Læknablaðið - 01.10.1966, Blaðsíða 50

216
LÆKNABLAÐIÐ
verið örðugleikum bundið að aí'la íláta (flaskna), er ekki brjóta
í bága við fyrirmæli auglýsingarinnar. I nýjum tillögum um
meðferð og sölu eiturefna og hættulegra efna er þess vegna
lagt til, að tetraklórmetan megi ekki selja né láta af hendi
nema gegn sérstökum eiturbeiðnum eða öðrum gildum inn-
kaupaheimildum. Þá er lagt til, að hömlur verði lagðar á
sölu tríklóretýlens þannig, að í lausasölu (þ. e. a. s. án eiturbeiðna)
megi einungis láta takmarkað magn hverju sinni. Akvæði þessi
munu draga stórlega úr almennri notkun beggja efna, ef þau
verða sett og þeim framfylgt.
1 Jjcssu sambandi hlýtur því sú spurning að vakna, hvort
ekki séu til önnur efni með sömu eða svipaða eiginleika og tetra-
klórmetan og tríklóretýlen, er nota megi í stað þeirra og hættu-
minni eru. Þess var getið í upphafi, að tetraklóretýlen væri farið
að nota í stað tetraklórmetans og tríklóretýlens. Tetraklóretýlen
hefur þannig að verulegu leyti komið í stað tetraklórmetans sem
ormalyf handa búpeningi, enda talið áhættuminna til þeirra nota.
Menn eru þó yfirleitt engan veginn á eitt sáttir, að því er
varðar eiturhrif tetraklóretýlens. Tilraunir með mýs benda jafn-
vel til ])ess, að tetraklóretýlen sé liættidegra efni en tríklóretýlen
(Kijlin et al. 1965). Lob (1957) benti enn fremur á, að síðkomin
eiturhrif efnisins gælu Iýst sér i skemmdum í miðtaugakerfi. Lob
hélt því einnig fram, að eitranir af völdum tetraklóretýlens myndu
verða mun tíðari eftir því sem notkun efnisins ykist. Hér á
landi hefur ekki orðið vart eitrana af völdum tetraklóretýlens,
að því er við bezt vitum, enda hefur sala á efninu verið
hverfandi lítil (sbr. 3. töflu). Að öllu samanlögðu verður því að
tcljast varhugavert að mæla mjög með tetraklóretýleni til ýmissa
nota í stað tetraklórmetans og tríklóretýlens. I tillögum þeim, er
áður ræðir og nú eru á döfinni, er og gert ráð fyrir hömlum á
sölu tetraklóretýlens.
Full ástæða er liins vegar til þess að ætla, að metýlklóróform
(1,1,1-tríklóretan; CCls—CHx) sé mun hættuminna efni en bæði
tríklóretýlen og tetraklóretýlen, svo að ekki sé nefnt tetraklórmet-
an. Knapp (1966) hefur nýlega bent á þetta. Metýlklóróform hefnr
síðastliðin 12 ár verið mjög mikið notað í Bandaríkjunum í stað
tetraklórmetans. Eitranir af völdum þess hafa verið fátíðar. Helztu
einkenni um eitrun eru syfja og höfgi, en tekið í stórum skömmt-
um getur metýlklóróform valdið svæfingu. Á hinn bóginn bendir
allt til ])ess, að jafnvel í stórum skömmtum hafi metýlklóróform
lítil áhrif á lifur og nýru (Stewart & Andrews 1966). Metýlklóró-