Læknablaðið - 15.09.1988, Síða 48

286
LÆKNABLAÐIÐ
Tafla I. Yfirlit yfir helstu atriði hvers sjúkratilfellis.
Sjúkl Kyn Aldur Sj.hús Ár Eink. Húöpróf (§) TBC Avium Marin Scrof Vefjaskoðun Sýruf. Útlit stafir Ræktun Aðgerö Lyf
i... kk 9 Lkt >79 6 mán + 40 + * granulom já * brottnám -
2 ... kvk 1,5 Lkt ’85 1 mán 7(0) 16 (20) 14(0) (22) ósérh. nei scrofulac brottnám -
3 ... kk 2,5 Lkt ’85 5 mán 10 (10) 14 (16) 10 (18) (22) granulom nei _ brottnám _
4 ... kvk 2 Lsp ’73 1 mán - * * * granulom já scrofulac brottnám já
5 ... kvk 3,5 Lsp ’82 1 mán + * * * ósérh. já avium S + F
6 ... kvk 5 Keflav ’80 2 mán " * * * granulom nei avium S + F brottnám já
§ Tölur stærð húðsvars (herslis) í mm. - Neikvætt.
(tölur í sviga stærð svörunar ári síðar). * Ekki framkvæmt.
+ Væg svörun án herslis. S + F Skurður og fráveita.
ástungum. í einu tilfelli (nr. 1) myndaðist
sjálfkrafa fistill með stöðugri útferð, þar til
fyrirferðin var fjarlægð með skurðaðgerð
skömmu fyrir innlögn. Hafði eitlaberði verið sent
i vefjaskoðun, án þess að sýni væri tekið í
ræktun. Fyrirferðaraukningin hafði staðið í 1 til 6
mánuði hjá börnunum áður en sjúkdómsgreining
var gerð.
Blóðhagur barnanna var eðlilegur við innlögn
fyrir utan væga sökkhækkun hjá fjórum börnum.
Lungnamynd var eðlileg hjá öllum.
Rcektun og vefjaskoðun: Hjá fjórum börnum
byggðist greiningin á ræktun sýkilsins frá
eitlasýni. Hjá tveimur var greiningin byggð á
húðprófum og dæmigerðu berklaútliti á
vefjasýni, ásamt með sýruföstum stöfum í öðru
tilvikinu.
Húðpróf: Gert var Mantoux berklahúðpróf hjá
öllum börnunum, ýmist í sjúkrahúslegunni eða
síðar, og var það jákvætt hjá fjórum en svörunin
(herslið) þó aldrei meiri en 10 mm. Hjá börnum
nr. 1, 2 og 3 voru strax við innlögn framkvæmd
húðpróf fyrir tveimur tegundum frábrigðilegra
berklasýkla, M. avium og M. marinum, en efni til
húðprófa fyrir fleiri tegundum var þá ekki til í
landinu.
Hjá öllum þremur börnunum var svörunin við
frábrigðilegum berklasýklum sterkari en við M.
tuberculosis (Tafla I, mynd 1). Hjá fyrsta
sjúklingnum þar sem húðpróf voru hvað mest
óyggjandi, sáust sýrufastir stafir við vefjaskoðun,
sem einnig var að öðru leyti dæmigerð fyrir
berklasýkingu. Hjá barni nr. 2 fékkst greining
staðfest með jákvæðri ræktun á M.
scrofulaceum. Hjá sjúklingi nr. 3 var greiningin
hins vegar ekki eins augljós, þar sem ræktun var
neikvæð og fulllítill munur milli húðprófa.
Tæpu ári eftir aðgerð voru húðprófin endurtekin
hjá börnum nr. 2 og 3, en þau höfðu verið
einkennalaus allan tímann. í þetta sinn var einnig
gert húðpróf fyrir M. scrofulaceum, og var nú
mismunur húðsvara mun meira afgerandi en í
fyrra skiptið.
Meðferð: Öll börnin voru meðhöndluð með
skurðaðgerð, þó aðeins fjögur með brottnámi
sýkts eitils strax í byrjun. Barn nr. 5 hafði
viðvarandi fistil með útferð í 6 mánuði eftir
aðgerð en hann lokaðist síðan sjálfkrafa. Hjá
barni nr. 6 var einnig fistill með útferð í 3 mánuði
en þá var gerð aðgerð og öll fyrirferðin fjarlægð á
sjúkrahúsi í Svíþjóð og er ekki vitað frekar um
afdrif barnsins.
Öllum hinum börnunum virðist hafa farnast vel
eftir skurðaðgerð og engin merki endursýkingar
komið í Ijós. Börn nr. 1, 2, 3 og 5 voru ekki
meðhöndluð með berklalyfjum en börn nr. 4 og 6
fengu berklalyfjameðhöndlun. Barn nr. 6 var
meðhöndlað með ísoníasíði og rifampisíni en ekki
er vitað hve lengi. Barn nr. 4 var meðhöndlað
með ísoníasíði og streptomysíni í einn mánuð.
UMRÆÐA
Aldur þessara sex sjúklinga, tímalengd einkenna
fyrir greiningu og staðsetning
fyrirferðaraukninga á hálsi, eru um allt dæmigerð
fyrir eitlabólgu af völdum frábrigðilegra
berklasýkla.
Af öllum frábrigðilegum berklasýkingum hjá
börnum, tengjast um 90% eitlum (7, 9). í yfir
90% tilvika er um eitla á hálsi að ræða (8) og nær
alltaf er sýkingin aðeins öðru megin. Langflest
tilfellin, 80-92%, eru börn milli eins og fimm ára,
miðað við fimm athuganir, sem greindu frá alls
1293 börnum með frábrigðilegar berklasýkingar í
eitlum (3, 7, 8, 10, 11).