Bændablaðið - 11.04.2013, Síða 60

Bændablaðið - 11.04.2013, Síða 60
60 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. apríl 2013 Lesendabás Á mektarárum frjálshyggjunnar var það viðhorf áberandi að land búnaður á Íslandi væri baggi á neytendum og samfélaginu til trafala að dragnast með svo gamal dags atvinnustarfsemi. Þá var ein blínt á mikinn hagnað og að ná honum mjög hratt, ávöxtun eiginfjár yrði að vera samkeppnis- hæf við banka starfsemi og verðbréfa sölu því annars væri „allt í plati“. En hrunið breytti þessu eins og mörgu öðru. Skyndilega varð þorra al mennings ljóst að sú skoðun sem m.a. Vinstri græn höfðu haldið ákveðið á lofti, að hinar hefðbundnu atvinnu greinar hér á landi ættu sér framtíð, var hreint ekki út í bláinn. Jafnframt reyndist æði margt í fjármála- geiranum hafa verið í þessu fræga plati og það var yfirleitt frekar dýrt plat. Að mati Vinstri grænna á land- búnaður á Íslandi að byggjast á nýt- ingu landgæða og endurnýjanlegra auðlinda með sjálfbæra þróun að leiðarljósi. Engin kynslóð hefur rétt til að byggja sína afkomu á því að ganga á rétt næstu kynslóða til að lifa eðlilegu lífi. Þess vegna er það nauðsyn að vinna með náttúrunni og ganga ekki á hana umfram það sem hún þolir. Bændur styrktu sína stöðu Landbúnaðurinn var ein þeirra atvinnugreina sem hélt nokkuð vel sínu striki í gegnum hrunið og verstu afleiðingar þess, þrátt fyrir ágjöf. Það er staðreynd að störfum í landbúnaði hefur fjölgað eftir hrun og störf við úrvinnslu landbúnaðarvara eru álíka mörg og þau voru fyrir hrun. Framlag landbúnaðarins til að halda hér uppi atvinnustigi var því umtalsvert á árunum 2009-2012. Að ýmsu leyti hefur bændum tekist að styrkja sína stöðu á síðustu árum og það má að nokkru rekja til stöðu krónunnar. Gengi hennar er nú nærri því sem samfélagið ræður við og því er staða landbúnaðarins gagnvart útflutningi raunsönn nú samanborið við stöðu atvinnugreina sem byggja meira á innflutningi. Sömuleiðis er samanburður á verði innfluttra matvæla og innlendra mun réttari nú þegar gengið má teljast eðlilegt. Raunar sýna óháðar kannanir, s.s. frá Norrænu ráðherranefndinni, Hagstofu Íslands og Eurostat, að matvælaverð hér á landi er það lægsta á Norðurlöndum. Framlag landbúnaðarins skiptir máli Framlag landbúnaðarins til samfélagsins er nú rúmir 50 milljarðar á ársgrundvelli og ef tekið er tillit til afleiddrar starfsemi eins og vinnslu afurða er það líklega nærri 130 milljörðum. Þótt megináhersla sé lögð á framleiðslu fyrir innanlandsmarkað er útflutningur þó um 11 milljarðar á ársgrundvelli. Leiddar eru að því líkur að a.m.k. 12 þúsund manns hafi atvinnu af landbúnaði þegar allt er talið. Af framangreindu er ljóst að mikilvægi landbúnaðarins fyrir atvinnulífið er umtalsvert og eru þá ótalin ýmis hliðaráhrif, s.s. á menningu og varðveislu menningararfs. Ferðaþjónusta í sveitum er orðin stór atvinnugrein sem byggir tilveru sína að verulegu leyti á nábýli við landbúnaðinn. Við í Vinstrihreyfingunni – grænu framboði teljum að framtíð góðs mannlífs á Íslandi sé að nokkru undir því komin að hér þrífist öfl- ugur og framsækinn landbúnaður. Jafnframt beri að styðja við land- búnaðinn vegna mikilvægis hans fyrir sjálfstæði þjóðarinnar. Um allan heim er landbúnaður styrktur beint og óbeint og því er óhugsandi að slík atvinnugrein geti þrifist við okkar aðstæður án stuðnings sem er a.m.k. til jafns við það sem gerist í nálægum löndum. Þessa skoðun berum við kinnroðalaust á borð fyrir hvern sem er. Ég óska öllum sem starfa að íslenskum landbúnaði alls hins besta, með von um sólríkt vor og bjarta framtíð. Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Höfundur skipar 2. sæti á lista Vinstri grænna í Norðausturkjördæmi Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Íslenskur landbúnaður – til framtíðar Landbúnaðurinn mun breytast af enn meiri hraða næstu árin – finnst þá kannski mörgum nóg um. Það hafa orðið sömu byltingar þar og í veiðum og vinnslu á fisk. Fullvinnsla á fisk og markviss markaðssetning hefur aukið margfalt verðmæti afla af okkar fiskmiðum. Því skulum við fylkja okkur að baki þeim sem tala af framsýni um hag landbúnaðar og sjávarútvegs að bættum lífskjörum og hag heimilanna. En um hvað er talað? Samtök verslunarinnar á Íslandi eru í valdabaráttu um að komast í að geta grætt meira en áður af matarverslun. Fréttatími laugardagskvöldsins 30. mars var dæmi um það. En hvað stóð þar upp úr? Jú, það mátti bæta hag heimilanna, með því að lækka verð á kjúklingabringum, geitaosti, nautalundum, parmesan osti. Annað hvort lifi ég ekki sama hversdagslífi og neytendur þeir sem kaupmenn hafa í huga eða að Samtök verslunarinnar vilja ekki ræða um verðlag á almennri neysluvöru. Alþjóðlegur samanburður segir matarverð á Íslandi vera sambærilegt og lægra við helstu nágrannalönd okkar. Vörur eins og mjólk, kjöt og slíkar vörur eru almennt á sambærilegu verði. Hins vegar ber að taka undir með þeim sem vilja berjast fyrir almennt betri kaupmætti og auknum ráðstöfunartekjum. Íslendingar eru að bíða eftir breytingum sem færir þeim von um betri tíma, og viðreisn í okkar samfélagi. Slíka viðreisn er ekki að finna í að fórna grundvallarhagsmunum landbúnaðar og sjúkdómavarna til verndar lýðheilsu og dýra- heilbrigði. Hún felst í að létta á álögum, sköttum og sækja fram af krafti. Efla atvinnu, sækja sjóinn og byggja upp. Skapa vinnufrið í sjávarútvegi. Málið snýst um viðhorf og samfélagsgerð. Hvað sem líður álagningu smásöluverslunnar og hag hennar, má aldrei slíta umræðuna úr samhengi. Samhengi hlutanna er að vinna og framleiða sem mest hér á landi. Spara gjaldeyri og afla gjaldeyris, efla atvinnu, nýta gjafir náttúrunnar og gæta að umhverfinu. Um þetta þarf að skapast meiri sátt. Við viljum versla í heimabyggð, velja íslenskt. Framleiðendur á fiskafurðum segja að bilið á milli neytenda og þeirra sem veiða og vinna fisk hafi aldrei verið meira. Munur á skilaverði á fisk og útsöluverð í erlendum stórmörkuðum sjaldan meiri en nú. Þannig er valdabarátta um verðmyndun ekki aðeins hér á landi. Er arðsemiskrafan sem gerð er á verslun kannski of há? Hvað með ítrekuð brigsl um svindl á matvöru? Er ekki mál að linni að hlaupið sé upp og hagsmunum milliliða hampað á kostnað bænda og sjómanna? Hver hefur í kosninga- baráttunni í vor talað um hagsmuni bænda sem hafa tekið á sig stöðugt hærri framleiðslukostnað? Þann vanda geta aðeins sterk stjórnvöld tekið á – og þau eru ekki við völd núna. Eða gert útgerðum kleift að takast við lækkandi afurðaverð, á sama tíma og aðkallandi endurnýjun og fjárfestingar kalla á. Er afkoma verslunarinnar svo slæm að hún telji sig geta bætt hana fyrst og fremst með hærri álagningu á mat? Hvað þarf mikla álagningu til að standa undir arðgreiðslum til þeirra sem fest hafa fjármuni í hlutabréfum í verslanakeðjunni Högum? Á það að allt koma fram í matarverðinu? Er tæp- lega 90 milljarða afskrift á lánum til fyrirtækja í verslun og þjónustu ekki talandi dæmi um vanda þeirrar atvinnugreinar? Hann verður ekki leystur með innflutningi á hráu kjöti. Verslun á að ganga vel, rétt eins og frumframleiðendum, afurðastöðvum eða öðrum sem þjónusta veiðar, vinnslu og smásölu. En það þarf að ganga fram af hógværð. Ný stjórnvöld verða að vinna að bættu rekstrar- umhverfi bænda, útgerða og annarra sem vinna og skapa verðmæti. Verslunin þarf líka skilning á hagsmunum sínum. Sykurskattur, vörugjöld og framvegis ruglar verðmyndun, en svar verslunar á ekki að vera að ráðast á forsendur annara atvinnugreina. Við þurfum breytingar – ekki meira af því sama. Heldur raunveruleg stjórnarskipti – þau verða aðeins með sterkri kosningu Sjálfstæðisflokksins. Annað er meira af því sama – með aðeins breyttum andlitum. Haraldur Benediktsson Hraðar breytingar í landbúnaði næstu árin Bændablaðið Smáauglýsingar 56-30-300 Hafa áhrif um land allt! Haraldur Benediktsson Svarið er nei. Fólkið í landinu þarf að geta um frjálst höfuð strokið og það þarf að hafa fjárhagslegt öryggi til að eiga í sig og á, en er það svo í okkar þjóðfélagi? Langt í frá. Sá viðskilnaður sem þingmenn