Fréttatíminn - 01.06.2012, Side 26

Á
sthildur Cesil Þórðar-
dóttir hefur reynt mikið.
Árið 2009 lést sonur
hennar, Júlíus Kristján
Thomassen, sem hafði
háð baráttu við fíkniefni frá unga aldri
og í byrjun maí lést barnsmóðir hans,
Jóhanna Ruth Birgisdóttir. Hún hafði
einnig barist árum saman við fíknina.
Júlíus og Jóhanna skildu eftir sig fimm
börn. Þar af áttu þau eitt saman, Úlf,
sem er 15 ára og býr hjá Ásthildi ömmu
sinni á Ísafirði.
Ásthildur hefur alla tíð barist fyrir
son sinn. Hún barðist fyrir því að koma
honum í meðferðir, barðist fyrir því
að hann þyrfti ekki að sitja í fangelsi
þegar sonur hans fæddist, barðist fyrir
því að hann fengi ökuréttindi að nýju
eftir að hafa verið sviptur ævilangt, hún
barðist fyrir því að hann þyrfti ekki að
sitja af sér dóm á Litla Hrauni heldur
fengi að afplána í Kópavogsfangelsi þar
sem ekki er jafn mikil harka. Hún hætti
aldrei að berjast. Og sama gerði hún
fyrir tengdadóttur sína, Jóhönnu Ruth,
þegar hún varð hluti af fjölskyldunni
árið 1996. Hún barðist. Stundum vann
hún sigra en oftar laut hún í lægra haldi.
Ásthildur á þykka möppu af skjölum
sem hefur að geyma öll þau bréf sem
hún hefur sent og fengið og tengjast
málum sonar hennar og tengdadóttur.
Þau spanna ófáa tugina.
Vissi ekki af óreglunni
„Ég vissi ekki af því að Júlli væri kom-
inn í óreglu fyrr en það komst upp um
hann og félaga hans þegar þeir voru
um það bil 15 ára. Hann sagði mér síðar
sjálfur að hann hafi byrjað að drekka
12 ára og fljótlega farið í pillur, svo sem
sjóveikipillur. Ég sá þess aldrei nein
merki,“ segir Ásthildur.
Við sitjum í gróðurhúsi Ásthildar,
umluknar gróðri. Þetta er eins og annar
heimur. Fjögurra metra hár, fallega
snyrtur sýprusviður trónir yfir okkur
og vínviður teygir sig um veggina.
Stórir skrautfiskar synda í tjörn en
Ásthildur hefur slökkt á gosbrunninum
svo vatnshljóðið trufli okkur ekki í við-
talinu. Ásthildur býr í „Kúlunni“ sem
hún kallar svo. Kúluhúsi í fjallshlíð ofan
Skutulsfjarðarbrautar á Ísafirði sem er
hálft íbúðarhús og hálft gróðurhús. Hér
bjó líka Júlíus og þrjú systkini hans,
Ingi Þór, sá elsti, Bára og þá Skafti sem
eru yngstur. Og hér býr Úlfur.
„Júlli var alltaf fyrirferðarmestur
og hávaðasamastur í skóla og gekk
alltaf lengst,“ segir Ásthildur þegar
hún er spurð hvernig barn Júlíus hafi
verið. „Úlfur, sonur hans, er greindur
með ADHD og ætli Júlli hafi ekki
verið þannig líka. Júlli var mjög glaður
strákur og mikill prakkari. Skólakerfið
hentaði honum ekki og hann varð fyrir
hálfgerðu einelti af sumum kennurum
og skólastjóra og var alltaf kennt um
allt sem gerðist enda varði hann sig
aldrei. Á endanum var hann rekinn úr
skólanum og kom ég honum þá fyrir
á Klúku í Bjarnarfirði. Þar leið honum
vel og var vel liðinn. Hið sama gerðist
í gagnfræðaskóla. Þegar hann hætti
í gagnfræðaskóla fór ég með hann í
Laugar í Þingeyjarsýslu. Þar var hann
mjög ánægður og fékk bestu einkunn-
irnar, var í leiklist og naut sín og var vel
liðinn. Ég held að hann hafi ekki verið í
neyslu þar. Fyrst eftir að Júlli kom aftur
vestur var mjög gott ástand á honum en
svo datt hann í sama munstrið. Auðvitað
vilja félagarnir ekki að einhver hætti,
þeir vilja halda hópinn.“
Engar áhyggjur af Úlfi
Úlfur er á leið út að hitta vinina þegar
við Ásthildur erum að tala saman. Hann
heilsar af kurteisi, virðist glaðlyndur
drengur og talar fallega til ömmu sinn-
ar. Hann er sláandi líkur pabba sínum
ef dæma má af myndinni sem er framan
á sálmaskrá sem liggur á borðinu fyrir
framan okkur. Við hliðina á henni er
sálmaskrá frá útför móður hans. Þegar
Ásthildur er spurð hvort hún sé hrædd
um Úlf brosir hún og svarar umsvifa-
laust: „Nei. Hann er í svo flottum félags-
skap. Þetta eru svo flottir strákar sem
eru ekki í neinu rugli,“ segir hún. „Auð-
vitað er ég alltaf á varðbergi og er farin
að þekkja hegðunarmynstrið,“ bætir
hún við. „Hann er voða ljúfur og góður.
