Læknablaðið - 01.08.1969, Síða 65

LÆKNABLAÐIÐ
143
leyti til útskilnaðar í gauklum (glomeruli), en útskilnaður i
snúðgöngum (tubuli) skiptir minna máli. Jafnframt hafa skugga-
efnin nú inni að halda mun meira magn joðs í hverjum ml en
áður var.
Þetta tvennt gerir það að verkum, að hlutlægara mat fæst við
rannsóknina á starfrænu ástandi nýrnarvefjarins (nephrogram)
og einnig öruggara mat á líffæralegu (anatomisku) ástandi cal-
yxkerfa, nýrnaskjóðu, þvagleiðara og blöðru sökum meiri þétt-
ingar (concentratio) skuggaefnisins í útskilnaði. Þannig er unnt
að meta betur háða ofangreinda þætti, hæði með því að auka
magn inndælds skuggaefnis og með því að breyta tímaröð á
myndatöku.
Auk hinnar venjulegu urografiu má á þennan hátt fá með þess-
um skuggaefnum góðar upplýsingar um starfhæfni og að nokkru
um ástand næringaræða nýmanna með töku röntgenmynda á
einnar minútu hili þegar frá lokum skuggaefnisdælingar, en
liún þarf að fara hratt fram (functionsurografia)1 Þessi aðferð
gefur oft fyrstu bendingu um mismun á blóðrennsli um nýrna-
vefinn, t. d. við hypertonia reno-vascularis.
Sökum þess, að meira joðmagn er í nútimaskuggaefnum, má
framlengja rannsóknirnar með hetri árangri, og hefur slíkt eink-
um þýðingu í sambandi við leit að orsökum seinkaðs útskiln-
aðar frá öðru nýranu, sem þá er mjög oft vegna þrengsla eða lok-
ana í nýrnaskjóðu eða þvagleiðara af t. d. nýrnasteini, sem ekki
gefur röntgenskugga á yfirlitsmynd. Slík þrengsli eða stöðnun
verða oft sýnd með því að framlengja rannsóknina klukkutímum
saman, taka yfirlitsmyndir á einnar til þriggja stunda fresti allt
upp í tólf klukkustundir. 1 slíkum tilvikum má þó stundum ná
árangri fyrr með notkun svonefndrar infusionsurografiu.10
Infasionsurografia byggist á því, að tiltölulega miklu magni
skuggaefnis er dælt inn í blóðrásina ásamt talsverðu magni (200-
300 ml) þrúgusykursupplausnar. Verða þá, auk útskilnaðarins
um gaukla, sem áður var getið, nokkur þvagrennslisaukandi
áhrif af þrúgusykursupplausninni, og samtímis mikil „upp-
hleðsla“ á skuggaefninu, bæði í snúðgangahluta nýrnavefjarins
og dreift um smáæðar og háræðar. Þar eð hér sameinast annars
vegar þvagrennslisaukandi áhrif og hins vegar, að nýrnavefur-
inn ræður ekki við meira en ákveðið magn til útskilnaðar í
timaeiningu, verður árangurinn hetri og lengri skuggaefnis-
fylling, ekki aðeins á calyxkerfi, nýrnaskjóðum og þvagleið-