Læknablaðið - 01.04.1965, Side 24

52
LÆKNABLAÐIÐ
próf (hundraðshluti reahsor-
heraðs fosfórs í tuh. prox.) til
sönnunar eða afsönnunar ofút-
skilnaðar kölkungahormóns.
Með ákaflega sannfærandi til-
raunum á hundum, þar sem
ýmist eru eyðilagðir proximal
liluti (reabsorptions-hlutinn)
eða distal (secretions) hluti tu-
buli, er hægt að sýna fram á
yfirburði distala hlutans í sam-
handi við sveiflur í magni fos-
fórútskilnaðar. Ef proximal
hlutinn er skemmdur, ætti inn-
gjöf kölkungahormóns ekki að
valda aukningu fosfórútskilnað-
ar, vegna þess að fyrir alla re-
ahsorption hefur verið tekið
með skemmdinni. Sú verður
samt raunin á og bendir lil þess,
að útskilnaður í distala hlutan-
um iiljóti að vera valdurinn.
Það sannast svo óyggjandi með
þvi að eyðileggja distala hlut-
ann, en þá verður engin breyt-
ing á magni fosfórs í þvagi við
inngjöf kölkungahormóns.
III. Kölkungaliormón eykur
reahsorptio kalks i tuh. prox.,
og veldur það eðlilega vaxandi
þétt'ni kalks í blóði og utan-
frumuvökva. Hækkað kalk i
blóði leiðir til meira magns
kalks í glomerularvökvanum,
sem veldur auknu lcalki i þvagi,
þrátt fyrir aukinn hæfileika tu-
buli proximales til að reabsor-
bera kalkið, sem siast út í glo-
meruli.
IV. Kalk hækkar svo enn í
hlóði við það, að kölkungahor-
món veldur aukinni upptöku
kalks úr þörmum.
Það liggur því nokkuð ljóst
fyrir, að aukinn útskilnaður
kölkungahormóns veldur:
1) beineyðingu, sem klíniskt
sést sem osteoporosis, og/eða,
sé ástandið nógu alvarlegt, oste-
itis fibrosa cystica, en það verð-
ur vegna umbreytingar osteo-
Idasta í fibroblasta með þar af
leiðandi bandvefsmyndum í
beinvefnum. — 2) við beineyð-
inguna losna beinsölt, sem veld-
ur aukinni þéttni kalks og fos-
fórs í blóði, og of mikið kalk
stafar einnig af aukinni reab-
sorptio kalks í tubuli proxima-
les og resorptionar þess frá
görnum. Of mikið kalk, sem
þannig er til komið, evkur kalk-
þéttnina i glomerularvökvanum
umfram það, sem aukin reab-
sorbtionshæfni tubular-þekj-
unnar getur annað, og þar með
verður aukning á kalki í þvagi.-
3) Lækkað fosfat í blóði verð-
ur vegna mjög aukins fosfór-
útskilnaðar í tubuli distales,
sem yfirstígur blóðfosfóraukn-
inguna af völdum beineyðing-
arinnar. 4) Hækkun alk,- fos-
fatasa, sem finnst oft bæði í
hyperparathyreoidismus hjá
mönnum og í tilraunadýrum,
sem gerð eru hyperparathyreoid
með inngjöf kölkungahormóns,
er talin vera vegna aukinnar
osleo- og fibroblastósu. Að ein-
kenni þetta vantar eins oft og
raun ber vilni, kemur vel heim