Læknablaðið - 01.06.1969, Síða 35

LÆKNABL AÐIÐ
87
búnir til í Róm hinni fornu. Egypzkar myndír sýna aflimun og
meðferð brota á hryggjarliðum.
Eins og í öðrum greinum læknisfræðinnar voru framfarir
litlar fram eftir miðöldum. Má segja, að það sé fyrst á 17. öld,
er Parísarlæknirinn Nicholas Andry gaf út bók um „listina að
fyrirbyggja og rétta til bæklun á börnum“ árið 1743 og þá rúm-
lega áttræður, að orðið orthopaedia skapast.5
Fram til loka 18. aldar takmarkaðist starfssvið sérgreinar-
innar við ytri meðferð og einföldustu skurðaðgerðir. Við tilkomu
svæfingar- og sótthreinsandi lyfja urðu miklar breytingar á verk-
sviði sérgreinarinnar, sem nú taldist ein grein skurðlækninganna.
Röntgengeislar til sjúkdómsgreiningar voru snemma teknir til
aðstoðar í þessari grein.
Bæklunarlækningar eða orthopaedia hefur síðan þróazt mis-
munandi í hinum ýmsu löndum. 1 Frakklandi var hún lengi í
tengslum við barnalækningar. 1 Englandi, Ameríku og Italíu
klofnaði þessi sérgrein frá almennum skurðlækningum nær því
samtímis sem kvensjúkdómalækningar, augnlækningar og háls-,
nef- og eyrnalækningar. Þetta gerðist um síðustu aldamót. Síð-
an hafa í þessum löndum verið sérdeildir fyrir orthopaedi við flest
aðalsjúkrahúsin.
Á Norðurlöndum byggðist sérgreinin upp á nokkuð annan
hátt og að nokkru leyti eftir þýzkri fyrirmynd. 1 byrjun 19. ald-
ar var komið á fót stofnunum og skólum fyrir fatlaða og lam-
aða, sem síðar fengu sínar eigin sjúkradeildir. A þessum stofnun-
um var þessu fólki kennt og það þjálfað til ýmissa heppilegra
starfa í lífinu þrátt fyrir bæklun sína. Þannig sinnti sérgreinin
á Norðurlöndum í upphafi aðeins broti af því, sem í öðrum lönd-
um taldist heyra henni til.
Þessar stofnanir voru hinar fyrstu, sem kenndu og þjálfuðu
bæklað fólk til heppilegs starfs í þjóðfélaginu. Vegna örrar þró-
unar sérgreinarinnar hefur þetta fyrirkomulag algjörlega breytzt
og aðrir aðiljar tekið við menntun og þjálfun þessa fólks, en sér-
greinin orðið ein grein skurðlækninganna eins og meðal ensku-
og frönskumælandi þjóða.
Um allan heim hefur sérgreinin orthopaedia þróazt í þá átt
að vera sérgrein fyrir bein og liði. Flestir viðurkenna skilgrein-
ingu þá, er American Orthopaedic Association hefur gefið:5 „Sú
grein skurðlækninganna, sem hefur það starfssvið að koma í veg
fyrir og rétta bæklun, að viðhalda og bæta starfsemi beina og