Læknablaðið - 15.05.1991, Qupperneq 29

LÆKNABLAÐIÐ
191
Kona og dóttir hennar voru greindar með
lungnaháþrýsting. Báðar fengu miðlægt vilsandi sjónulos
og mjög skerta sjón, móðir í báðum augum og dóttir
í öðru auga. Báðar höfðu mjög útvíkkaðar æðar undir
augnslímhúð. Móður voru gefnar asetasólamíð töflur
og viku seinna var losið horfið í báðum augum. Þegar
meðferð var hætt losnaði sjónan fljótlega aftur. Sjónulos
í öðru auga dótturinnar lagaðist án meðferðar. Við höfum
ekki séð þessum aukakvilla við lungnaháþrýsting lýst fyrr,
þrátt fyrir ítarlega leit í augnsjúkdómaritum.
Almennt hækkaður bláæðaþrýstingur gæti valdið sjónulosi
í tilvikum sem þessum. Asetasólamíð getur hafa eytt
losinu með því að auka ísog vökva í gegnum litlag sjónu.
MISMUNANDI ÁHRIF ÞJÁLFUNAR Á SJÚKLINGA
MEÐ LANGVINNA LUNGNATEPPU
Höfundar: Marta Guðjónsdóttir, Bjöm Magnússon.
Reykjalundur
Við könnuðum áhrif sex vikna þjálfunar á þol
Iungnateppusjúklinga (LTS). Átján LTS (aldur =
58 ± 7 ár) voru þolprófaðir fyrir og eftir sex vikna
endurhæfingu á Reykjalundi. Inngöngu í rannsóknina
fengu LTS í stöðugu ástandi með FEV,.0/FVC < 0.67.
Útilokaðir vom þeir sem svöruðu berkjuvíkkandi úða
með > 15% og 200 ml. bata á FEVi.o. Eftirtaldar
öndunarmælingar voru gerðar fyrir og eftir þjálfun:
spírometria, lungnarúmmálsmæling og loftdreifipróf.
Þolpróf voru tvennskonar: a) sex mínútna göngupróf, b)
hámarksþolpróf á hjóli með mælingum á súrefnisupptöku
(VOi), koltvísýringsútskilnaði (VC02), öndun (VE) og
slagæðablóðgösum. Þjálfun: Sjúklingar vom í leikfimi,
sundi, göngu og á þrekhjólum fimm daga vikunnar.
Niðurstöður: Öndunarmælingar breyttust ekki við þjálfun.
Tíu sjúklingar juku þol með marktækum bata á V02,
loftfirrðarmörkum (n=5), gönguprófsvegalengd og þyngd
álags á hjóli (wött). Eins batnaði mínútuöndun í álagi
og VE/V02 við hámarksálag lækkaði vemlega. Átta
sjúklingar bættu hvorki V02 né loftfirrðarmörk (n=6) en
hinsvegar varð marktæk aukning á gönguprófsvegalengd
og álagsþyngd hjóls. Allir gáfust sjúklingamir upp vegna
mæði á þolprófum; öndun við lok álags var nálægt
hámarki mínútuöndunar í hvíld (MVV) fyrir og eftir
þjálfun.
Alyktun: Niðurstöður sýna gagnsemi þjálfunar fyrir
fullorðna LTS. Hvöt eða áhugi sjúklinga hefur ekki áhrif
á niðurstöður þolprófa þar sem VE/MVV breytist ekki.
Tækni margra sjúklinga batnaði en niðurstöður gefa til
kynna að helsta ástæða sé lægri mínútuöndun vegna
þjálfunaráhrifa. Ekki liggur fyrir hvað veldur mismunandi
svömn sjúklinga við þjálfun.
Rannsóknin er byggð á rannsóknarverkefni framhaldsnáms
við líffræðiskor Háskóla íslands.
ÁFRAMHALDANDI ÞJÁLFUN
HJARTASJÚKLINGA AÐ ENDURHÆFINGU
LOKINNI
Höfundar: Valgerður Gunnarsdóttir Schram, Bergþóra
Baldursdóttir, Ingveldur Ingvarsdóttir. Landspítalinn -
hjartaendurhæfing/endurhæfingardeild
Tilgangur: 1) Hvort afkastageta hjartaskurðsjúklinga
sé sú sama við lok endurhæfingartímabils (þremur
mánuðum eftir aðgerð) og einu til tveimur ámm seinna.
