Læknablaðið - 01.06.1963, Blaðsíða 45

LÆKNABLAÐIÐ
69
röntgenrannsókn hans, seni
heppnaðist, var á sjúldingi með
æxli í heiladingli, og var dælt
inn 5 ml af 25% natríum joð-
upplausn. Moniz hvarf hráðlega
frá 'hinni upprunalegu aðferð
sinni, að stinga á arteria carotis
gegnum liúð, en skar niður á
æðar og gerði nær ávallt rann-
sóknir heggja megin. Hann
lagði ekki fram fvrstu rann-
sóknir sínar fyrr en 1927, og
vöktu þær þá þegar feikna al-
hygli, en 1931 hirti Moniz grein-
argerð um fyrstu 90 sjúklinga
sína.
Eftir að rannsóknaraðferð
Moniz varð almennt kunn, var
víðast Iivar haldið áfram tækni
hans og skorið niður á arteria
carotis. Þetta varhins vegartals-
verð aðgerð, og það var því til
mikilla framfara,þegar almennt
var farið að taka upp þá aðferð
að stinga á arteria carotis án
skurðar (percutant) um 1945—
1917. Mikinn þátt í þeirri þró-
un áttu Norðmennirnir Iv.
Kristiansen og R. Engeset, auk
E. Lindgrens i Stokkhólmi.
Af þeirri aðferð leiddi beint,
að hægt var að dæla inn i ar-
teria vertebralis á sama hált.
Árið 1918 hóf W. E. Dandy,
taugaskurðlæknir á John Hop-
kins Hospital, Baltimore,
rannsóknir á heilahólfum
með loftinnblæstri og röntgen-
myndatöku. Má segja, að þar
hafi verið stigið mikilvægasta
skref 20. aldarinnar í röntgen-
rannsóknum á miðtaugakerfi.
Upphafleg aðferð hans var sú,
að gerð voru göt á hauskúp-
una og nál stungið gegnum heil-
ann inn í hliðarhólf og mænu-
vökvi dreginn út, en lofti dæll
inn á eftir (ventriculografi). Ári
síðar gerði Dandy inndælingu
á lofti á þann hált, sem enn er
algengastur, eftir ástungu á
lendahluta mænugangs (sjá lýs-
ingu hér á eftir).
Loftrannsóknir á mænugöng-
um voru fyrst gerðar í Stokk-
hólmi árið' 1919 af Jacobæus.
Hefur sú rannsóknaraðferð
haldizt óbreytl siðan, enda þóll
tæknileg aðstaða hafi batnað og
fullkomnað árangur hennar.
Árið 1921 voru fyrst gerðar
rannsóknir á mænu með
skuggaefni (lipiodol). Voru það
Sicard og Forestier í París
(Bull), sem það gerðu.
Sænski læknirinn Lysholm og
verkfræðingurinn Schönander
munu vera þeir tveir menn, sem
röntgenrannsóknir á miðtauga-
kerfi eiga hvaðmestaðþakka, er
þeir hjuggu til höfuðrannsókn-
arborð það, sem kennt er við
hinn fyrrnefnda, og erómissandi
til rannsókna á heilahólfum og
heilaæðum.Lysholm hefur einn-
ig ritað öndvegisrit um loftheila-
rannsóknir (1935), og um svip-
að levti rituðu Bandaríkjamenn-
irnir Davidoff og Dvke mikla
hók um rannsóknir sínar á sama
efni.
Við öll stærri sjúkrahús er