Læknablaðið - 01.04.1965, Blaðsíða 23

LÆKNABLAÐIÐ
51
nomisk, að því er ætlað er, því
að ekkert trópiskt hormón hef-
ur fundizt, og starfsemi æxlis
eða ofstækkunar þeirra er í
engu hindrað af hinum venju-
lega máta, sem kirtilstarfsem-
inni stjórna við eðlilegar að-
stæður, þar sem kalkþéttni blóðs
og utanfrumuvökva liefur áhrif
til aukningar eða minnkunar
hormónútskilnaðarins, þ.e. vaxi
kallcþéttnin i líkamsvökvunum,
minnkar hormónútskilnaðurinn
og Öfugt.
Sjúkdómur þessi er sjaldgæf-
ur, en fjöldi greindra tilfella fer
ört vaxandi með aukinni vitn-
eskju lækna um hann, eins og
])ezt kemur fram í því, að árin
1930—1945 voru greind 15 til-
felli við Mayo-stofnunina í
Bandaríkjunum, en 370 tilfelli
frá 1945—1960.
Kyntiðni sjúkdómsins er kon-
um i vil í hlutfallinu 3:1—3:2
eftir því, hvaða höfundur segir
frá. Langalgengastur er sjúk-
dómurinn á miðjum aldri, en
getur lcomið fram á öllum aldri.
Hann er þó sárasjaldgæfur fyr-
ir kynþroska.
tíll einkenni liyperparatliv-
roidismus eiga að stafa beint og
óbeint af ofútskilnaði kölkunga-
hormóns (PTH). Það er því
rétt, áður en lengra er haldið,
að útskýra áhrif hormónsins
nánar. Rannsóknir sýna, að
frumverkanir kölkungahor-
móns eru eftirfarandi:
I. Kölkungahormón hvetur
hinar osteogen frumur bein-
vefsins, sem að eðli eru til þess
fallnar að hreytast í osteoblasta,
þ. e. heinmyndunarfrumur og
breytir þeim þess í stað í osleo-
clasta, sem valda beineyðingu
(osteolysis) og leysa þannig úr
læðingi kalk og fosfór með þar
af leiðandi aukinni þéttni þess-
ara ióna í blóði og utanfrumu-
vökva. Upplausn (resorptio)
heinvefs, hin osteohlastisku á-
hrif kölkungahormóns, minnk-
arhurðarþol heinsins, en minnk-
að burðarþol er öflugasti livat-
inn til aukinnar kalk- og fosfór-
upptöku beinvefs (accretio). Á
meðan ofstarfsemi kalkkirtl-
anna er lítil, er þessi mótleik-
ur náttúrunnar nægur til að
koma í veg fyrir veiklun beins-
ins. Þegar fram liða stundir,
hreklcur þetta ekki lengur til og
heineyðingin nær yfirhöndinni,
sem verður klíniskt sýnileg sem
osteoporosis, og jafnframt
hækkar kalkþéttni blóðsins.
II. Hormónið eykur útskiln-
að fosfórs i tuhuli distales nýrn-
anna með þar af leiðandi auk-
inni þvagþéttni, en minnkaðri
þéttni í hlóði. Aukning fosfór-
útskilnaðarins hefur fram til
þessa verið deiluefni þeirra,
sem rannsaka kölkunga, og var
sú skoðun löngum ríkjandi, að
minnkuð reabsorptio í tuhuli
proximales ylli mestu í sam-
handi við hækkun fosfals í
þvagi. Þetta hefur orðið til þess
að gera vinsælt s. k. TRP%-