Læknablaðið - 15.12.1986, Blaðsíða 16

330
1986; 72: 330-45 LÆKNABLAÐIÐ
Vilhjálmur Rafnsson, Haukur Kristjánsson
VINNUSLYS
Könnun á slösuðum, sem leituðu til Slysadeildar Borgarspítalans í
Reykjavík á árinu 1983
INNGANGUR
Um árabil hafa verið skráð og tölvufærð yfir
hundrað atriði varðandi sérhverja komu sjúklinga
á Slysadeild Borgarspítalans í Reykjavík. Þar
hafa því safnast fyrir umfangsmikil gögn um
slasaða, sem þangað hafa komið til meðferðar á
undanförnum árum. Upplýsingar þessar eru
skráðar og merktar hverjum einstaklingi og fjalla
að langmestu leyti um atriði, er varða
sjúkdómsgreiningu, meðferð og heilsufarsleg
afdrif sjúklinganna. Auk þessa eru við komu
sjúklings skráðar upplýsingar, svo sem um tildrög
slyssins, slysstað og flutning hins slasaða. í vörslu
Slysadeildarinnar eru því nákvæm og greinargóð
gögn um slys af ýmsu tagi og því ljóst að um er að
ræða kjörinn efnivið til slysarannsókna.
Tölulegar upplýsingar um vinnuslys á íslandi
hefur vantað um langt árabil. Vinnuveitendum
ber skylda til að tilkynna vinnuslys, sem verða í
fyrirtækjum þeirra til Vinnueftirlits ríkisins, áður
Öryggiseftirlits ríkisins (1). Fastmótaðar reglur
hefur skort varðandi þessar tilkynningar og ékki
hefur verið rekið sérstaklega á eftir
vinnuveitendum að tilkynna vinnuslys á seinni
árum. Árlega berast Vinnueftirlitinu þó
tilkynningar um rúmlega 350 slys á þennan hátt.
Sum þessara slysa fá nákvæma umfjöllun af hálfu
eftirlitsdeildar Vinnueftirlitsins, þar sem lagt er
mat á tildrög og orsakir slysanna. Aðra
uppsprettu upplýsinga um vinnuslys er að finna í
gögnum Tryggingastofnunar ríkisins, sem hefur
yfirlit yfir bótaskyld vinnuslys. Þau hafa verið um
1500 á ári og fyrir nokkru var gerð grein fyrir
þeim í nokkurra ára uppgjöri (2). Þrátt fyrir
þessar skýrslur er brýn þörf fyrir frekari
upplýsingar um vinnuslys hér á landi, sem hægt
væri að byggja á forvarnarstarf.
Þetta hefur orðið tilefni þessarar samantektar á
vinnuslysum sem hér liggur fyrir.
Frá Vinnueftirliti rikisins og Slysadeild Borgarspitalans. Barst
02/04/1986. Samþykkt til birtingar 16/06/1986.
Meginmarkmið þessarar könnunar er:
1) að fá yfirlit um árlegan fjölda vinnuslysa á
höfuðborgarsvæðinu með tilliti til aldurs, kyns
og fleiri þátta
2) að lýsa fjölda vinnuslysa í hinum ýmsu
atvinnugreinum með hliðsjón af fjölda
starfandi í atvinnugreinunum og
3) að leita eftir þýðingu ákveðinna áhættuþátta í
vinnu og vinnuaðstæðum.
ENIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Slysstaður. Eitt af því fjölmarga sem skráð er við
komu sjúklinga á Slysadeildina er slysstaður.
Fjórir fyrstu flokkarnir undir fyrirsögninni
slysstaður er slys í verksmiðju/verkstæði, slys á
sjó, slys í byggingarvinnu og önnur vinnuslys.
Hér er ekki um hreina landfræðilega skiptingu að
ræða, heldur er einnig tekið mið af því, hvað
slasaði var að gera þegar slysið varð. Þessir fjórir
flokkar voru því notaðir til að skilgreina þau slys
sem töldust vinnuslys. Til að átta sig á þeirri
slysstaðaflokkun sem hér hefur verið rædd skal
bent á mynd af færslublaði Slysadeildarinnar.
Slys á árinu 1983 voru valin til athugunar, þar
sem það var síðasta árið sem aðgengilegt var
þegar rannsóknin hófst. Á því ári voru 39.681
nýkomur til Slysadeildarinnar, þ.e.a.s. svo oft var
leitað til deildarinnar vegna nýrra slysa eða
annars, en hugsanlegt er að einhverjir
einstaklingar hafi komið þangað oftar en einu
sinni á árinu, þannig að þessi tala segir ekki til um
fjölda einstaklinga, sem til deildarinnar hafa sótt
á árinu. Af höfuðborgarsvæðinu (sjá
skilgreiningu síðar) voru 36.397 nýkomur. Af
heildarfjölda nýkoma voru 6.010 skilgreind sem
vinnuslys, þ.e. þau voru skráð í flokkana: Slys í
verksmiðju, slys á sjó, slys í byggingavinnu og
önnur vinnuslys. Með því að skilgreina vinnuslys
á þennan hátt voru slys á heimavinnandi
húsmæðrum ekki tekin með.
í orðabók Menningarsjóðs (3) er orðið slys
skilgreint sem óhapp, áfall; atvik, sem veldur