Læknablaðið - 15.05.1991, Síða 34

196
LÆKNABLAÐIÐ
with the antibody at the DEJ. On IEM the antibody was
shown to be deposited largely in the dermal aspect of
the basal cells and to a lesser degree, on and below the
lamina densa. The results show that deposition of PR4
occurs mainly in the basal cells of discoid LE skin lesions
and therefore cannot be due to reaction with nuclear
antigens in deposited immunoglobulin. The antibody may
be detecting an epitope shared by the nuclear antigens and
another molecule.
ÁRANGUR MÓTEFNAMÆLINGA OG
BÓLUSETNINGA 12 ÁRA STÚLKNA GEGN
RAUÐUM HUNDUM ÁRIN
1982-1989
Höfundar: Birna Einarsdóttir, Brynja Jóhannesdóttir,
Anna P. Vignisdóttir, Guðrún Sverrisdóttir, Sigríður
Guðmundsdóttir, Margrét Guðnadóttir
Bólusetning gegn rauðum hundum hófst hér á landi í
janúar 1977. Á hverju hausti síðan hefur verið kannað
ónæmi 12 ára telpna gegn rauðum hundum í nær
öllum grunnskólum landsins (u.þ.b. 2000 stúlkur á ári).
Mótefnalausum stúlkum er boðin bólusetning. Þær sem
hafa fengið eðlilega sýkingu, eru taldar vel varðar.
Á tímabilinu 1982-1989 hefur þátttaka í
mótefnamælingum verið nálægt 95% þeirra 12 ára
stúlkna, sem eru á þjóðskrá ár hvert. Vitað er, að
sumar, sem vantar, eru ekki búsettar á landinu það árið,
og nokkrar eru sjúklingar, sem geta ekki sótt skóla.
Mótefnalausar á þessum árum voru fæstar, 20%, í árgangi
fæddum 1971, en fiestar, 40%, í árgangi fæddum 1977.
Langflestar þeirra mótefnalausu (90-95%) hafa verið
bólusettar strax, og af þeim bólusettu hefur svipað hlutfall
verið endurmælt til að meta árangur bólusetningarinnar.
Mótefni eru mæld til að meta stöður mælinganna benda
til þess, að árangur bólusetninganna seinni árin sé ekki
eins góður og fyrstu árin. Hlutfall þeirra, sem mynda ekki
nægjanleg mótefni, óx til dæmis úr 1.6% haustið 1983
(árg. f. ’71) í 9.6% haustið 1987 (árg. f. ’75). Meðalgildi
mælinganna seig á sama tíma. Þegar lélegur árangur
frumbólusetningar kemur í ljós, er stúlkan endurbólusett
og endurmæld síðan. Þessar einstaklingsbundnu aðgerðir
veita mæðrum framtíðarinnar meira öryggi en almenn
bólusetning ungbama gegn rauðum hundum.
GREININGAR VEIRUSJÚKDÓMA MEÐ
RANNSÓKNUM Á SAURSÝNUM. YFIRLIT
TVEGGJA SÍÐUSTU ÁRA
Höfundar: Sigrún Guðnadóttir, Þorgerður Ámadóttir.
Rannsóknastofa Háskólans í veirufræði
Hluti af greiningum veirusjúkdóma á rannsóknastofu fer
fram með rannsóknum á saursýnum. Þær veirur, sem
fjölga sér í meltingarvegi valda ýmsum sjúkdómum þar
(kveisu) eða annars staðar í líkamanum (miðtaugakerfi,
húð, hjarta o.fl.). Helstu veirur, sem greinast úr saur eru
rotaveirur, adenoveirur og enteroveirur.
Flesta flokka enteroveira er hægt að rækta úr saursýnum
í frumugróðri og/eða tilraunadýrum og er þetta enn
aðalaðferðin við greiningar slíkra sýkinga. Ræktun
er tíma- og vinnufrek aðferð. Enteroveirur valda allt
frá einkennalausum upp í lífshættulegum sýkingum.
