Læknablaðið - 15.12.1986, Blaðsíða 65

LÆKNABLAÐIÐ
365
sem beðið hafði verið um þessar mælingar af
einhverjum ástæðum (skimleit, eftirlit með
skjaldkirtilsjúklingi o.fl.). Vensl einstakra niðurstaðna í
þessum hópi voru síðan athuguð án þess að þau væru
valin eitthvað frekar. Síðan voru rannsökuð 112 sýni þar
sem einhver athugun hafði verið í efri kantinum
(T4> 130 nmol/1, T3>2,9 nmol/1, TSH>5 m U/l).
Niðurstöður benda til þess að í fyrri hópnum sé
samband FríttT3 og T3 gott R= .668 og sömuleiðis
samband FríttT4 og T4 R = .798. TSH hafði hins vegar
öfugt samband við T4R= .215 en samband TSH við
aðrar mælingar var veikara. FríttT3 og T3 var lítillega
tengt aldri. í seinni hópnum sem er meira valinn þá er
samband FríttT3 og T3 mun veikara R = .239. FríttT4
og T4 eru enn í góðum tengslum og tengsl T4 og FríttT4
við FríttT4-index er af svipaðri styrkleikagráðu (R = .8).
TSH virðist hins vegar hafa misst tengsl sín við T4
R = -.063. Vensl TSH við aðrar mælingar voru enn
minni. Fjöldi tilfella þar sem gera þurfti TRH próf til
frekari ákvörðunar á skjaldkirtilsstarfsemi var lítill.
Niðurstöður þeirra prófa verða kynntar á þinginu.
Niðurstöður þessar benda til að T4 og T3 mælingar séu
fullnægjandi við skimleit á ofstarfsemi skjaldkirtils
nema þegar sjúklingurinn hefur skýranlega ástæðu fyrir
hækkun á bindipróteini t.d. hormónalyf, í þeim
tilvikum er FríttT4-index næmara. Rannsóknin náði
ekki að svara hverju FríttT3 bætir við. Næmi TSH
mælinga virðist lítið í lægri gildunum í þeirri athugun
sem hér var gerð en TSH mæling ásamt T4 mælingu er
gagnleg við greiningu á vanstarfsemi kirtilsins.
MÆLING Á TSI (THYROID STIMULATING
IMMUNOGLOBULINS) í GRAVES SJÚKLINGUM.
Leifur Franzson, Gunnar Sigurðsson. Rannsókna- og
lyflækningadeildir Borgarspítalans.
Allar líkur benda til þess að sjálfsónæmi sé helsta orsök
á ofstarfsemi skjaldkirtils, (Graves sjúkdómur), þar sem
líkaminn myndar mótefni af IgG gerð gegn TSH
móttaka (receptor), á yfirborði skjaldkirtilsfruma og
örvi á þann hátt starfsemi hans. Vitað er að mörg
mótefni myndast í þessum tilvikum. Þau virka ýmist
hvetjandi eða letjandi á móttakann. Önnur örva vöxt
skjaldkirtilsins. Helsti myndunarstaður mótefnanna er
að öllum líkindum í sjálfum skjaldkirtlinum.
Ýmsar mæliaðferðir hafa verið þróaðar til mælinga á
TSI. Þeim er það sameiginlegt að vera seinvirkar og
vandasamar, þar sem unnið er með skjaldkirtilssneiðar
eða frumur úr ýmsum dýrum. Við þessar mælingar var
notuð RIA-aðferð, (radioimmuno assay), þar sem
geislamerkt TSH er látið keppa um bindistaðina á
uppleystum TSH móttaka við TSI úr sermi
sjúklinganna.
Tilgangur mælinga á TSI er að hjálpa til við greiningu
og meðhöndlun á Graves sjúkdómi. Talið er að hár TSI
títer fyrir lyfjameðferð og í lok hennar auki líkurnar á
að sjúkdómurinn taki sig upp aftur.
