Fréttatíminn - 01.06.2012, Qupperneq 14

G eir H. Haarde var fjármálaráðherra, utan-ríkisráðherra og forsætisráðherra. Hann var formaður þingflokks, varaformaður og
formaður Sjálfstæðisflokksins, formaður í utan-
ríkismálanefnd, forseti Norðurlandaráðs og
varaforseti Alþjóðaþingmannasambandsins.
Síðustu tvö árin hafa hins vegar ein-
kennst af bið meðan á landsdómsmálinu
stóð. En nú hefur Geir hafið störf hjá
OPUS lögmönnum í Austurstræti þar
sem hann mun veita ráðgjöf í alþjóð-
legum verkefnum. Nýr kafli er því að
hefjast í hans lífi, nýr kafli utan stjórn-
málanna þar sem Geir hefur lifað og
hrærst undanfarna áratugi.
Þann 25. mars 2009 hélt Geir kveðju-
ræðu sína á Alþingi eftir 22 ára þingmennsku.
Tæpum tveimur mánuðum fyrr hafði hann
tilkynnt um þá ákvörðun sína að láta af for-
mennsku í Sjálfstæðisflokknum og segja
skilið við stjórnmálin. Ástæðan var ill-
kynja æxli, krabbamein, í vélinda. Geir
var heppinn, því fyrir árvekni lækna
á Landspítalanum greindist æxlið
snemma en vélindakrabbamein getur
verið mjög alvarlegt sökum stað-
setningar. Geir segist ekkert hafa
fundið fyrir því að hætta svona
skyndilega í pólitík þó svo að hann
hafi fundið fyrir ákveðnum tóm-
leika síðar. „Ég tók ákvörðun um
að hætta í pólitík vegna þessara
veikinda, annars hefði ég haldið
áfram og setið þá í stjórnarand-
stöðu eftir að mál skipuðust eins
og þau gerðu,“ segir hann.
Heppinn hversu snemma
æxlið uppgötvaðist
Geir var rúmt ár í krabbameins-
meðferð, frá febrúar 2009 og fór
hún að mestu fram í Amsterdam
í Hollandi. „Ég er ekkert á leið
til Amsterdam í bráð,“ segir
Geir og hlær. „Ég fór fimm
sinnum þangað á þessu
tímabili og fékk alveg
nóg af því í bili þó að
það sé skemmtileg
borg.“ Aðspurður
segir hann að í
þessu tiltekna, mjög
sérhæfða dæmi, hafi
bestu sérfræðingana
verið að finna í Hol-
landi. „Svona tilfelli,
nákvæmlega eins og ég var
með, eru sjaldgæf og kalla á mjög
sérhæfða meðferð. Læknirinn sem
var með mig gerir ekki neitt annað
og hafði áður fengið tvo Íslendinga
til sín. „Ég var heppinn hversu
snemma þetta uppgötvaðist og það
var hægt að grípa inn í með þess-
um hætti (án skurðaðgerðar),“
segir Geir. „Þetta heppnaðist
hundrað prósent.“
Aðspurður játar Geir
því að það hafi verið skrítið
að vera allt í einu kominn
með svona mikinn frí-
tíma eftir að hafa unnið
myrkranna á milli árum
saman. „Og, svo hættir
síminn að hringja og
annað er eftir því. Mér
skilst á öðrum sem hætt
hafa skyndilega í því sem
þeir hafa verið að gera að
þeir upplifi þetta með
svipuðum hætti. En það
er ekkert verri tilvera.“
Hann segist feginn
að landsdómsmálið
sé að baki. „Ég tel
að ég hafi haft þar
nánast fullan
sigur. Ég var sýknaður af öllu því sem varðaði orsakir
bankahrunsins en fékk minniháttar sakfellingu
fyrir atriði sem dómararnir töldu ekki merkilegra
en svo að það tæki því ekki að refsa fyrir það. Ég tel
hins vegar að þessi sakfelling byggi á mjög nýstár-
legri túlkun á viðkomandi atriði í stjórnarskránni,
enda voru dómararnir ekki sammála um þessa niður-
stöðu,“ segir hann.
„En aðalatriðið í málinu er það að af sex ákæru-
liðum var fyrst tveimur vísað frá af Landsdómi sem
ótækum og ég var síðan sýknaður af hinum efnis-
atriðunum. Þannig að mér líður auðvitað vel með
það. Síðan var mér dæmdur hæsti málskostnaður í
sögunni sem er líka til marks um hug dómaranna til
ákæruatriðanna. En þetta hefur tekið tvö ár úr lífi
mínu sem ég hafði ekki hugsað mér að eyða í þetta.“
Alþingi ófært að fara með ákæruvaldið
Geir telur að landsdómsmálið hafi leitt mjög margt í
ljós og meðal annars það að Alþingi sé fullkomlega
ófært um að fara með það ákæruvald sem það hefur.
