Læknablaðið - 15.12.1985, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ
349
GAGNASÖFNUN
Byrjaðu á því að lesa yfirlitsgreinar í þeim
tímaritum, sem þér eru tiltæk. Inn í þá mynd
geturðu fyllt með því að athuga Index Med-
icus síðustu fjögurra til fimm ára. Til frekara
öryggis getur þú svo leitað efnis í bóka-
flokkum, svo sem Yearþook, svo og í Pro-
gress in ..., samanber List of Journals
Indexed í Cumulated Index Medicus.
Endanlega getur þú notað Medical Annual
til þess að fullvissa þig um það að þú hafir ekki
misst af neinu verki, sem máli skiptir. Allt
þetta getur þú unnið þér léttara, með því að
notfæra þér strax í upphafi þjónustu þeirra
sérfræðinga, sem eru á bókasöfnum, bóka-
varðanna. Þeir kunna síðan lagið á því að fá
fram sjálfar greinarnar, sérprentanir eða
aðrar fjölfaldanir eða tölvuútskriftir með
upplýsingum um greinar um viðkomandi
efni. Tölvuvinnsla er ávallt dýr og þú færð
margfalt meiri upplýsingar en þú hefur þörf
fyrir. Láttu því bókasafnsfræðingana
ráðleggja þér hvað gera skal.
Þegar í upphafi skaltu gera spjaldskrárkort
yfir hvert verk fyrir sig með nafni höfunda(r),
upphafsstöfum, fullum titli greinar, ártali,
árgangi, fyrsta og síðasta blaðsíðutali, þannig
að þú hafir yfirsýn yfir allar tiltækar heim-
ildir. Bættu síðan í safnið jafnóðum og
greinarnar berast. Hyggist þú ekki varðveita
viðkomandi tímarit, vendu þig á að taka út
þær greinar, sem þú gætir haft gagn af síðar.
Þú kemst trúlega að raun um, að hliðstæða
fyrirhugaðrar könnunar hefur verið unnin
ótaloft áður, að fyrirbærið hefur verið þekkt
frá tímum Hippókratesar; eða voru það Forn-
Egyptar sem lýstu því? Yfirlitsgrein birtist i
norska læknablaðinu í fyrra og í síðustu viku
var leiðari um efnið i BMJ; eða var það í
JAMA?
Þér verður nú ljóst, hvað aðrir hafa gert
áður, hverju er ósvarað og hvar aðra höfunda
greinir á. Nú er tími til kominn að ræða
undirbúning við starfsbræður, sem hafa
reynslu. Þeir hafa þegar gert sín byrjenda-
mistök og munu forða þér frá samskonar
hliðarsporum.
HEITI GREINAR
Settu heiti greinar niður á blað strax og þú
byrjar undirbúning.
Titill greinar á
• að vera fræðandi,
• að vera nákvæmur og sérkennandi,
• að vera eins stuttur og kostur er.
Titlinum er ætlað að vekja athygli lesandans.
Hvort sem hann hefur sjálfa greinina undir
höndum, sér útdrátt úr henni í öðru riti eða
rekst á tilvitnun í heimildalista, hefur heiti
greinarinnar oft úrslitaþýðingu um það, hvort
viðkomandi les greinina.
Þú munt þurfa að endurskoða titilinn aftur
og aftur. Hafðu hliðsjón af honum, þegar
efniviðurinn vex í höndum þér. Gættu þess, að
titillinn endurspegli efnið. Breytist vinnu-
áætlun þín þarft þú að breyta heitinu í sam-
ræmi við það.
Vandaðu orðavalið. Láttu lykilorðin úr
efninu koma fyrir í heitinu.
HVER ER HÖFUNDUR?
Um þetta fjallar Asher, sem vitnað var til í
upphafi þessa kafla (1):
»Hver skrifaði greinina? Þú að sjálfsögðu.
Settu því ekki sem meðhöfunda hóp manna,
sem hjálpuðu þér óþeint, en skrifuðu ekki
stakt orð; þakkaðu þeim í greinarlok... Höf-
undarnir, sem settir eru í haus greinarinnar,
eiga að vera þeir, sem raunverulega skrifuðu
hana. Tveir geta skrifað saman grein, ef til vill
geta þrír gert það, en alls ekki fléiri saman. Sex
manns geta ekki skrifað saman grein, frekar
en þeir gætu sameiginlega ekið bifreið.« (1).
Þessari tilvitnun lýkur á þessum orðum:
»Crowds of spurious authors confuse the
reader and make reference work harder.« (1).
Þetta vandamál er enn til umræðu.
Alþjóðanefnd ritstjóra læknatímarita hefur
rætt þetta á fundum sínum (5) og eru innan
tíðar væntanlegar leiðbeiningar til ritstjóra og
höfunda. Út frá því, sem nú liggur fyrir, er
hægt að setja fram nokkrar grunnreglur:
Ætlunin er að veita höfundarhugtakinu þá
merkingu, sem það upphaflega hafði, þ.e. að
sá telst höfundur, sem bæði hefur tekið virkan
þátt í að móta greinina og átt aðild að þeirri
vinnu, sem á undan fór, allt frá fyrstu
hugmyndum að meðferð niðurstaðna og
túlkun þeirra. Sérhæft tæknilegt framlag á
rannsóknastofum, ráðgjöf eingöngu, stjórn-
unarábyrgð á stofnun, »eignaraðild« að
klíniskum upplýsingum o.s.frv. er ekki nægi-
legt til þess að réttlæta, að viðkomandi sé
skráður meðhöfundur.
Nöfn þeirra, sem hafa lagt verulega af
mörkum til vísindaverks, en uppfylla ekki