2) Hvort þessir sjúklingar hafi haldið áfram þjálfun
eftir að reglubundinni endurhæfingu lýkur. 3) Hvort
hjartaskurðsjúklingar hefji störf að nýju.
Framkvœmd: Metin var starfsgeta 34 hjartaskurðsjúklinga
(49-72 ára) með áreynsluprófi við lok endurhæfingar
(þremur mánuðum eftir aðgerð) (próf 1) og síðan aftur
17-33 mánuðum seinna. (próf 2). Þegar þeir komu í
próf 2 var lagður fyrir þá spumingalisti, meðal annars
um magn þjálfunar, ástæður fyrir stöðvun þjálfunar,
vinnuhlutfall og endurtekin sjúkdómsáföll.
Áreynsluprófin vom gerð á þolbandi samkvæmt léttari
Bruce protocol og var hjartalínurit og blóðþrýstingur
(SBÞ) og álagsmat (BORG) skráð á hverri mínútu.
Súrefnisupptaka (V02) var áætluð samkvæmt formúlum
ACSM.
Niöurstöður: (meðaltal) próf 1 próf 2 p-gildi
Púls .... 134.2 144.2 0.05
SBÞ mmHg .... 184.5 201.5 0.001
VOt ml/mín/kg . . . . 32.9 37.3 0.01
Álagsmat 16.8 17.8 0.05
61.8% (21) sjúklinganna sögðust hafa haldið áfram að
þjálfa alveg síðan endurhæfingu lauk. 79.4% (27) þjálfuðu
meira en tvær klst. f viku, þar af 44.1 % meira en fjórar
klst./viku. Allir nema einn voru í vinnu og 61.1% (27)
unnu meira en 30 st/viku. Aðeins tveir höfðu þurft að
leggjast á sjúkrahús vegna einkenna frá hjarta.
VIRKNI (EMG OG HREYFING) í HANDLEGG
OG GANGLIM VIÐ HRAÐA SEILINGU FRAM í
STANDANDISTÖÐU
Höfundur: María H. Þorsteinsdóttir. Námsbraut í
sjúkraþjálfun
Þegar hreyfing er gerð í standandi stöðu til dæmis seiling
með öðrum handlegg, þarf hreyfikerfið að skipuleggja
viðhald á jafnvægi í líkamanum auk seilingarinnar
sjálfrar. Gjaman hefur verið gerður greinarmunur á hinni
áætluðu seilingu annars vegar og líkamsstöðuviðbrögðum
hins vegar hvað hreyfistjóm varðar, þar sem hin síðari
em talin vera reflektorísk og háð »feedback« -boðum
frá hreyfingu handleggjarins sem talin er viljastýrð í
þessu tilfelli. f þessari rannsókn var EMG tekið af hægri
mm. deltoidms ant., rectus femoris, biceps femoris,
tibialis ant. og soleus hjá sex ungum konum. Auk
þess var hreyfingargreining gerð með myndbandi og
töivuútreikningum. Konumar gripu hratt eftir hlut sem
var 1) handleggjarlengd í burtu og 2) 15 sm framar en 1).
Niðurstöður sýndu að vöðvavirkni og hreyfingar hófust
í neðri hluta líkamans áður en handleggur byrjaði að
hreyfast. I 1) hófst virkni í bic.fem. á svipuðum tíma og
í ant.deltoid og virtist sem líkamsstaða væri stillt áður
en handleggur hreyfðist. í 2) var aftur á móti sterkust
fylgni á milli ant.delt. og tib.ant. og var tib.ant. þá fyrsti
virki vöðvinn. Einnig varð tilflutningur á þungamiðju
líkamans áður en handleggur fór af stað. Því má álykta
að aðlögun jafnvægis sé ekki sett af stað af hreyfingu
handleggs, heldur virðist það skipulagt fyrirfram eins
og hin svokallaða viljastýrða hreyfing. Þegar seilast
þarf framar en handleggur nær færist þunginn fram við
ökklana áður en höndin fer af stað og getur sú hreyfing
líkamans því talist hluti af seilingunni.