Læknablaðið - 15.12.1985, Blaðsíða 47

LÆKNABLAÐIÐ
361
Tafla VI. Aldursdreifing lækna og kandidata yngri en
70 ára í ársbyrjun 1985, 1980 og 1985 ásamt ágiskunfyrir
árin 1990 og 2000.
Aldur 1975 1980 1985 1990 2000
25-29............. 65 147 124 184 180
30-34............. 89 172 222 234 220
35-39............. 75 92 182 200 182
40-44............. 92 78 95 167 232
45-49............. 76 92 79 92 195
50-54............. 54 76 89 75 163
55-59............. 29 53 72 87 85
60-64............. 21 26 52 68 68
65-69............. 27 22 25 48 75
Samtals 528 756 940 1.155 1.400
línuritsins verði greinilegir, þegar myndin
hefur verið minnkuð.
Tákn skulu vera greinileg og það
frábrugðin hvert öðru, að ekki sé hætta á að
þeim verði ruglað saman.
Á kvarða skal koma fram hvaða einingar
eru notaðar. Kvarði, sem sýnir fjölda (hlut-
föll), skal byrja á núllpunkti. Sé ekki hægt að
sýna allan kvarðann, skal með eyðu eða á
annan viðeigandi hátt sýna, hvað í hann vanti.
Á sama hátt skal sýna, að í láréttan kvarða
vanti, t.d. þegar mælingar hafa ekki verið
gerðar samfellt.
í mynd 11 eru sýnd nokkur dæmi um strik
og um tákn.
Stólparit (bar diagram) eru hentug til þess
að túlka tvíundarbreytur og afmarkaðar
breytur.
Stólpar geta legið lárétt eða staðið lóðrétt.
Þeir skulu allir vera jafn breiðir. Vel fer á þvi,
að breidd þeirra sé meiri en bilin á milli eða að
valin er andstæðan: Grannir stólpar og ríflegt
bil á milli.
Krínglurit (pie chart, pie diagram) má nota
á sama hátt og stólparit, en þá þarf að setja
beinar tölur eða hlutfallstölur inn á myndina
sjálfa.
Súlurit (histogram) er notað til þess að sýna
tíðnidreifingu samfelldra gilda.
Súlurit er gert á þann hátt, að á lárétta ásinn
eru sett mörk þeirra flokka, sem talnasafninu
hefur verið skipað í.
Á lóðrétta ásinn eru markaðar einingar fyrir
tíðni. Síðan eru dregnir ferhyrningar með
grunnlínu á lárétta ásnum og svarar hæð
ferhyrninganna til tíðni í hverjum flokki.
Flatarmál súluritsins alls fæst með þvi að
0
V_____________________________J
Mynd 10. Skyggna númer sex: Tafla VI
leggja saman flatarmál ferhyrninganna. Séu
flokkar allir jafn stórir, verður jafn langt milli
ystu marka í hverjum og einum. Sé breidd
hvers flokks: b og samanlögð tíðni: N, verður
flatarmál alls súluritsins: Nb. Hver einstak-
lingur eða mæling svarar þá til einnar flatar-
einingar.
Séu flokkar misstórir, t.d. ef um mislöng
æfiskeið er að ræða, þarf að leiðrétta fyrir því,
samkvæmt reglunni um það, að hver ein-
staklingur svari til einnar flatareiningar.
T ökum dæmið um sjúklingana, sem greind-
ust með sjúkdóminn ABC, þegar þeir leituðu
til heilsugæslustöðvarinnar í XYZ á tímabil-
inu 1986 til 1995, bæði árin með talin. Frá
þessu er greint í töflu VII. Við fyrstu sýn mætti
ætla, ef við aðeins hefðum fremsta dálkinn til
þess að styðjast við, að tíðnin hafi verið mest
hjá konum og körlum á aldrinum 41-55 ára.
Við komumst að raun um annað, þegar við
reiknum út, hversu margir sjúklingar koma á
hvert aldursár. Þær meðaltalstölur notum við
nú til þess að marka hæð flokka í súluritinu á
mynd 12 og sækjum jafnframt flokkabreidd-
irnar í aldursflokkana fremst í töflunni. Hvað
töfluna varðar, er vert að benda á, að titill og
undirtitill eru hafðir jafn nákvæmir og raun
ber vitni, annars vegar til þess að skýringar á
dálkahaus geti verið eins stuttorðar og kostur
er, og hins vegar er það skylda að lýsa töflu
eins greinilega og hægt er, í eins stuttu máli og
kostur er.
Tíðnimarghyrningur (frequency polygon)
verður til á þann hátt, að fundið er miðgildi
hvers flokks. Svarandi til þess gildis og tíðni í
hverjum flokki eru markaðir punktar. Þegar
þessir punktar eru tengdir saman með beinum