á allt of mörgum undanfarandi þingum hafa boðið kjósendum upp á er ekki sæmandi. Að meðaltali eru 4 fjölskyldur bornar út af heimilum sínum á dag vegna þess að við búum við óraunhæft lánakerfi sem stökkbreytist nánast mánaðarlega. Fólk stendur ráðalaust vegna vanskila og hvergi fær það úrlausn á sínum málum. Er það þjóðþinginu sæmandi að hundruð fjölskyldna verði að leita til hjálparstofnana til að fá mat til að halda lífi? Það er ekki björt framtíð hjá þjóð þar sem vel menntað, duglegt, vinnufært fólk flýr land unnvörpum til að bjarga sér og sínum, án þess að þingmenn geri nokkuð til að stöðva þá óheilla þróun. Sér þingheimur ekki að þetta fólk er ómetanlegur aflgjafi fyrir framtíðar þróun samfélagsins? Mér sýnist þeir flokkar sem hafa skipst á að stjórna landinu á undanförnum þingum hafa enga framtíðarsýn eða þjóðarstolt. Einar gamli Guðfinnsson, farsæll og duglegur útgerðarmaður í Bolungarvík, sagði mér eitt sinn að hann skildi ekki hvers vegna allir á Íslandi gætu ekki lifað sómasamlegu lífi eins og landið væri gjöfult og gott. Hér gætum við öll lifað eins og kóngar. Þessi góði maður og aðrir slíkir vissu það að stjórnmál og geta fóru ekki endilega saman. Bændur eru ein fátækasta starfs- stétt landsins og veit ég það fyrir víst að allt of margir þeirra eru illa settir. Nýliðun í stéttinni er nánast ómöguleg vegna lánakerfisins, og þeir sem sitja jarðirnar hafa ekki efni á að eðlilegri endurnýjun á tækjum og viðhaldi á húsum. Stanslaus krafa er um lægra matvælaverð en á meðan hækka aðföngin. En eitt er víst, að ekki er hækkandi verð á matvörum að lenda í vösum bændanna. Vegna reglugerða frá ESB er búið að breyta sláturhúsum, kjötvinnslum og mjólk- urstöðvum fyrir jafnvel hundruð milljóna og hefur einn forstjórinn sagt mér að það taki minnst 20 ár að greiða þá fjárfestingu niður. Hver þarf að greiða þá upphæð? Jú, auð- vitað neytandinn en ekki kröfuhafinn ESB. Á sama tíma er rakinn harður áróður fyrir innflutningi af erlendum búvörum niðurgreiddum af ESB. Merkilegt er það þó að eftir að allar þessar reglugerðir tóku gildi í Evrópu er orðið svo dýrt að slátra skepnum í nýju fínu sláturhúsunum að það er ódýrara að keyra gripina til Rúmeníu og Póllands og frakta kjötið svo aftur til baka. Hefði nokkur maður t.d. trúað því að ekki er einum einasta kalkúni lengur slátrað í Danmörku? Hef ég það eftir dönskum bændum sem sjálfir eru orðnir mjög argir út í ESB að kjúklingar eru framleiddir og slátrað í Rúmeníu og víðar austur þar og þeir svo fluttir til Danmörkur og pakkað í danskar umbúðir og svo er þetta selt sem danskir kjúklingar. Góður vinur minn Jón M. Guðmundsson heitinn bóndi á Reykjum, mikill framámaður í íslenskri bændastétt, sagði mér eitt sinn að sú þjóð sem kæmi illa fram við bændur sína ætti ekkert gott skilið. Ég verð að vera sammála þessu og að við verðum að hlúa að bændum okkar því þetta er dugandi fólk sem leggur metnað sinn í að framleiða góðar vörur. Duglegum athafnamönnum má ekki hegna með óraunhæfum kröfum og reglugerðum fram- leiddum í Brussel þannig að sjálfsbjargarviðleitni þeirra sé brotin aftur. Margir segja að ekki sé hægt að breyta neinu hér á landi – að atkvæðið sé dautt, stjórnmálamenn séu allir að ota sínum tota, hér sé tilgangslaust að kjósa, hér breytist ekkert. En ég segi að þessu er hægt að breyta, það þarf vilja til og hann hef ég séð í hugsjónum Hægri grænna. Þeir hafa raunhæfa lausn sem ég hef kynnt mér og heyrt hjá hagfræðingnum Ólafi Arnarssyni sem þjóðin þekkir frá ljósvaka- miðlum. Þessi lausn er talin fljótvirk og koma heimilum og fyrirtækjum til góða vegna þess að fólkið geti endurheimt frelsi sitt til athafna. Góðir Íslendingar, það er von, til þess þurfum við kjark, til að breyta óásættanlegum lífsskilyrðum okkar. Kynnið ykkur framtíðarsýn Hægri grænna og takið þátt í nýrri framtíð fyrir okkur öll – xg.is Ásgeir Pétursson, Fyrrverandi millilanda- skipstjóri og núverandi bóndi. Er athafnafrelsi á Íslandi? Ásgeir Pétursson

x

Bændablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.