Rosalega líkur pabba sínum.“
Úlfur bjó hjá mömmu sinni þangað til
hann var sex ára. „Hún var upp og nið-
ur, ég veit ekki í hversu mikilli neyslu.
Hún stóð sig alveg ágætlega sem móðir
og sinnti Úlfi vel en þegar hann byrjaði
í skóla gat hún ekki séð til þess að hann
mætti í skólann. Ég kóaði endalaust
með henni en svo var gripið inní. Hann
var tekinn af henni og komið í fóstur hjá
mér. Þetta var sár tími, bæði fyrir hana
og mig.“ Aðspurð segir Ásthildur að
Jóhanna hafi tekið því frekar illa þegar
Úlfur var tekinn af henni.“Við vorum
samt alltaf vinkonur. Ég held hún hafi
skilið þetta.“
Aðspurð segir Ásthildur að það hafi
ekki verið mikið áfall fyrir Úlf að flytja
Við
þurfum
að hjálpa
fíklum
í stað
þess að
refsa
þeim.
Það þarf
að bjóða
upp á
lokaða
meðferð
í staðinn
fyrir
fangels-
isvist.
Þau áttu aldrei von – ekki þau saman
til ömmu sinnar. „Hann var sín fyrstu ár
hér inni á heimilinu og kom á hverjum
degi. Þetta var hans annað heimili. Hann
vissi að mamma hans væri góð mann-
eskja en virtist alveg skilja það að hún
væri bara veik.“
Fjármagnaði neysluna með inn-
brotum
Júlíus fór fljótlega að fjármagna neyslu
sína með afbrotum líkt og títt er meðal
fíkla. „Krakkar sem eru orðnir fíklar
þurfa að fjármagna neysluna sína ein-
hvern veginn og fara þá að brjótast inn.
Það er tekið mjög hart á því og um leið
eru þeir orðnir glæpamenn en eru í raun
og veru fórnarlömb,“ segir Ásthildur. „Í
stað þess að sjá í gegnum fingur sér og
reyna að beina þeim á rétta braut eru þau
meðhöndluð eins og þau séu ekki hluti
af mannlegu samfélagi. Smám saman
brotnar öll sjálfsvirðing hjá þeim og það
verður ekkert eftir. Þetta var orðið ansi
erfitt.“
Ásthildur segist hafa átt ágætt sam-
starf við lögregluna á Ísafirði í gegnum
árum. „Ég er mest reið út í kerfið og fang-
elsisyfirvöld vegna þess að þar er enginn
sveigjanleiki neins staðar. Ég hef mikið
reynt að tala fyrir lokuðum meðferðarúr-
ræðum en það hefur engu skilað.“
Júlíus og Jóhanna tóku saman árið
1996. „Dag einn kom Júlli heim með
Jóhönnu og spurði hvort þau mættu flytja
til okkar. Ég var ekki heima akkúrat þá
en Elli, maðurinn minn, sagði að þau
mættu það ef þau væru ekki í neyslu.
Þá kom stoltið upp í Júlla og hann fór og
fékk að gista hjá vini sínum. Svo varð Jó-
hanna ólétt. Það tók mig hins vegar fleiri
Ásthildur Cesil Þórðardóttir missti son og tengdadóttur en þau létust vegna ofneyslu fíkniefna eftir áratuga
langa baráttu. Hún elur nú upp son þeirra, Úlf, sem hefur því misst bæði móður og föður. Hún segir Sigríði
Dögg Auðunsdóttur frá baráttunni við kerfið, biðinni eftir að koma barninu sínu í meðferð, af andlitslausa
óvininum og fíklinum sem kom í stað barnsins.
Sigríður Dögg
Auðunsdóttir
sigridur@ frettatiminn.is
Framhald á næstu opnu
26 viðtal Helgin 1.-3. júní 2012