þess að ég
vissi. Starfsmenn á mínu sviði voru með alls
konar skilaboð frá henni sem ég vissi ekki
af og voru farnir að vinna að verkefnum sem
ég vissi ekkert um. Samt bar ég ábyrgð. Svo
voru það samstarfsmenn mínir sem fóru að
benda mér á að ekki væri allt í lagi og spyrja
hvað væri í gangi?“
Hann segist hafa upplifað „stórskota-
hríð“ dag hvern. „Mér leið eins og ég væri í
sjónvarpsþáttunum Gettu betur eða Réttur
er settur og þeir tækju ekki enda. Ég fékk
stanslaust tölvupósta þar sem spurt var hver
hefði leyft mér að gera þetta og hitt. Hún
var alltaf að reyna að hanka mig á einhverju.
Þetta var óþægilegt og olli því að ég varð
mjög óöruggur. Ég var hættur að þora að
taka ákvarðanir og ég er ekki ákvarðana-
fælinn maður. Ég vissi að ég var yfirmaður
á stóru sviði sem velti miklu og ég þurfti að
taka ákvarðanir.“
Ólafur segir að hann hafi reynt að fram-
fylgja því sem honum bar. „Í lok október
2009 ákvað hún að kalla mig á sinn fund og
áminna mig.“
Hann segir að „lítill fugl“ hafi hvíslað því
að sér að áminningin væri í aðsigi. Hann
hafi því ráðfært sig við bróður sinn, sem er
lögfræðingur, og hann ráðlagt honum að
segja ekkert, einungis spyrja hana hvort
hún hefði sagt allt og óska eftir áminning-
unni skriflega.
„Á þessum tíma vaknaði ég upp klukkan
fjögur á nóttinni og kveið vinnudeginum.
Þetta var svo ólíkt mér. Í öllum þeim störf-
um sem ég hef verið í hef ég hlakkað til að
takast á við ný verkefni. Mér fannst ég vera
með gubbupest alla daga. Það var ónotatil-
finning í mér og mér var flökurt. Þetta var
hrein streita.“
Með starfsmann sér við hlið segir Ólafur
að Ásgerður hafi áminnt hann og sagt að
þessi áminning gæti leitt til uppsagnar.
Aldrei kom skriflega áminningin, þrátt fyrir
„Einelti hefur í mörgum tilfellum mjög alvarlegar afleiðingar á tilfinn-
ingalega líðan og getur valdið álagi og því að sjálfsmyndin brotnar.
Fólk getur orðið mjög kvíðið að fara í vinnuna og fundið fyrir streitu
og vanlíðan,“segir Marteinn Steinar Jónsson, sjálfstætt starfandi
vinnusálfræðingur hjá Úttekt og úrlausn ehf.
„Einelti er andlegt ofbeldi. Það hefur ekki aðeins áhrif á andlega
líðan heldur einnig líkamlega. Það getur komið fram sem alls konar
röskun; til dæmis of hár blóðþrýstingur og vöðvaspenna. Einkennin
eru svipuð því sem margt fólk finnur fyrir þegar það fer í próf, en
munurinn er sá að þessi streita er viðvarandi, sem veldur því að
ónæmiskerfið veikist og fólk verður viðkvæmt fyrir alls kyns kvillum.“
Marteinn Steinar segir að allur gangur sé á því hvernig fólk kemur
út úr einelti á fullorðinsaldri. „Fólk getur setið uppi með tilfinninga-
vanda. Það er kvíðið, óöruggt og brotið og
getur ekki tekist á við krefjandi aðstæður.“
Marteinn segir langvarandi einelti
geta gert þá sem fyrir því verða óvinnu-
hæfa. Þeir þori jafnvel ekki að takast á
við nýja vinnustaði.
