Læknablaðið - 15.09.1988, Síða 57

LÆKNABLAÐIÐ
293
Meðalaldur var 42,4 ár; elsti sjúklingurinn var 94
ára kona með brot á lærleggshálsi, og sá yngsti 12
ára stúlka sem fór í aðgerð vegna ökklabrots.
Keisaradeyfingar voru alls 55 (7,8%), þar af var
41 kona í aldurshópnum 15-29 ára.
Meðallengd aðgerða var 56,7 mínútur. Meðaltimi
frá lagningu deyfingar að endaðri aðgerð var
115,2 mínútur. Meðalbiðtími frá lagningu
deyfingar að byrjun aðgerðar var því 58,5
mínútur.
Magn notaðs deyfilyfs var nokkuð breytilegt.
Eins og sjá má á mynd 4, minnkar magnið með
hækkandi aldri. Þó virðast aldurshóparnir 15-29
og 30-44, þurfa svipað magn. Fróðlegt hefði verið
að sjá magnið með hliðsjón af þyngd eða
flatarmáli sjúklinganna, en þær tölur liggja ekki
fyrir.
Alls féll blóðþrýstingur 523 sjúklinga (74%). Á
mynd 5 má sjá samanburð á
meðalblóðþrýstingsfalli milli aldursflokka.
Greinilegt er að blóðþrýstingur eldri
aldursflokkanna fellur meira en þeirra sem yngri
eru, en þó er ekki marktækur munur á
meðalblóðþrýstingsfalli þriggja yngstu hópanna.
Svipaða sögu er að segja um falltíðnina, sem
virðist breytast við sömu aldursmörk. (Sjá mynd
6). Samanburður milli hópa fyrir ofan og neðan
þetta bil er ekki marktækur miðað við 5%
hámarkslíkindi. Með öðrum orðum bæði falltíðni
og meðalblóðþrýstingsfall við hryggdeyfingar
virðist aukast til muna eftir 44 ára aldurinn.
Meðaltími frá lagningu deyfingar að hámarks
blóðþrýstingsfalli var 34 mínútur.
Eins og fram hefur komið, virðist meðalfall
slagþrýstings fara vaxandi með auknum aldri.
Þegar litið var á samband milli blóðþrýstings fyrir
lagningu deyfingarinnar og blóðþrýstingsfallsins
kom fram, að meðal þeirra sem höfðu
slagþrýsting 140 mmHg og yfir (N = 149), féll
blóðþrýstingur hjá 95%, en hjá 68% þeirra sem
höfðu slagþrýsting undir 140 mmHg. Þessi munur
er marktækur (P< 0.001). 80% sjúklinganna
(N = 559) voru undir 140 mmHg. Áhrif
blóðþrýstingslækkandi lyfja á blóðþrýstingsfall
eru athuguð sérstaklega og má sjá útkomuna í
töflu II. Samtals notuðu 78 sjúklingar
blóðþrýstingslækkandi lyf og þar af féll
blóðþrýstingur 66 sjúklinga við deyfinguna
(84%), en af heildinni féll blóðþrýstingur 74%
sjúklinga. Af þessum 66 sjúklingum fengu 27%
efedrin, en aðeins 16% þeirra sem urðu fyrir
blóðþrýstingsfalli og notuðu engin
blóðþrýstingslækkandi lyf. Blóðþrýstingur féll
meðal 72,5% þeirra sem engin lyf notuðu.
Ekki er að finna marktækan mun á tíðni
blóðþrýstingsfalls sjúklinga sem notuðu eingöngu
þ-blokka eða eingöngu »önnur
blóðþrýstingslækkandi lyf«, annars vegar og
þeirra sem engin lyf notuðu, en hins vegar
marktækur munur á milli þeirra sem engin lyf
notuðu og þeirra sem notuðu þ-blokka ásamt
»öðrum blóðþrýstingslækkandi lyfjum«
(P< 0.025). Með »öðrum blóðþrýstingslækkandi
lyfjum« er átt við önnur lyf sem valda lækkun
blóðþrýstings, s.s. æðavíkkandi lyf, þvagræsilyf
o.s.frv.
Þegar hins vegar meðalblóðþrýstingsfallið er
borið saman milli hópanna, kemur í ljós að
notkun blóðþrýstingslækkandi lyfja almennt
eykur hættu á umtalsverðu blóðþrýstingsfalli, en
ekki virðist skipta máli hvaða lyf eru notuð.
M.ö.o. má búast við meira blóðþrýstingsfalli hjá
þeim sjúklingum sem neyta
blóðþrýstingslækkandi lyfja en þeim sem engra
slíkra lyfja neyta, en mestar líkur á
blóðþrýstingsfalli meðal þeirra sem nota saman
Tafla I. Hryggdeyfingar á árunum 1984-5. Skipting
eftir kyni og aldurshópum, 33% karlar, 67% konur.
Aldur Karlar Konur Alls °7o
0-14 ................... 4 4 8 1,1
15-29 ................. 72 126 198 27,9
30-44 ................. 55 140 195 27,5
45-59 ................. 49 122 171 24,1
60-74 ................. 43 63 106 15,0
75+..................... 9 21 30 4,3
Samtals 232 476 708 99,9
Tafla II. Áhrif töku blóðþrýstingslœkkandi lyfja á
blóðþrýstingsfall við hryggdeyfingar. Allir aldurshópar.
Hópar N Fjöldi fellur % Meðal- fall Staðal- frávik Efe- drin %
A: Engin lyf 632 457 72,5 22,7 13,44 74 (16)
B: p- blokkar 28 22 78,6 36,6 27,66 7 (31)
C: p- blokkar + 24 23 95,8 33,3 24,93 5 (22)
D: Önnur lyf 26 21 80,7 36,7 20,08 6 (28)
Staðtölulega marktækur munur (p<0.05), reyndist vera á milli
eftirtalinna hópa: a) Falltíðni: A og C; b) Meðalfall: A og B, A
og C og A og D. Ekki var marktækur munur á milli hópa B, C og
D innbyrðis. Blóðþrýstingur er mældur i mmHg. (þ-blokkar
+ = þ-blokkar ásamt öðrum blóðþrýstingslækkandi lyfjum
(hópur C)).