Dagblaðið Vísir - DV - 16.03.2007, Blaðsíða 14

föstudagur 16. mars 200714 Fréttir DV
Sjö milljarða kvóti yfirgaf Vestfirði
þegar útgerðarfyritækið Einar Guð-
finnsson hf. var lýst gjaldþrota árið
1993. Halldór Guðbjarnarson, þá-
verandi bankastjóri Landsbanka Ís-
lands, gekk fast eftir því að fyrirtækið
yrði tekið til skipta þrátt fyrir að aðr-
ir stjórnendur bankans hafi endregið
viljað halda fyrirtækinu á floti.
Fjórtán ár eru síðan greiðslu-
stöðvun fyrirtækisins rann út og
gjaldþrotaskipti blöstu við. Þrotabú-
inu hefu enn ekki verið skipt. Sýslu-
maðurinn í Bolungavík rekur nú á
eftir því að skiptin verði kláruð.
Spurning um gjaldþrot
Líkur eru á því að ef fyrirtækið
hefði fengið að halda áfram útgerð í
ár til viðbótar hefði raknað úr vanda
þess, því að verð á kvóta átti eftir að
hækka mikið.
Kvóti Einars Guðfinnssonar var
á þessum tíma 3.419 þorskígildis-
tonn. Í febrúar 1993 var hann met-
inn á 547 milljónir króna. Togararnir
Hugrún og Dagrún ásamt kvótanum
voru metin á 850 milljónir króna. Að
auki átti fyrirtækið rækjuverksmiðju
sem metin var á 150 milljónir, ásamt
eignarhlut í Sölumiðstöð hraðfrysti-
húsanna.
Þann 16. febrúar árið 1993 seg-
ir Einar Jónatansson framkvæmda-
stjóri Einars Guðfinnssonar í Morg-
unblaðinu að ef Bolugarvíkurbær
hefði fengið að kaupa togarana tvo af
útgerðinni, eins og til stóð, þá hefðu
skuldir fyrirtækisins aðeins verið um
250 milljónir, og Einar Guðfinnsson
hefði komist hjá gjaldþroti.
Sigtryggur ari jóhannSSon
blaðamaður skrifar: valgeir@dv.is
Kvóti að andvirði sjö milljarða króna yfirgaf Vestfirði þegar félagið Einar guðfinnsson varð gjaldþrota. hall-
dór guðbjarnarson bankastjóri gekk eftir gjaldþrotaskiptunum í fjarveru annarra bankastjóra Landsbank-
ans. Fyrirtækið hefði lifað og kvótinn haldist í byggðinni ef farið hefði verið að tillögum tvíhöfðanefndar.
Stærsti kröfuhafinn, Landsbank-
inn, hafnaði þessari viðleitni bæjar-
stjórnar Bolungarvíkur og stjórnenda
Einars Guðfinnssonar, og úr varð að
15. febrúar 1993 óskaði stjórn Einars
Guðfinnssonar eftir því við Jónas Jó-
hannsson, héraðsdómara Vestfjarða,
að fyrirtækið yrði tekið til gjaldþrota-
skipta.
halldór guðbjarnarson
Eftir því sem næst verður kom-
ist lét Halldór Guðbjarnarson, einn
þriggja bankastjóra Landsbankans,
slag standa í fjarveru Sverris Her-
mannssonar og fór fram á að fyrir-
tækið yrði tekið til skipta. Björgvin
Vilmundarson hafði lítinn áhuga
sýnt á málinu. Sverrir afturámóti
hafði áhuga á því að reyna að halda
rekstrinum innan byggðarlagsins,
enda var hann á sínum tíma þing-
maður kjördæmisins, og fjöslkylda
hans öll nátengd útgerð á svæðinu.
Halldór Guðbjarnarson sagði upp
störfum sem bankastjóri Landsbank-
ans á sama tíma og Sverrir Hermans-
son, í kjölfar þess að stjórnendur
bankans voru sakaðir um spillingu
verðandi risnu og laxveiðileyfi.
Halldór varð síðar framkvæmda-
stjóri Visa á Íslandi. Honum var sagt
upp störfum þar á síðasta ári, þegar
KB-banki varð stærsti hluthafi fyrir-
tækisins. Halldór var einn sakborn-
inga í Hafskipsmálinu á sínum tíma,
en var sýknaður.
Kvótinn til grindavíkur
Í fyrstu umferð var það útgerð-
in Ósvör sem keypti kvótann. Ósvör
sameinaðist Bakka hf. í Hnífsdal sem
var stjórnað af Aðalbirni Jóakims-
syni. Þaðan var kvótinn seldur
til fé- lagsins Þor-
bjarnar í
Grindavík og hafði þar með yfirgefið
Vestfirði.
