Bændablaðið - 11.04.2013, Page 55

Bændablaðið - 11.04.2013, Page 55
55Bændablaðið | Fimmtudagur 11. apríl 2013 Upplýsingatæknibásinn sviðsstjóri tölvudeildar Bændasamtaka Íslands jbl@bondi.is Tölvuvæðing í landbúnaði hófst strax á áttunda áratug síðustu aldar með tölvu skráningu á skýrsluhalds- gögnum og bú reikningum í stór- tölvu umhverfi. Hand skrifaðar skýrslur bænda, sem tóku þátt í skýrsluhaldi búgreina og búreikningum, voru þá sendar til Reykjavíkur til skráningar og uppgjörs. Með einkatölvu- væðingunni og síðar net væðingunni með tilkomu internetsins sköpuðust nýir og spennandi möguleikar til að auka aðgengi bænda að skýrsluhalds gagnagrunnum búgreina og við að færa skráninguna ,,heim í hlað“. Það var eðlilegt að bændur veltu fyrir sér notagildi tölva í búskap sínum ef enginn var hugbúnaðurinn til að glæða þær lífi, þegar einkatölvur voru fyrst að koma á markað. Þess vegna lagði Búnaðarfélag Íslands mikla áherslu á smíði sérhæfs hugbúnaðar fyrir bændur á fyrri hluta tíunda áratugar síðustu aldar. Þá var einkatölvuforritum ýtt úr vör og má þar nefna Einka-Feng og Íslandsfeng í hrossarækt, NPK fyrir jarðrækt og Fjárvís fyrir sauðfjárbændur, að ógleymdu bókhaldsforritinu Búbót, sem var komið á markað fyrir 1990. Aðgengi bænda að gögnum og rafræn skráning Skömmu eftir að ég hóf störf hjá Búnaðarfélaginu árið 1991 bjó ég til slagorð sem átti að vísa leiðina fram á við í tölvumálum: Færum heiminn heim í hlað! Þetta átti að vera brýning um verkefnin fram undan og ekki veitti af á upphafsdögum tölvu- og netvæðingar. Markmiðið var sem sagt að smíða hugbúnað sem opnaði aðgengi bænda að skýrsluhaldsupplýsingum sínum sem voru geymdar í miðlægum stórtölvum í Reykjavík, og því var þetta nokkuð háleitt markmið árið 1993, sérstaklega í ljósi þess að internetið varð ekki að veruleika fyrir almenning fyrr en árið 1995. En svo kom internetið í sínu veldi. Jafnræði allra landsmanna í aðgengi að internetinu var eitt af því sem varð að nást fram til að bændur gætu setið við sama borð og aðrir landsmenn í aðgengi að upplýsingasamfélaginu. Fyrst þegar við hjá Búnaðarfélaginu ræddum við fjarskiptafyrirtæki, sem þá var aðeins Póstur og sími, um netvæðingu sveita þá vantaði ekki fyrirstöður. Ein var sú að framboð af hugbúnaði fyrir bændur á internetinu væri af skornum skammti. Til hvers ætti að leggja í kostnaðarsamar framkvæmdir við að tengja sveitirnar við upplýsingahraðbrautina ef enginn væri hugbúnaðarinn? Við urðum að sýna fram á þörfina! Við létum ekki segja okkur þetta tvisvar. Hafist var handa við metnaðarfulla hugbúnaðargerð í þágu bænda og landbúnaðar. Áskorunin var að smíða hugbúnað fyrir internetið sem opnaði aðgengi bænda að miðlægum gagnagrunnum og byði upp á rafræna skráningu. Til að gera langa sögu stutta urðu til netforritin FJARVIS.IS fyrir sauðfjárræktina, WORLDFENGUR. COM fyrir upprunaættbók íslenska hestsins á heimsvísu, HUPPA.IS fyrir nautgriparækt, JÖRÐ.IS fyrir jarðræktina, ræfrænt upplýsingatorg – Bændatorgið og síðan hafa verið smíðuð netforrit fyrir Matvælastofnun til að bjóða upp á rafræna skráningu á forðagæsluskýrslum (Bústofn. is) og rafræna heilsufarsskráningu búfjár (Búfjárheilsa.is), svo það helsta sé nefnt. Allt opnar þetta aðgengi bænda og ráðunauta að miðlægum gagnagrunnum og færir skráninguna ,,heim í hlað“ með skráningum í gegnum internetið. Í dag er stærsti hluti bænda að skila inn skýrsluhaldsgögnum rafrænt með aðstöð þessara netforrita. Grunnnet fjarskipta í samfélagslegri eigu Í Bændablaðinu, og hér í þessum dálki sem fjallar m.a. um fjarskipti, hefur verið fjallað um hvernig til hefur tekist í uppbyggingu á háhraðaneti til allra