TSI var mælt í sermi Graves sjúklinga er höfðu fengið
geislavirkt joð annars vegar og lyfjameðferð hins vegar
og þeim fylgt eftir. Verulegur munur kom fram í
breytingum á TSI hjá fyrrgreinda hópnum. Magn TSI
hélst næsta óbreytt hjá þeim er fengu geislavirkt joð,
gagnstætt þeim er voru á lyfjameðferð, en þar féll magn
TSI verulega, sem gæti samrýmst því að lyfin dragi úr
framleiðslu á TSI. Af 14 sjúklingum með klínískan
Graves sjúkdóm voru 12 með hækkað TSI. Það mældist
ekki hjá þeim er höfðu aðra skjaldkirtilssjúkdóma.
Frekari niðurstöður verða kynntar á fundinum.
FARALDSFRÆÐILEG RANNSÓKN Á
KRABBAMEINI í SKJALDKIRTLI Á ÍSLANDI
1955-1984
Jón Hrafnkelsson. Félag um innkirtlafræði og
krabbameinsskrá Krabbameinsfélags íslands.
Á rannsóknartímabilinu voru skráð 526
krabbameinstilfelli í skjaldkirtli á íslandi. Af þeim
greindust 98 (19%) fyrst við krufningu. Nýgengi þeirra
426 (81%) sem greindust með skjaldkirtilskrabbamein
út frá einkennum eða skoðun á rannsóknartímabilinu
var 10,0 fyrir konur og 3,5 fyrir karla miðað við 100.000
á ári, sem er 2-3svar sinnum hærra en í nágrannalöndum
okkar og með því hæsta sem gerist í heiminum.
Vefjagreining lá fyrir hjá tæplega 99% tilfellanna.
Algengasta vefjagerðin var papilliferum krabbamein
(70,4%) síðan folliculare (16,0%), þá anaplastica
(7,8%) og loks medullaris (3,0%) og óflokkaðir (1,7%).
Ekki fundust tilfelli af arfgenga forminu af medullaris
krabbameini hér á landi.
Kringum 1965 kom fram veruleg auking á nýgengi
skjaldkirtilskrabbameins hér á landi. Um svipað leyti
bötnuðu lífslíkur verulega, æxlin greindust minni en
áður og fleiri fundust við almenna læknisskoðun. Þessi
aukining á nýgengi átti að verulegu Ieyti rætur að rekja
til aukins fjölda greindra tilfella með papilliferum
vefjagerð. Á síðustu árum hefur nýgengi aftur lækkað
aðallega meðal kvenna.
Krabbamein í skjaldkirtli á íslandi er algengara meðal
kvenna en karla. Hlutfallið var 2,9/1 fyrir allt tímabilið
en hlutur karla varð meiri eftir því sem á leið og síðustu
fimm árin var hlutfallið 1,7/1.
Þrátt fyrir aukinn fjölda greindra tilfella hefur
dánartíðni af völdum skjaldkirtilskrabbameins lítið
breyst á síðustu 30 árum.
Tíu ára lífslíkur kvenna voru bestar við papilliferum
vefjagerð 78%, síðan folliculare 69%, þá medullaris
67% og 0% við anaplastica vefjagerð. Meðal karla voru
10 ára lífslíkur bestar við folliculare vefjagerð 94%,
síðan papilliferum 52%, medullaris 33% og með
anaplastica vefjagerð 0%.
Aldur við greiningu hefur áhrif á afdrif sjúklinganna.
Nálægt 1% þeirra sem greindust fyrir 40 ára aldur hafa
látist úr skjaldkirtilskrabbameini, 8% þeirra sem
greindust á aldrinum 40-50 ára en 33% ef sjúkdómurinn
greindist eftir 50 ára aldur.
Beitt var tölfræðilíkani (»Cox proportional hazards
analysis program«) til að kanna hvaða þættir hefðu
áhrif á lífslíkur sjúklinga með skjaldkirtilskrabbamein.
Niðurstöður verða kynntar.
BLÓÐSKILUNARSJÚKLINGUR MEÐ
CALCIPHYLAXIS
Páll Asmundsson, Guðmundur J. Elíasson, Hrafnkell
Þórðarson. Lyflækningadeild Landspítalans.
Lýst er ungri konu í blóðskilun (hemodialysis) með
»tertier« kölkunarofstarfsemi (hyperparathyroidismus),