Svokölluð tvíhöfðanefnd þeirra
Vilhjálms Egilssonar og Þrastar Ól-
afssonar hafði lagt það til að helm-
ingur kvótans yrði bundinn við
vinnsluhús í landi. Það gerðist með
tilkomu kvótakerfisins að skipin
hækkuðu í verði, enda var kvótinn
bundinn þeim, en húsakostur í landi
féll í verði og varð á endum nánast
verðlaus. Verðlausar eignir í landi
urðu á endanum mörgum útgerðum
fjötur um fót.
Alveg frá upphafi kvótakefisins
höfðu þingmenn Vestfjarða nokkra
andúð á kerfinu, og á þessum for-
sendum sátu Vestfirðingar nánast
af sér kvótann. Þingmennirnir Þor-
valdur Garðar Kristjásson og Matthí-
as Bjarnason, báðir Vetsfjarðaþing-
menn, voru miklir andstæðingar
þessa kerfis. Þeir voru þó komnir frá
völdum á þegar Halldór Ásgríms-
son varð náði um töglin og haldirn-
ar í sjávarútvegsráðuneytinu. Fjöl-
skyldufyrirtæki Halldórs, útgerðin
Skinney-Þinganes, hefur hagnast vel
á kvótakerfinu.
Stórfjölskylda með lyklavöld
Rekstur Einars Guðfinnssonar
hafði verið erfiður um nokkurt skeið.
Fyrirtækið tilheyrði stórri fjölskyldu,
og á þessum tíma var talið að velflest-
ir í fjölskyldunni hafi haft lyklavöld
og tekið sínar þarfir eftir hentugleik-
um. Bankastjórum Landsbankans
hraus hugur við þessu.
„Þarna var stór fjölskylda sem
vildi halda upp þessum gamla glæsta
brag,“ segir Páll Arnór Pálsson, annar
bústjóra þrotabússins. Hann telur að
ef fyrirtækinu hefði verið skipt niður í
hagkvæmari einingar og ein-
hverjar þeirra seldar, hefði
mátt komast fyrir vandann.
„Það var þetta stóra
frystihús sem dró þetta nið-
ur,“ segir hann. Páll bendir á
að í rekstrarumhverfi dags-
ins í dag hefði þetta orðið
öðruvísi. Menn hiki ekki við
að selja frá sér rekstrareiningar sem
ekki beri sig vel.
Elsta þrotabú landsins
„Búskiptin hafa dregist von úr
viti en ég var nú að enda við að segja
sýslumanninum fyrir vestan að við
værum að reka smiðshöggið á þetta,“
segir Páll Arnór Pálsson, bústjóri
í þrotabúi Einars Guðfinnssonar.
Þessa dagana er verið að reikna út
upp á krónu hvað þeir fá í sinn hlut
sem áttu síðustu veðin í röðinni.
Páll bendir á að fyrirtækið hafi
verið í rekstri um nokkurra vikna
skeið eftir að ósk um gjaldþrot fór
fram. „Við breyttumst í útgerðar-
menn við Stefán Pálsson lögmaður.“
Páll Arnór kannast við sögur þess
efnis að Landsbankinn hafi beinlínis
keyrt fyrirtækið í þrot en segir þó að
ekki megi gera óendanlegar kröfur til
bankans um að halda erfiðum rekstri
á floti. „Þetta er að verða með elstu
búum,“ segir Páll.
gná í erfiðleikum
Það sem eftir situr af veldi Ein-
ars Guðfinnssonar í Bolungavík er
vinnslufyrirtækið Gná. Fyrirtækið
er í loðnuvinnslu. Einar Jónatans-
son er framkvæmdastjóri fyritæk-
isins. Loðnuvertíðar hafa brugðist
þar vestra og það hefur valdið Gná
talsverðum erfiðleikum. Fyrirtækið
hefur því reynt að snúa sér að bein-
avinnslu og bræðslu á rækjuskel.
Rækjuvinnsla hefur verið á undan-
haldi um allt land og hefur það ekki
síst bitnað á byggðum á Vestfjörð-
um.
Einar Jónatansson var fram-
kvæmdastjóri Einars Guðfinnssonar
þegar fyrirtækið fór í gjaldþrot.Hann
og Einar K. Guðfinnsson sjávarút-
vagsráðherra eru bræðrasynir.
Landsbankinn rak
kvóta Bolvíkinga suður
„Búskiptin hafa dregist
von úr viti en ég var að
enda við að segja sýslu-
manninum fyrir vestan
að við værum að reka
smiðshöggið á þetta.
Þetta er með elstu
búum.“