Læknablaðið - 01.04.1976, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ
53
Björn Júlíusson, Hjalti Þórarinsson, Grétar Ólafsson
DUCTUS ARTERIOSUS PERSISTENS
Ductus arteriosus er gangur eða æð, er
liggur á milli arteria pulmonalis og
aortabogans.
Þessi gangur myndast úr 6. aortabogan-
um vinstra megin, snemma í fósturlífi, fyr-
ir 6. viku.(i
Hjá fullburða barni er ductus um það
bil 10 mm. á lengd, en getur verið lengri
eða styttri. Þvermál gangsins eða æðar-
innar er svipað og í aorta descendens eða
um það bil 6 mm. Þessi gangur gegnir
mikilvægu hlutverki í fósturlífi, þar sern
lungu eru þá ekki í starfhæfu ástandi, en
mest af því blóði, sem hægra afturhólf
hjartans dælir frá sér fer í gegnum þennan
gang og út í aorta. Eftir fæðingu verða
miklar breytingar á blóðrásarkerfi barns-
ins, foramen ovale og ductus venosus í
lifrinni lokast fljótlega og blóð hættir að
renna í gegnum þau op. Ductus arteriosus
er opinn við fæðingu, en blóðrennsli, sem
áður var frá arteria pulmonalis út í aorta
snýst við og verður frá aorta út í arteria
pulmonalis, þar sem útþensla lungnanna
hefur í för með sér minni mútstöðu í æða-
kerfi lungnablóðrásarinnar og þrýstingur
í aorta hækkar vegna þess að fylgjublóð-
rásin hefur verið skilin frá. Aukið súrefnis-
maffn í því blóði, er rennur í gegnum
ductus eftir fæðingu, veldur því, að ductus
dregst saman. Fyrst verður vöðvasamdrátt-
ur í æðaveggnum, en síðan þykknar
endothelið, gangurinn lokast og breytist í
ligamentum arteriosum. Þessi lokun verð-
ur smám saman á fyrstu klukkustundunum
og dögunum eftir fæðingu, en getur dreg-
izt í 2-3 mánuði hjá fyrirburðum og sé
súrefnismettun blóðsins óvenjulega lág,
eins og t. d. hjá þeim er búa í mikilli
hæð yfir sjávarmáli og auk þess hjá börn-
um með meðfædda hjartasjúkdóma, er
valda cyanosis. Það kemur stundum fyrir,
að ductus lokast alls ekki og hefur verið
um kennt lágri súrefnismettun blóðsins,
eins og framan greinir, en auk þess er
opinn ductus sem og aðrir meðfæddir gali-
ar algengari hjá börnum mæðra, er fengið
hafa rauða hunda á fvrstu 3 mánuðum
meðgöngutímans. Þá hefur og verið rætt
um, að þetta væri arfgengur galli. en
oftast er orsök ókunn. Einkenni þessa
galla eru oft mjög óljós í fyrstu og upp-
götvast stundum ekki fyrr en barnið er
komið á skólaaldur. Einkenni geta eigi að
síður komið í ljós á hvaða aldri sem er.
Fyrsta einkenni er oftast vaxandi mæði og
á eftir fylgir svo hjartabilun. Meðan blóð-
þrýstingur í aorta og arteria pulmonaris
er nokkurn veginn jafn hevrist ekki óhljóð,
en iafnskjótt og blóðþrýstingurinn í aorta
verður hærri, heyrist systoliskt óhljóð