Læknablaðið - 01.04.1973, Blaðsíða 28

56
LÆKNABLAÐIÐ
fóstri á „eðlilegan hátt“ (spontaneous
abortion). Þá vaknar spurningin, hvort
sjúkleg hækkun á þessum efnum í legvatni
hafi átt þátt í að koma af stað fósturlát-
inu.
Bygdeman og Wiquist® hafa einnig at-
hugað notkun PG til getnaðarvarna. Þeir
hafa gefið PGF2 alfa í æð fáum dögum
eftir að blæðing fellur niður. Byrjunar-
tilraunir lofa góðu og sumir eru svo bjart-
sýnir að telja, að þarna sé fundið „getnað-
arvarnalyf“, (þó öllu fremur sé um að
ræða efni, sem framkallar fósturlát), sem
hægt verði að gefa intra vaginalt, ef blæð-
ing fellur niður eða jafnvel reglulega í
hverjum mánuði.
Nýlega hefur verið bent á aðra hugsan-
lega leið til notkunar PGF2 alfa sem
getnaðarvarnarlyf. Tilraunir á ýmsum teg-
undum dýra hafa sýnt, að sé þetta efni
gefið stuttu eftir að egglos hefur átt sér
stað, kemur það í veg fyrir eðlilega mynd-
un corpus luteum og þar með myndun
progesterons.10 12 Þó aðegggiðfrjóvgist, fær
það ekki lífvænleg vaxtarskilyrði. Ein inn-
taka seint í tíðahring gæti því nægt til
að koma í veg fyrir að frjóvgað egg þrosk-
aðist.
Augu: Prostaglandin finnst í iris. Ef
PGE er sprautað inn í camera anterior í
kanínuauga veldur það myosis og auknum
augnþrýstingi. Nýlega hafa Wilie & Wilie32
mæltefni, sem þau teljavera E, íglervökva
fólks, sem hefur haft cataract og gláku,
(safnað 3-13 klst. eftir dauða). Þau fundu,
að glákufólkið hafði u. b. b. tvisvar sinn-
um hærra magn af E, í augunum en fólk-
ið, sem hafði haft cataract. Niðurstaða
þeirra var, að mjög líklega væri hækkun
á PGE í auganu orsök, eða ætti a. m. k.
þátt í að framkalla gláku.
Ýmis önnur áhrif: PGE verkar á nýrna-
hettubörk og skjaldkirtil svipað og
tilsvarandi hvatahormónar (ACTH og
TSH), þ. e. auka starfsemi þessara kirtla.
Sýnt hefur verið fram á11 að PG-efni eiga
mikilvægan þátt í að framkalla eðlilegt
bólgusvar líkamans. Svona mætti lengi
telja, en aðeins skal tvennt nefnt í viðbót:
PGEj dregur mjög úr áhrifum adrenalins
á fituvef28 og minnkar þar með niðurbrot
fitu. f sumum tegundum offitu,8 sem fram-
kölluð er með tilraunum („hypothalamic
obesity“), er niðurbrot fitunnar hindrað
af efni, sem a. m. k. líkist PG, en það
heíur ekki verið fullgreint enn. Þetta vek-
ur þá spurningm hvort aukið magn PG
í fituvef, vegna offramleiðslu þess eða
minnkaðs niðurbrots, geti valdið offitu.
PGE cg F draga úr eða hindra sam-
drætti í sléttum vöðvum í öndunarvegum
(tractus respiratorius), og bronchodilater-
andi verkun PGE í asthmasjúklingum hef-
ur verið lýst.° Rannsóknir eru í gangi á
notkun þessa eiginleika PGE, og efna,
sem af því eru leidd, til meðhöndlunar á
asthma.
EFNI MEÐ ÁHRIF Á VERKUN OG
MYNDUN PROSTAGLANDINA
Lýst hefur verið nokkrum efnum, sem
draga úr verkun PG. Prostaglandin analog
(7-oxa-13 prostynoic sýra)30 dregur úr
verkun PGE, á einangraðan vöðva frá
ileum, en það dregur einnig úr verkun
annara efna, svo sem histamins og acetyl-
cholines á þessa sömu vöðva. Áhrifin eru
því ekki alveg sérhæfð (specifisk), þó að
þau standi í hlutfalli við skammtana, sem
gefnir eru. Þetta efni hindrar einnig verk-
un PGE, í öðrum kerfum, auk þess sem
það dregur úr nýmyndun PG-efna al-
mennt.
Annað efni, sem kallast SC-19220 (Di-
benzcxozepine hydrazide derivative),30
dregur einnig úr áhrifum PGE, og E2 í
sömu kerfum og ofannefnt efni. Áhrifin
af SC-19220 eru sérhæfð. þ. e. þau eru
bundin við PG-flokkinn. Breytingar á
skammta-svara línum (dose-response
curves) benda til þess, að um sé að ræða
samkeppnishindrun (competitive inhibit-
ion) á áhrifum PG-efnanna.
Þriðja efnið, sem hindrar verkun PG, er
polyester af phloretin og fosforsýru (poly-
phloretin phosphate),30 en það verkar
bæði gegn PGE2 og PGF2 alfa í ýmsum
kerfum. Sem dæmi má nefna, að augn-
þrýstingurinn hækkar, þegar PGF2 alfa
er dælt beint inn í auga á tilraunadýri.
Ef polyfloretin phosphate er gefið samtím-
is inn í slagæðar-blóðrás augans verður
engin hækkun á augnþrýstingi.