Læknablaðið - 15.09.1988, Side 39

LÆKNABLAÐIÐ 1988; 74: 279-84
279
Kristín E. Jónsdóttir, Þorgerður Árnadóttir
MÆLINGAR Á MÓTEFNUM GEGN BOGFRYMLUM
í NOKKRUM HÓPUM ÍSLENDINGA
INNGANGUR
Frá því um 1950 hafa mælingar á mótefnum gegn
bogfrymlum (Toxoplasma gondii) verið gerðar á
hópum fólks víða um lönd til að meta algengi
bogfrymlasmits og líkur á fóstursýkingum.
Varanleg aðstaða til slíkra mælinga hefur ekki
verið fyrir hendi hér á landi en það hefur lengi
verið ósk lækna sýkladeildar Landspítala að
koma þeim á fót. Ekki er gerlegt að taka upp það
próf, sem elst er og þykir hvað næmast, þ.e.
Sabin Feldman litarpróf, en til að framkvæma
það þarf m.a. aðstöðu til dýrahalds. Á síðari
árum hafa komið fram handhægari próf, sem
nálgast litarprófið hvað næmleika snertir og geta
þau auk þess mælt bæði IgG og IgM mótefni.
Þau próf, sem einkum hefur komið til greina að
taka í notkun hér eru:
1. Mælingar með hvatatengdum mótefnum
(enzyme-Iinked immunosorbent assay:
ELISA) (1-4).
2. Mælingar með glitmerktum mótefnum
(immunofluorescent antibody technique:
IFAT) (1, 4).
í hvort tveggja þessara prófa er hægt að kaupa
bogfrymlamótefnavaka ásamt hjálparefnum til
greiningar bæði á IgG og IgM mótefnum.
Aflestrartæki þurfa að vera til, ljósgleypnimælir
fyrir fyrrnefndu aðferðina og glitsmásjá fyrir þá
síðarnefndu.
Árið 1984 fékk annar höfunda (K.E.J.) styrk úr
Vísindasjóði Landspítala til efniskaupa í
mælingar með ELISA-aðferð í þeim tilgangi að
prófa hvernig gengi að nota þessa aðferð, hversu
hagkvæm hún væri og til að mæla mótefni i
nokkrum hópi kvenna á barneignaskeiði hér.
Ljósgleypnimælir var þá ekki til á
sýklarannsóknadeild Landspítala en á
rannsóknastofa Háskólans í veirufræði var slíkur
mælir og þar tók annar höfunda (Þ.Á.)
mælingarnar að sér.
Blóðsýni til mælinga á mótefnum gegn
Frá Sýklarannsóknadeild Landspítalans og Rannsóknastofu
Háskólans í veirufræði. Barst 03/11/1987. Samþykkt
10/05/1988.
bogfrymlum hafa annars verið send héðan til
Statens Seruminstitut í Kaupmannahöfn. Sýni frá
legudeildum Landspítala hafa yfirleitt verið
útbúin til sendingar á sýklarannsóknadeild
Landspítalans og hefur þannig myndast skrá yfir
þau þar.
Hér á eftir verða birtar niðurstöður úr
ofangreindum mótefnamælingum á
Rannsóknastofu Háskólans í veirufræði og úr
mælingum á tæplega 450 sýnum, sem send hafa
verið undanfarin sjö ár frá Landspítala til Statens
Seruminstitut. Einnig verður skýrt frá leit að
bogfrymlasótt (toxoplasmosis) i sjúkdómaskrám
Landspítalans.
Loks verður getið áður birtra niðurstaðna úr
mælingum á bogfrymlamótefnum í blóðsýnum
frá íslensku fólki, gerðum í Bandaríkjunum,
Danmörku og Bretlandi.
1. Mælingar á rannsóknastofu Háskólans í
veirufræði 1985
Aðferð. Fyrir áðurnefndan fjárstyrk frá
vísindasjóði Landspítala voru keyptir tveir kassar
með holuplötum frá Labsystems, Helsinki til
mælinga á IgG mótefnum í 276 sýnum auk
meðfylgjandi viðmiðunarsýna.
í hverri holu á plötunum er
bogfrymlamótefnavaki. Sé bogfrymlamótefni í
sermi, sem dreypt er á plötuna, festist það við
mótefnavakann. Hvert sermi er tvíprófað, þ.e.
dreypt í tvær holur í þynningunni 1:200. Til að
kanna hvort mótefni séu í holunum er því næst
dreypt í þær hvatatengdu mótefni gegn IgG eða
IgM mannamótefni, eftir því hvort niæla á. Sé
ekkert mótefni gegn bogfrymlum í holu, geta
hvatatengdu mótefnin ekki bundist heldur skolast
burt við þvott. Síðan er hvarfefni hvatans bætt í
holurnar og breytir hvatinn því í litað efni. Því
meira mótefnamagn sem er í serminu þeim mun
sterkari verður liturinn og er styrkleikinn mældur
með Ijósgleypnimæli. í holum, þar sem engin
bogfrymlamótefni eru verður engin litarbreyting.
Til viðmiðunar eru einnig prófuð hájákvætt,
lágjákvætt og neikvætt sýni.