Fréttatíminn - 30.03.2012, Qupperneq 60

N ýtt sjúkra-hús kallar á rúmgóða
starfsaðstöðu: há
loft, víða veggi, mörg
bílastæði, stóra garða
og nýjustu tækni.
Ekki síst samskipta-
tækni nú á tímum
samskiptabyltingar.
Og vísindastarfsemi
kallar á nákvæm-
lega það sama. Það
síðasta sem vísinda-
fólk þarfnast er nýtt
húsnæði sem ber feigðina í sér.
Því ef möguleikar á viðbyggingum
eru engir vegna þrengsla verður
varla pláss fyrir rannsóknir og
tæki framtíðarinnar. Spurningar
um nýtt sjúkrahús snúast því ekki
um hvort það á að rísa – heldur
hvenær og: Hvar?
Samskiptatækni framtíðar-
innar
Ákvörðun um staðsetningu nýs
sjúkrahúss í 101 Reykjavík var
tekin fyrir tíu árum, þá byggð á
tuttugu ára forsendum. Ísland hef-
ur umbreyst síðan þá. Reykjavík
hefur breyst. Allur heimurinn hef-
ur gjörbreyst. En ákvörðunin um
staðsetninguna virðist ekkert hafa
breyst(!). Hverjum dettur í hug að
byggja ákvarðanir dagsins í dag
á þrjátíu ára gömlum forsendum?
Því sé tekið mið af þörfum sjúkra-
hússins varðandi rými virðist það
einfaldlega alltof stórt fyrir núver-
andi reit við Gömlu Hringbraut.
Og í ljósi þess breytist
staðarvalið í illa rök-
studda og hroðvirknis-
lega geðþóttaákvörðun.
Enda byggist hún ekki
einu sinni á skipulags-
fræðilegri úttekt.
Rökin um bygg-
ingarland nálægt HÍ
standast ekki. Þrótt-
mikið vísindastarf á sér
þegar stað með sam-
skiptatækni framtíðar-
innar, milli óteljandi
sjúkrahúsa í óteljandi
löndum úti um allan heim. Eða
skyldi virtasta rannsóknarsjúkra-
hús Skandinavíu – Karolinska
Institutet í Stokkhólmi – þurfa að
hafa útibú á hverjum stað þar sem
það stundar rannsóknir? Auðvi-
tað ekki. Hamlar það Alþingi að
bera önn alls landsins fyrir brjósti
að vera staðsett við Austurvöll?
Auðvitað ekki. Eða truflar það
vísindastarf stoðtækjafyrirtækis-
ins Össurar úti um víða veröld að
hafa höfuðstöðvar við Grjótháls?
Auðvitað ekki.
Fjarlægðir hafa horfið með nýrri
samskiptatækni. Hún gerir fólki
kleift að tala saman, vinna verk-
efni og deila upplýsingum – eins
og standi það augliti til auglitis –
þótt á milli þess séu tugþúsundir
kílómetra. Eru áhugamenn um
þetta staðarval staddir á þar-
síðustu öld? Og varðandi þarfir
landsbyggðarinnar: Gæti verið
skoðandi að koma upp tveimur
til þremur öflugum sjúkrahúsum
í ólíkum landshlutum til þess
að sinna þörfum fólks á lands-
byggðinni betur? Og sækja hina
með þyrlu? Á þaki Rigshospit-
alet í Kaupmannahöfn er pallur
fyrir þyrlu sem sækir sjúklinga
til bráðameðferðar í sérstökum
tilfellum. Góð þyrla kostar 5-7
milljarða. Rangt staðarval verður
ekki metið til fjár.
Fjórar Smáralindir
Ráðhúsið var talið of þröngt á
opnunardegi. Hús Hæstaréttar
Íslands er löngu orðið of þröngt.
Enginn efast um að gott sé að
reisa nýtt og rúmgott sjúkrahús
með framtíðarmöguleika. Því að
eiga góð sjúkrahús er alltaf þjóð-
þrifamál. En það hlýtur að segja
sig sjálft að slík mannvirki á ekki
að reisa hvar sem er. Alrangt stað-
arval skemmir fyrir starfseminni
og eyðileggur umhverfið. Að reisa
235.000 fermetra sjúkrahús – sem
umfram allt þarfnast óendanlegs
rýmis til framtíðar – á aðkrepptri
lóð í 101 Reykjavík er jafntrompað
og að reisa þar aflvirkjun eða
álver. Hver fékk þessa gölnu hug-
mynd?
Enginn reisir nýtt sjúkrahús á
stærðargráðu fjögurra Smáralinda
til tuttugu ára. Heldur að minnsta
kosti til næstu hundrað ára. Hve
mikið viðbótar-byggingarrými
mun nýtt sjúkrahús þurfa í fram-
tíðinni? Eiga fjórar Smáralindir í
fermetrafjölda heima við Baróns-
stíg, Eiríksgötu og Gömlu Hring-
braut – þar sem þjónusta við
ferðamenn, alþjóðleg hótel, hostel
og íbúðir myndu njóta sín? Þarna
liggja margar grónustu götur Ís-
lands. Mörg dýrustu íbúðarhús í
Reykjavík. Og eftirsóttasta svæði
höfuðborgarinnar til íbúðar-
byggðar. Eiga fjórar Smáralindir í
sjúkrarými heima á slíkum stað?
