Læknablaðið - 01.03.1947, Blaðsíða 12

38
L Æ Iv N A B L A Ð I Ð
intermuscularis, þ. e. rétt fvr-
ir ofan hringvöðvann. Um 15%
opnast ofar, en þó fvrir neðan
ano-rectal hringinn. Það ern
því um 95% af fistulunum, sem
eru anal fistulur. Um 5% eru
ano-rectal fistulur, þ.e.a.s. ná
upp fyrir ano-rectal hringinn.
Þacr opnast annaðlivorl inn i
rectum eða enda blint i þess-
ari liæð.
Oftast er hægt að ákveða
legu fistulanna með því að nota
mjóan kanna. Þó getur það
stundum reynzt örðugt, ef op-
in og gangarnir eru fleiri cn
einn. Einnig er það venjan, að
gangar meðalliárra fistula aft-
an til séu bognir, liafi skeifu-
lögun. Til hjálpar má oft þreifa
ganginn utan frá og finna innra
opið með exploration. í vafa-
tilfellum má reyna aðgerarönt-
genskoðun eftir lipiodol-inn-
spýtingu í ganginn. Þá sjást
sprungur. Þær eru venjulega
aftan til, en geta verið hvar
sem vera skal. Sérkennandi
fvrir þær er, að svo til alltaf
er krampi i sphincter, og gel-
ur því stundum verið erfitt að
gera sér fulla grein fyrir á-
standi þeirra nema með þvi að
deyfa vöðvann. Ef sprungan
er orðin kroni.sk, myndast oft
luiðsepi við ytri enda hennar
og gengur sprungan upp í has-
is sepans, og hindrar hann
mjög afrás (drenage) og lækn-
ingu hennar. Englendingar
kalla sepa þennan sentinel tag.
Við gætum kallað hann varð-
arsepa.
Aðrir sjúkdómar, sem sjást
við inspektion eða finnast við
þuklun utan frá, eru svo sjald-
gæfir, að ekki skal nánar far-
ið út í það hér.
Þcgar inspektioninni og pal-
liationinni er lokið, er explor-
erað. Það verður að gerast
vandlega og helzt tvihendis,
þannig, að um leið og þrýst
er eins hátt ii])]> og hægl' er með
fingri þeim, sem explorerað er
með, er ýtt á kviðinn með hinni
hendinni og þá aðallega á
vinstri fossa iliaca. Hcr skal
aðeins talað um hvað megi bú-
ast við að finna af anal og
rectal sjúkdómum.
Það langþýðingarmesta er
cancerinn. Hann er sjaldgæfur
í anal-ganginum, en tiltölulega
tíður í rectum. Langoftast er
Iiægt að finna liann við explo-
ration eða í um 90% af sjúk-
lingunum. Aðeins ef hann ligg-
ur efsl i rectum, næst ekki til
hans með fingri. Höfuðein-
kenni hans er, að rönd mein-
semdarinnar er upphækkuð og
harðari en vefurinn í kring.
Stundum getur hún verið slétt
og tiltölulega mjúk, stundum
eins og heinhart krater. Þar á
milli eru öll stig. Ef dökkleitt
blóð kemur á fingurinn, hend-
ir það mjög eindregið á að þar
sé cancer fyrir. Það verður þó
ávallt að fullvissa sig um sjúk-