Sameiginlegt einkenni kveisuveira (rota og ákv.
stofna adenoveira) er, að erfitt er að rækta þær. Helstu
aðferðir til greininga á þessum veirum er leit að
veirum eða veiruhlutum með rafeindasmásjárskoðun,
ónæmisfræðilegum aðferðum og kjamasýrutengingum.
Ein helsta orsök kveisu í smábömum eru rotaveirur. Ýmsa
flokka adenoveira er tiltölulega algengt að finna í saur,
þvf böm skilja oft út veiruna langtímum saman.
Á tímabilinu 1/7 1988 til 30/6 1990 bámst 556 saurýni,
öll voru sett £ ræktun og reyndust um 95% þeirra nothæf.
Veirur ræktuðust úr um 12% nothæfra sýna. Eitt hundrað
og sjötfu sýni frá bömum fimm ára og yngri með
kveisueinkenni vom prófuð fyrir rotaveiru, af þeim vom
32 jákvæð eða um 19%.
SKIMUN BLÓÐGJAFA FYRIR PARVOVEIRU B19
Höfundar: B.J. Choen, A.M. Field, Sigrún Guðnadóttir,
S. Beard, J.A.J. Barbara. Rannsóknastofa Háskólans f
veirufræði, Ármúla la, Reykjavík, North London Blood
Transfusion Service, Colindale, London (NLBTS), Vims
Reference Laboratory, Central Public Health Laboratory,
Colindale, London
Parvoveiran B19, sem svo var kölluð fyrst 1980 hefur
reynst valda erythema infectiosum (»fifth disease«) það er
útbrotum, sem oft fylgja liðverkir um lengri eða skemmri
tíma, auk þess að geta valdið fósturláti (hypdrops foetalis)
og blóðskorti (aplastic crisis).
Til að mæla megi mótefni gegn parvoveiru B19 þarf B19
antigen. Þar sem ekki hefur enn tekist að rækta veimna
í frumugróðri, hefur verið notast við antigen sem unnið
hefur verið úr mannasermi.
Veiran er horfin úr sermi, þegar sjúkdómseinkenni koma
fram, svo gripið var til þess ráðs að skima blóðgjafa í
þeirri von að finna mætti antigen jákvæðan einstakling.
Áætluð tíðni B19 viremiu meðal heilbrigðra einstaklinga
var 1 af 10000 til 1 af 50000.
Á tímabilinu janúar til maí 1990 voru skimaðir 24000
blóðgjafar frá NLBTS (sjá að ofan) á Vims Reference
Laboratory f Colindale. Fannst einn antigen jákvæður.
Fengust um 150 ml sermis, en meirihluti sermisins hafði
þegar verið blandaður sermi 27 annarra blóðgjafa til
frekari vinnslu. Með sýmaðskilnaði mátti endurvinna B19
antigenið úr »immunocomplexum« sem myndast höfðu
í sermiblöndunni. Náðist þannig nægilegt antigen frá
þessum eina einstaklingi til notkunar á rannsóknastofunni
í Colindale næstu árin.
NMDA VIÐTAKAHEMILL KEMUR í VEG
FYRIR HEILASKEMMDIR AF VÖLDUM
MISLINGAVEIRU
Höfundar: Arthur Löve, Tommy Andersson, Krister
Kristensson. Rannsóknastofa Háskólans í veirufræði,
heilameinafræðideild Huddingesjúkrahúss, Karolinska
Institutet, Svíþjóð
N-methyl-D-asparate (NMDA) viðtakar eru mikilvægir
örvandi amínósýmviðtakar í heilum spendýra. Hafa þeir
verið tengdir frumudauða í nokkrum hrömunarsjúkdómum
1 heila. HNT (hamster neurotropic) stofn mislingaveim
veldur heilasjúkdómi í músum án bólgubreytinga.
Er þar að finna frumudauða í CAl og CA3 svæðum
hippocampus. Meðferð með NMDA viðtakahemli (MK-
801) kom í veg fyrir þessar frumuskemmdir. Þetta bendir
til þess að veiran geti valdið heilaskemmdum á óbeinan
hátt með þvf að örva NMDA viðtaka.