Auðvitað ekki. Hvers vegna á að
bola þessu gímaldi beint ofan í
grónustu götur borgarinnar – á
einn eftirsóttasta, dýrasta, við-
kvæmasta og óhagkvæmasta reit
í 101 Reykjavík? Er menningar-
sögulegt slys í uppsiglingu?
Nýr Landspítali
Er staðsetning nýs sjúkrahúss rétt eða röng?
Ragnar Halldórsson
ráðgjafi
„23,2 prósent drengja,
9 prósent stúlkna geta
ekki lesið sér til gagns
15 ára.“ Tölurnar eru
sláandi. Þeir sem hafa
drepið niður penna um
málefnið eru sammála
um að bregðast þurfi við
í skyndi. Við bættist ráð-
stefnan „Alvara málsins
– bókaþjóð í ólestri“. Í
lok ráðstefnu hafði gest-
um hlaupið kapp í kinn
til að staldra ekki við
þetta heldur finna lausn-
ir. Vitað er að hér þarf að
bregðast við, en menn eru ekki sam-
mála um leiðir. Við erum mjög ólík
á sviði lestrarfærni og þurfum því
ólíkar aðferðir til stuðnings. Augum
hefur verið beint að tölvusækni ung-
viðisins, fordæmi foreldranna og erf-
iðum námsbókum. Ég tel að þarna
sé stór hluti sem á við lesblindu að
stríða.
Lestrarörðugleikar eru algengari
en fólk gerir sér grein fyrir. Varlega
áætlað eru tíu prósent þjóðarinnar,
eða um 32.000 Íslendingar, á mis-
jöfnu róli. Í grein Anne Murphy
Paul í New York Times 4. febrúar á
þessu ári segir hún fimmtán prósent
Bandaríkjamanna lesblinda. Auk
þessa eigum við hæsta brottfall fram-
haldsskólanema (2010) í Evrópu, eða
um þrjátíu prósent. Samfélagið líður
fyrir að svo margir njóti ekki mennt-
unar á við aðra. En ég vil hrósa fyrir
inngrip ríkisins í þau mál, til dæmis
með tilkomu tilhliðrana við innkomu
eldri nema í framhaldsskólana. Einn-
ig grípur ríkið inn í í formi stuðnings
með námskeiðinu „Aftur í nám“, fyrir
átján ára og eldri í símenntunarmið-
stöðvum landsins. En við verðum að
gera betur. Að byrja fyrr að taka á
lesblindunni kemur í veg fyrir mikla
erfiðleika. Það er hægt.
Lesblindir og foreldrar þeirra eru
mínar hetjur. Spor margra þeirra eru
þung, fyrst í tíu ár grunnskólans og
einnig eftir hann. Það er ekki upp-
byggjandi að ráða ekki
við verkefni dagsins.
Margir nemendur hafa
uppgötvað vanmátt sinn
mjög snemma, sjö til níu
ára. Framtíð þessara
barna er í húfi. Um er
að ræða hóp lesblindra
sem engin sérkennsla
ræður við að hjálpa. For-
eldrar reyna af fremsta
megni að hjálpa þeim,
þurfa oft að bretta upp
ermar gegn kröfum
skólans. Til dæmis um
heimanámið. Börn fá
greiningu sem lesblind eða talna-
blind, með athyglisbrest, með eða án
ofvirkni, eða eru að bíða eftir grein-
ingu, oft nokkuð lengi. En greining
og hvað svo? Ef úrræðin sem skól-
inn býr yfir duga ekki, hvað er þá til
ráða?
Byrjendakennsla í lestri er kennd
á menntavísindasviði HÍ í kennara-
námi. Kennsla nemenda með náms-
erfiðleika, þar á meðal lesblindu, er
kennd sem valfag sem hluti af nám-
skeiðsönn. Undirrituð biður hlutað-
eigandi afsökunar ef ég fer ekki rétt
með hér, sem ég vona þó, en síðast
þegar ég spurði, 30.9.́ 11., voru málin
á þann veg. Nú spyr ég hvort ungir
kennarar hafi fengið nægilega þekk-
ingu á vandanum og úrræði sem
grípa má til er þeir koma út í skólana?
Á Íslandi starfa margir hámennt-
aðir sérfræðingar í byrjendakennslu
í lestri og hafa mörg góð ráð á tak-
teinum. Leysa þarf þennan vanda,
það er augljóst. Stundum þarf að leita
annarra leiða, vegna brýns málefnis
sem snertir okkur öll. Þess vegna að
leysa hann saman. Lítum á það sem
ber árangur. Við þurfum nýjungar.
Lítum á ummæli fullorðinna þátt-
takenda hjá símenntunarmiðstöðv-
unum. Skoðum hið jákvæða og drög-
um fram. Hvar eru hvunndagshetjur
úr röðum kennara? Stöndum saman
að lestrarátaki sem dugar þjóðinni
ALLRI.
Lesblinda
Lestrarúrræði Íslands
Áslaug Kirstín Ásgeirs-
dóttir
aslaug@lesblindulist.is
Frábærar McCain
franskar á 5 mínútum
Franskar kartöflur í sérflokki sem þú töfrar fram á
augabragði. Einföld og fljótleg matreiðsla og algjör
sæla fyrir bragðlaukana. Prófaðu núna!
Alrangt staðarval skemmir fyrir starfseminni
og eyðileggur umhverfið.
44 viðhorf Helgin 30. mars-1. apríl 2012