Læknablaðið - 01.10.1966, Blaðsíða 22

194
LÆKNABLAÐIÐ
klórmetani og leysir fitu og fitukennd eí'ni engu síður. Það brenn-
ur ckki og hefur verið notað í miklum mæli sem leysiefni í iðnaði
og í heimahúsum. Tríklóretýlen hefur enn fremur verið notað til
svæfinga. Nú á dögum er tríklóretýlen þó trauðla notað til fullra
svæfinga. Það er liins vegar víða notað og mjög í tízku til léttra
svæl'inga eða til þess að lægja sársauka við fæðingar og minni
háttar aðgerðir. Almennt er talið, að tríklóretýlen sé efni síður
skaðlegt en tetraklórmetan. Ósannað þykir þannig, að tríklóretýlen
valdi lifrar- og nýrnaskemmdum (shr. Moeschlin 1965; Goodman
& Gilman 1965). Eitranir af völdum tríklóretýlens eru engu að
síður vcl þekktar. Þannig geta síðkomin eiturhrif efnisins lýst sér
sem rýrnun og hrörnun á taugum og heila, og tríklóretýlen getur
rneð vissu valdið fíkn (eufomani; yfirlitsgrein: Roholm 1933).
A árunum 1963—1964 létust tveir menn tiér í bæ af völdum
tetraklórmetaneitrunar, svo að öruggt sé. Ekki virðist fyrri hafa
verið ritað um tetraklórmetaneitranir hér á landi né heldur kann-
að, live tíðar eitranir af völdum tetraklórmetans og skyldra lcysi-
efna kunna að vera eða hversu slikar eitranir atvikast. Því hefur
orðið að ráði, að við rektum nánar tildrög þeirra tveggja manns-
láta, er að framan greinir, en gerðum síðan nokkra grein fyrir
öðrum eitrunum, er orðið hafa af völdum tetraklórmetans í
Reykjavík og nágrenni á timabilinu 1945—1964, svo sem heimild-
ir eru til um. Við höfum til samanburðar einnig kannað tíðni trí-
klóretýleneitrana. Þá var og kannað, hvort vart hafi orðið eitrana
af völdum tetraklóretýlens (perklóretýlen; CCL^CCÞ), sem víða
er farið að nota í stað tríklóretýlens og tetraklórmetans. Eni?
fremur var leitazt við að afla gagna um sölu þeirra þriggja leysi-
efna, er liér ræðir, svo að bera mætti saman fjölda eitrana og selt
niagn efnanna og þannig fá yfirsýn yfir, live mikil hætta stafar
raunverulega af notkun þeirra.
Efniviður og’ niðurstöður
Kannaðar voru sjúkraskýrslur lyflæknisdeildar Landspítalans.
Landakotsspítala og Borgarspítalans aftur til ársins 1944. Einn-
ig voru kannaðar krufningaskýrslur Rannsóknastofu Háskóla Is-
lands í meinafræði. Athugun þessi leiddi i Ijós, að frá árshyrjun
1945 og til ársloka 1964 liöfðu að líkindum eigi færri en ellefu
menn veikzt af tetraklórmetraneitrun og fimm þeirra látizt af
þeim sökum. Á sama tímabili liöfðu fjórir veikzt af tríklóretýlen-
eitrun, svo að öruggt megi heita, og tveir þeirra látizt. Alls engar
heimildir eru um eitranir af völdum tetraklóretýlens. Samtals er