„Vandinn er sá að skaðinn sem
þetta veldur er ekki endilega eitt-
hvað sem hægt er að vinna á með
skynsamlegri hugsun. Þetta er tilfinn-
ingalegur skaði sem situr í miðheila. Það
þýðir ekkert að telja sér trú um með
rökhugsun að það þýði ekki að
vera kvíðinn því rökhugsunin
hefur ekki áhrif á tilfinn-
ingaþáttinn.“ -gag
14 fréttaskýring Helgin 30. mars-1. apríl 2012
 EinElti á vinnustöðum
Einelti er andlegt ofbeldi
1. Ógnun sem beinist gegn
faglegri hæfni. Athuga-
semdir sem endurspegla
lítilsvirðingu; ásakanir
um vanhæfni í starfi, gera
lítið úr frammistöðu; auð-
mýkja og þá sérstaklega
fyrir framan aðra.
2. Ógnun sem beinist að
persónu einstaklingsins.
Uppnefna, móðga, ráðast
að þolanda með hrópum
og öskrum; kúga til undir-
gefni; kynferðislegt áreiti
og líkamlegt ofbeldi; nota
niðrandi orð um aldur,
útlit, klæðaburð og hátt-
erni; breiða út illgirnis-
legar lygar/kjaftasögur
um þolanda og jafnvel
að hringja heim til hans/
hennar í tíma og ótíma.
3. Einangra og útiloka.
Tilburðir í þá átt að
hindra og standa í vegi
fyrir að þolandi fái notið
réttmætra tækifæra (sem
öllum eru ætluð), stuðla
að líkamlegri og/eða
félagslegri einangrun;
hamla upplýsingastreymi
til þolanda, o.s.frv.
4. Óhóflegt vinnuálag.
Markvisst unnið að því
að íþyngja með vinnu og
stuðla þannig að álagi
og streitu; t.d. með því
að leggja fyrir verkefni
sem verður að klára á
styttri tíma en mögulegt
er og/eða „drekkja“
í verkefnum; trufla
þolanda og skaprauna
þegar síst varir og
illa stendur á; gera
óraunhæfar, vitlausar og
tilviljunarkenndar kröfur
um frammistöðu, o.s.frv.
5. Taka fólk á taugum.
Stara á þolanda með
ógnvekjandi svip og taka
í gegn með látum ef við-
komandi verða á mistök;
þrúgandi þögn; auðsýna
tómlæti og fyrirlitningu;
klifa stöðugt á mistökum/
yfirsjónum; æpa ásakanir
fyrir framan aðra; stuðla
með ásetningi að óförum
og/eða mistökum.
Hversu algengt er
vinnustaðaeinelti?
Marteinn Steinar segir að
samkvæmt evrópskum
rannsóknum verði eitt til
fjögur prósent vinnandi
fólks fyrir alvarlegu einelti á
vinnustað. Á milli átta og tíu
prósent verði fyrir því af og
til. En tíu til tuttugu prósent
telji sig verða fyrir neikvæðri
hegðun á vinnustað.
Hvað er vinnustaðaeinelti?*
*Marteinn Steinar vísar til Rayner og Höel sem skilgreina vinnustaðaeinelti með þessum hætti.
Framhald á næstu opnu
Þetta er búið
að kosta blóð,
svita og tár.
Kannski oftast
tár. Ekki bara
fyrir mig heldur
líka fjölskyldu
mína og allt
mitt umhverfi.
Ég er meira og
minna búinn að
vera tekjulaus
síðan ég hætti.
Ólafur Melsted hafði aldrei upplifað einelti fyrr en hann fékk starf hjá Sel-
tjarnarnesbæ. Dómkvödd matsnefnd telur að Ásgerður Halldórsdóttir bæjar-
stjóri hafi lagt hann í einelti. Barátta Ólafs hefur staðið í tvö ár og hann ætlar
alla leið. „Ef ég hefði vitað hvernig málið ætti eftir að vinda upp á sig [...] hefði
ég bundið á mig hlaupaskóna, tekið sprettinn heim og aldrei látið sjá mig aftur,“
segir hann í viðtali við Fréttatímann.