„Það er nítjándualdar fyrirbrigði að kjósa dómara
pólitískri kosningu á löggjafasamkomunni eins og
gert er varðandi Landsdóm. Síðan varð það dæma-
lausa hneyksli eftir ákvörðun Alþingis, að þáverandi
forseti landsdóms óskaði eftir því við dómsmálaráð-
herrann, sem var aðili málsins og einn af ákærendun-
um, að hann beitti sér fyrir lagabreytingum varðandi
umgjörðina um landsdóm og að þingmeirihlutinn
sæi til þess að koma slíkum breytingum í gegn. Þetta
misheppnaðist að vísu, en söm var gjörðin,“ segir
Geir. „Og í millitíðinni var mér neitað um verjanda
en leitað til saksóknara Alþingis um tiltekin atriði
varðandi umrætt frumvarp og jafnframt um hæfi þess
manns sem ég óskaði eftir að yrði skipaður verjandi
minn. Ég á öll gögn um þetta í fórum mínum. En um
síðir áttuðu menn sig á því að þetta voru ekki eðlileg
vinnubrögð.“
„Ég held reyndar að tilgangurinn með þessu hafi
ekki verið sá að klekkja á mér, heldur að reyna að
koma lagarammanum um Landsdóm í eðlilegri
búning en það var óeðlilegt að gera það eftir að málið
var hafið. Enginn held ég að hafi áttað sig betur
á þessu heldur en Ögmundur Jónasson þá dóms-
málaráðherra. Hann hefur reyndar komið fram
opinberlega með myndarlegum
hætti og lýst því yfir að
hann hafi gert mikil
mistök í þessu
máli frá upp-
hafi. Ég met
það mikils
við hann.
Við erum
gamlir
vinir,
við Ög-
mund-
ur,
og
höfum talað saman eftir þetta en því miður hafa ekki
allir gengið jafn hreint til verks og hann og viður-
kennt sín mistök í þessu máli.“
Spurður hvort hann sakni þess að einhverjir biðji
hann afsökunar sem eru ekki búnir að gera það svar-
ar hann: „Maður gerir mismiklar kröfur til fólks og
þeir sem á annað borð gátu látið sig hafa það að fara
út í svona málarekstur hafa líklega fæstir dómgreind
til þess að biðja mann afsökunar á því. En vissu-
lega stóðu menn að þessari málshöfðun af ólíkum
ástæðum. Einhverjir voru uppfullir af heift út í mig og
hatri á Sjálfstæðisflokknum en aðrir létu draga sig á
asnaeyrunum af hreinum kjánaskap.“
Búinn að vera svo lengi í þagnarbindindi
Viðbrögð Geirs við dómnum vöktu athygli. Hann
talaði við fjölmiðla á tröppum Þjóðmenningarhússins
stuttu eftir uppkvaðninguna og virtist mjög reiður
og taldi sig hafa verið órétti beittan. Þegar hann er
spurður hvort hann telji það hafa verið rangt af sér að
sýna þessi viðbrögð svarar hann: „Ég snöggreiddist
vegna þess að ég var svo hissa á sakfellingunni. En
ég var líka búinn að vera lengi í þagnarbindindi. Ég
held að það geti nú allir skilið slík viðbrögð við svona
tækifæri. Auðvitað vann ég sigur í málinu þó svo að
það hafi kannski ekki komið nógu vel fram hjá mér
þarna á þessu augnabliki. Fólk er ekkert vant að sjá
mig skipta skapi,“ segir Geir og brosir. „Það sagði
við mig maður: „Það kom einhver nýr Geir þarna
niður tröppurnar, sem við höfum aldrei séð áður“.
Ég sagði við hann og hló: „Það er nú bara Inga Jóna
sem þekkir þennan Geir. En sami maður sagði líka
við mig: Niðurstaðan var fyrir þig eins og 10-1 sigur
í fótboltaleik og þú þrasaðir yfir því að markið sem
þú fékkst á þig væri rangstöðumark! Ég held þetta sé
ágæt lýsing á málinu.“
Geir segir að málið hafi reynst fjölskyldunni erfitt.
„Ég held miklu erfiðara en fyrir mig. Ég er öllu vanur
og er kominn með mikinn og þykkan skráp eftir öll
þessi ár. Og auðvitað Inga Jóna líka, við erum búin
að standa saman í blíðu og stríðu í meira en aldar-
fjórðung. En þetta hefur áhrif á þá sem yngri eru,
það er enginn vafi á því, og svo er fólk misjafnlega af
Guði gert til að ganga í gegnum svona mótlæti. Elstu
barnabörnin eru líka orðin nógu stór til að fylgjast
með.“
Bolabrögðum beitt
Þegar Geir er spurður að því hvað það hafi verið við
landsdómsmálið sem reyndist honum erfiðast svarar
hann: „Ég var óskaplega hissa, þegar ég fylgdist með
atkvæðagreiðslunni í þinginu í september 2010, á
sumu fólki þarna. Það var auðvitað undarlegt að
sjá gamla samstarfsmenn og jafnvel gamla vini
haga sér svona. Hið sama er að segja um þegar
tillaga um afturköllun málshöfðunar kom til
afgreiðslu. Þar var beitt miklum bolabrögðum
því það var ekki lengur þingmeirihluti
fyrir þessari málshöfðun, það lá alveg
fyrir. Auðvitað hefur allt þetta valdið
manni vonbrigðum og fleiri atriði
við rekstur málsins sem hafa farið
úrskeiðis. Mönnum varð illilega
á í messunni framan af í þessu
máli. Þó það hafi kannski
ekki verið ætlunin þá
bitnaði allt slíkt á
mér og
mínum
réttind-
um.“
Snöggreiddist eftir
tveggja ára þagnarbindindi
Geir Haarde er ekki á leið til Amsterdam í bráð en hann fór fimm sinnum þangað á einu ári á meðan á
krabbameinsmeðferð hans stóð. Hann er nú læknaður. Hann sýndi nýja hlið á sér á tröppum Þjóðmenningarhúss-
ins eftir dóm Landsdóms – segist hafa snöggreiðst eftir tveggja ára þagnarbindindi. Hann sagði Sigríði Dögg
Auðunsdóttur að pólitíkin hafi gefið sér mikið, meira að segja sjálfa eiginkonuna.
Sigríður Dögg
Auðunsdóttir
sigridur@ frettatiminn.is
14 viðtal Helgin 1.-3. júní 2012