Læknablaðið - 01.09.1963, Qupperneq 71

LÆKNABLAÐIÐ
135
nieð skýlausum heimildum. Við-
hrögð manna við valdboði eru
oft og tíðum ekki á þann veg,
sem til er ætlazt, ekki sízl
meðal einstaklingshyggjumanna
eins og Islendinga. Þess vegna
ber að leggja áherzlu á það
sjónarmið, að vald til að stjórna
sé ekki drottnun eins yfir öðr-
um, lieldur að stjórnað sé í
krafti nauðsynjar, ekki persónu-
legra duttlunga.
Miklu varðar, að öll skipti á
upplýsingum og tilkynningum
innan kerfisins séu greið og ó-
tvíræð á báða bóga milli æðri
og lægri stiga og liinna ýmsu
aðilja stjórnsýslunnar. Ölluni
þarf að vera sem ljósast, livað
gera þarf og livað gera skal
hverju sinni og helzl hvers
vegna. Æskilegt er, að starfs-
menn æðra stjórnsýslustigs
kynni sér sem rækilegast fram-
kvæmdir og aðstæður á lægra
stigi með eigin augum.
Stjórnsýsla heilbrigðismála
deilist á stjórnsýslustig, sem hér
á landi eru tvö, yfirstig- og hér-
aðsstig. Hjá stærri þjóðum er
skotið inn millistigi. Iléraðs-
stigið greinist i stjórnsýsluein-
ingar, héruð, sem af hentisemi-
ástæðum eru látin samsvara
st j ór nsýslueiningum f él a gs-
mála.
Áhéraðsstiginu er yfirleitt ein-
ungis veitt sú heilbrigðisþjón-
usta, sem telst hafa undirstöðu-
þýðingu, svonefnd frumþjón-
usta. Vík égnánaraðhenni síðar.
Þeir, sem með stjórnsýslu fara
á þessu sligi, liafa frjálsar hend-
ur lil lieilbrigðisframkvæmda
að þvi marki, sem lieilbrigðis-
yfirvöld og lagaákvæði setja.
Nær þetta fyrst og fremst til
embættislækna. Þeir hafa víð-
ast sér við hlið nefndir og
starfsmenn til ýmissa lieil-
brigðisframkvæmda. Víðast
livar erlendis er nú slefnt að því
að fela allmikið af þeirri frum-
þjónustu, sem héraðslæknum er
einum ætluð hér á landi, sér-
liæfðu starfsliði (health team),
sem hafi minni háttar heilsu-
verndarstöð lil umráða, enda
er þá miðað við meiri fólks-
fjölda í liéraði en hér er.
A yfirstjórnsýslustiginu eru
gerðar áætlanir um samræmdar
heilbrigðisframkvæmdir í ein-
stökum héruðum og fyrir landið
allt, lögð á ráð,þegar þess er ósk-
að, heilbrigðislöggjöf framfvlgt
o. s. frv. Eitt megiríhlutvérk
vfirstjórnsýslustigsins er að sjá
um, að stefna og starfsemi ein-
stakra lieilda innan stjórnsýslu-
kerfisins brjóti ekki í bága við
þá meginstefnu, sem mörkuð er
hverju sinni. Sú skipan er nefnd
„centralisation“. Eins og fyrr
var sagt, verður þó að jafna
niður ábyrgð og um leið meira
eða minna l'rjálsræði lil fram-
taks á hið lægra stig — de-
centralisera eftir því, sem
hentast þykir. Hér er raunar
vandsigll milli skers og háru.
Margar menningarþjóðir hallast