Læknablaðið - 01.06.1966, Blaðsíða 45
LÆKNABLAÐIÐ
119
íerð. Samkvæmt reynslu okkar og fleiri eru algengustu aflaganir
við fullmyndaða liðagikt þessar: Úlnliðsskekkja (deviato ulna-
ris), svanaháls- og „Boutonniére‘‘-aflögun.
Úlnliðsskekkja
Þessi algenga aflögun verður í metacarpo-phalangeal liðum
(m. p.). Orsökin er liðaþelsbólga (synovitis) með myndun á
granulationsvef, sem þenur lit liðapokann og fær smám saman
ífarandi eiginleika og veldur hægfarandi brjósktæringu (erosio)
og loks beineyðingu.
Við hreyfingar bandarinnar veldur þessi aukni þrýstingur
gliðnun á bandvefshluta liðapokans og réttisinabreiðunni (ex-
tensor hood). Liðurinn verður óstöðugur og kraftar, er draga
„ulnart-voiart“ valda stigvaxandi úlnliðsskekkju og „volar“ hálf-
liðhlaupi (suhluxatio). Það, að fingurnir skekkjast ulnart, stafar
í byrjun af starfsemi handarinnar, einkum gripinu milli þumal-
og vísifingurs (t. d. við að snúa lykli, grípa um hurðarhúna o. s.
frv.) ásamt ákveðinni eðlilegri ulnar-sveigju löngu réttisinanna.
Með tímanum gerir herping (contractura) í smávöðvunum meira
og meira vart við sig. Eru þar að verki m. ahductor dig. V og m.
flex. dig. V hrevis ásamt mm. interossei dors. III og IV. Endar
þetta iðulega með fullkomnu liðhlaupi „vol.-ulnart“ í metacarpo-
phalangeal liðum og gerist fyrst í litlafingri, en skekkjan er alltaf
stigminnkandi í áttina að radius frá fimmta fingri talið. Við full-
myndaða úlnliðsskekkju (deviato ulnaris) liggja löngu réttisinarn-
ar milli hnúanna með skerðingu á réttingu og um leið á opnun
handarinnar, enn fremur skerðist hið fína grip (pinch grip) milli
þumal- og vísifingurs, og starfsgeta handarinnar er stórlega skert.
Greining á úlnliðsskekkju (deviatio ulnaris) er augljós, jafn-
vel á byrjunarstigi, og því fyrr sem sjúklingur kemur til aðgerða,
því hetri árangurs má vænta.
I byrjunar- og miðlungserfiðum tilfellum má ná góðum
árangri með aðgerð á mjúku vefjunum, (,,Flatt-plastik“) með
synovectomia og tenotomia á áðurnefndum smávöðvum. Hjá
sjúklingum með sjúkdóminn á hærra stigi verður auk þess að
grípa til sina- og/eða beinaaðgerða samkv. Vainio, Fowler eða
Báckdahl-Myrin. Loks má nefna sköpulagsaðgerðir á liðum (ar-
throplastik). Við höfum enga reynslu af því og höfum ekki lagt
í að reyna gervibein vegna hárrar tíðni fylgikvilla hjá þeim, sem
reynt hafa. Auk þess er fengin góð reynsla af hinum fyrrnefndu
aðgerðum.