landsmanna með tilkomu Fjarskiptasjóðs ríkisins. Á kosninga- ári er rétt að horfa til framtíðar. Á Búnaðarþingi 2013 var til umfjöllunar það óöryggi sem skapaðist víða á lands byggðinni í fjarskiptamálum vegna náttúruhamfara og óveðurs, og var kallað eftir aðgerðum stjórnvalda til að bregðast við því ástandi. Það skal tekið undir það hér. Í dag eru það fjarskiptafyrirtæki á markaði sem tryggja fjarskiptaþjónustu um allt land. Á heildina litið hafa þau staðið sig vel við að innleiða nýjungar fyrir neytendur og byggt hér upp öflugt fjarskiptakerfi að grunni til sem Íslendingar treysta á daglega í leik og starfi. Þá hefur tekist að tryggja sambærilegt verð fyrir fjarskiptaþjónustu í þéttbýli og dreifbýli, sem er ein af forsendum þess að hér sé hægt að tala um jafnræði allra landsmanna í aðgengi að fjarskiptaþjónustu. Það er hins vegar langt í land að hægt sé að tala um fullt jafnræði í þessum málum þegar kemur að stöðu fólks á landsbyggðinni. Þar er langt í land. Íbúar í hinum dreifðu byggðum þurfa enn að búa við ótryggar og of hægar tengingar við internetið. Það verður að ráða bót á ef hér á að vera unnt að snúa við neikvæðri byggðaþróun. Með háhraðaverkefninu viðurkenndu stjórnvöld í verki að aðgengi að upplýsingasamfélaginu fyrir alla landsmenn næst ekki nema með samfélagslegum stuðningi. Nú er komið að næsta áfanga. Það verður best gert með því að hækka lágmarkskröfur um alþjónustu í fjarskiptum fyrir alla landsmenn, þannig að öllum landsmönnum verði tryggður nethraði a.m.k. 50 Mb fyrir árið 2016, og 100 Mb eigi síðan er en 2020. Fjarskiptaáætlun stjórnvalda þarf að breyta til samræmis við þetta markmið. Það er nokkuð ljóst að þetta verður ekki gert á markaðslegum forsendum heldur þarf áfram að koma til samfélagslegur stuðningur. Vandfundið er annað verkefni sem fellur betur undir stuðning við landsbyggðina. Fjarskiptafyrirtækið Míla, sem er einkarekið í dag en er í fjárhagslegri endurskipulagningu, hefur kynnt áhugaverðar hugmyndir um að koma ljósleiðara á hvern bæ á landinu og hafa nefnt kostnaðartölur sem ekki hafa sést áður. Míla rekur í dag það sem nefnt hefur verið grunnnet, og önnur fjarskiptafyrirtæki á markaði treysta á og þurfa að greiða fyrir aðgang að. Það hljóta að vakna upp spurningar, eins og frumkvöðullinn Ingólfur Bruun hjá fjarskiptafyrirtæki Öræfinga, bendir á í grein í Morgunblaðinu nýlega, hvort sú uppbygging sem þarf að ráðast á næstu árum hvað varðar grunnþjónustu landsmanna í fjarskiptamálum verði ekki betur tryggð til framtíðar í höndum ríkis og sveitarfélaga. Áfram verði þó að tryggja virka og heilbrigða samkeppni á fjarskiptamarkaði í að bjóða síma- og netþjónustu eins og er í dag. Eini munurinn verði þá að grunnnetið er í höndum opinberra aðila en ekki einkaaðila, þ.e.a.s. í samfélagslegri eigu. Það ætti að tryggja betri samkeppnisstöðu einkafyrirtækja, gegnsæi, jafnræði fyrirtækja að grunnnetinu og síðast en ekki síst þá tryggir þetta betur grunnkerfi fjarskipta á landsbyggðinni, sem verður að efla til muna, ef ekki á illa að fara. Færum heiminn heim í hlað Jón Baldur Lorange Aðalfundur Sambands garðyrkjubænda! Aðalfundur Sambands garðyrkjubænda verður haldinn föstudaginn 19. apríl á Hótel Örk í Hveragerði og hefst hann kl. 13:00. Dagskrá: Hefðbundin aðalfundastörf. Vakin er athygli á að tekin verður ákvörðun um hvort innleiða nýtt félagskerfi sem samþykkt var á síðasta aðalfundi. Einnig verða afgreiddar nýjar samþykktir SG. Ef þær tillögur verða samþykktar mun verða kosið beinni kosningu til stjórnar SG. Allir hvattir til að mæta! Bændablaðið Smáauglýsingar 56-30-300

x

Bændablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.