Læknablaðið - 01.04.1973, Blaðsíða 50

72
LÆKNABLAÐIÐ
sett á blað. Skilgreining og kerfissetning
þessarar hugrænu starfsemi er mjög erfið
og reynir á rökræna hæfileika lækna til
að endurskoða sinn eigin bankagang. Til-
raunir á þessu sviði eru þó í gangi á mörg-
um stöðum.23 34
Forsendur fyrir vélvinnslu læknabréfa
eru að sjálfsögðu, að þær upplýsingar, sem
á að skrifa út, séu til í véltæku formi (ein-
kenni, saga, framvinda sjúkdóms, rann-
sóknir og meðferð). Véltaka sjúkrasögu
ásamt þeim upplýsingum, sem skapast í
þjónustudeildum (rannsóknir, röntgen-
ummæli) og vegna legu sjúklings (hita-
blöð, meðferð o. fl.), gerir kröfu til staðl-
aðra gagna. Stöðluð gögn þýða þó ekki, að
allar upplýsingar séu staðlaðar. Alltaf skal
gert ráð fyrir athugasemdum eða afbrigð-
um, sem. staðallinn nær ekki til.
Sumir hafa e. t. v. tekið eftir því, að
notað er orðið gagn, en ekki eyðublað.
Astæðan er sú, að véltaka sjúkrasögu get-
ur farið fram með ýmsu móti:
1. Venjuleg eyðublöð. Þessi blöð eru út-
búin með reitum til að skrá (kóda)
hin ýmsu atriði eða til að krossa við
fyrirframprentaða texta auk mögu-
leika til að skrifa texta.34 Eftir afriti
slíkra blaða er unnt að gata viðkom-
andi upplýsingar og hugsanlegan
texta í gatspjöld til innlesturs í tölvu.
Úr tölvunni er unnt að fá útskrift og
tölfræðilega vinnslu úr þeim upplýs-
ingum eftir vild. Einnig getur tölva
leitað í óstöðluðum upplýsingum, t. d.
frjálsum texta, að umbeðnu.m lykil-
orðum og orðasamböndum.43 38 Þessi
aðferð er þægileg og hagkvæm, þeg-
ar upplýsingamagn er lítið og þegar
tölva eða skyld tæki eru. ekki tiltæk
á staðnum. Ókostir eru þó kostnaður
við götun og villumöguleikar í slíkri
yfirfærslu.
2. Eyðublöð fyrir vélvinnslu. Slík eyðu-
blöð eru einnig pappírsblöð. Þau eru
útbúin þannig, að fyrir aftan hvern
fyrirframprentaðan texta er reitur til
að merkja í með blýanti. Á slíkum
blöðum er einnig hægt að gera ráð
fyrir frjálsum athugasemdum. Mikil
reynsla er fengin á notkun slíkra
eyðublaða og beiting þeirra takmark-
ast eingöngu við hugmyndaflug not-
enda. Sum slík blöð eru prentuð með
líkamsmyndum, þar sem aðeins þarf
að merkja viðkomandi stað á mynd-
inni. Slík blöð eru lesin af tækjum,
sem breyta innlesnum merkjum yfir
í gatspjöld eða flytja upplýsingar
beint yfir í tölvu (sjá mynd 2). Þessi
aðferð er mjög vinsæl við véltöku
sjúkrasagna. Höfundi er kunnugt um
notkun slíkra eyðublaða á eftirtöld-
um sviðum: Lyflækningar,1718 hand-
lækningar, kvensjúkdómar,23 hjarta-
sjúkdómar, geðsjúkdómar,22 sálfræði-
próf,22 slysaskráning,35 heilarafrit,39
röntgenlýsingar, líkamsskoðun, heyrn-
arpróf, sýklarannsóknir,21 matar-
pantanir, athugasemdir hjúkrunar-
kvenna.9
3. Eftir tilkomu ódýrari og fjölbreytt-
ari ,,sjónvarpsskerma“, sem hægt er
að tengja við tölvur, hefur enn ný
aðferð bætzt við.
í stað eyðublaðs eru sýndar spurn-
ingar á skermi.25 Til að svara spurn-
ingu játandi, neitandi, eða velja á
milli fleiri svarsmöguleika, er aðeins
ýtt á viðkomandi orð á myndinni með
sérstökum ljóspenna. Síðan er næstu
spurningu varpað á skerminn.
Röð spurninganna má breyta eftir
því sem undangengin svör gefa til-
efni til. Þannig getur tölvan sleppt
óþörfum spurningum og stytt þar
með „viðtalstímann“. Á sumum slík-
um tækium er einnig mögulegt að
sýna myndir af líkamshlutum til að
benda á með ljóspenna. Loks fylgir
slíkum tækjum lyklaborð, líkt og á
ritvél, til að bæta við frekari skýr-
ingum.12 25 34 Eftir að spurningum er
lokið, prentar tölvan „journal“ eða
skýrslu í samhangandi máli eftir
fengnum upplýsingum. Þess skal get-
ið, að umrædd „sjónvarps“tæki eru
ekki af sömu gerð og heimilissjón-
varpstæki — gæði myndarinnar eru
yfirleitt miklu meiri en á nokkru
heimilistæki, myndin titrar ekki og
lengi og vill. Ekki er þó hægt að
varpa nema ákveðnum hámarksfjölda
stafa eða tákna á einni mynd (480
eða 1920).