Læknablaðið - 15.11.1992, Page 15

LÆKNABLAÐIÐ
359
Table IV. Etiology of pleural effusions. Number of
patients in each diagnostic category and the number
of thoracentesis performed in each group.
Number Thoracentesis
Congestive heart failure ... .. 34 3
Parapneumonic .. 15 8
Postoperative .. 8 1
Posttraumatic 5 3
Pulmonary embolism .. 3 1
Pancreatitis .. 3 1
Dresslers syndrome .. 3 1
Tumor 2 2
Abdominal abscess 2 1
SLE .. 2 0
Meigs syndrome .. 1 1
Rheumatoid arthritis 1 0
Hepatitis 1 0
Unknown .. 16 5
Total 96 27
hluta lunga. Tuttugu og þrír sjúklingar höfðu
fleiðruholsvökva en eðlilega röntgenmynd af
lungum að öðru leyti. Blóðflæðiskönnun af
lungum var framkvæmd hjá 15 sjúklingum og
gaf til kynna lungnarek í þremur tilvikum.
Fleiðruholsástunga var gerð hjá 27 sjúklingum
(28%) og eru niðurstöður sýndar í töflu
III. Hjá tveimur sjúklingum náðist vökvi
eingöngu til ræktunar og tveir sjúklingar
höfðu blóðbrjóst. Bakteríuræktun var reynd
hjá 20 sjúklingum en var alltaf neikvæð.
Berklaræktun var gerð hjá 17 sjúklingum
og var einnig neikvæð. Sýnistaka frá
brjósthimnu var gerð í þremur tilvikum
og sýndi í öllum tilfellum bólgusvörun
en ekki illkynja breytingar né merki um
berkla. Tveir sjúklingar reyndust hafa mikla
hækkun á amylasa og var annar þeirra með
briskirtilsbólgu og hinn með ígerð í kviði
vegna rofs á meltingarvegi. 1 13 tilvikum voru
gerðar mótefnamælingar vegna veirusjúkdóma
en þær voru allar neikvæðar.
Orsakir brjóstholsvökva í þessari rannsókn
eru sýndar í töflu IV. Þar kemur fram að
hjartabilun var langalgengasta ástæðan en næst
kom vökvi tengdur sýkingu í lunga. Alls eru
taldar upp 13 orsakir fyrir 80 tilfellum en í 16
tilvikum var orsök óþekkt. Þá er í töflunni
einnig sýnt hjá hve mörgum sjúklingum í
hverjum hópi var gerð brjóstholsástunga.
UMRÆÐA
í þessari rannsókn kemur fram að
fleiðruholsvökvi er algengt vandamál á
Borgarspítala, sérstaklega á lyflækningadeild
þar sem einn af hverjum 25 sjúklingum
á rannsóknartímabilinu var með
fleiðruholsvökva. En þessir sjúklingar gátu
einnig verið á skurðlækningadeild eða slysa-
og bæklunarlækningadeild. Þá kemur einnig
fram að fleiðruholsvökvi getur komið fram hjá
öllum aldurshópum, þótt oftast sé um eldra
fólk að ræða og speglar þetta aldursdreifingu
sjúklinga á Borgarspítala.
Vökvinn reyndist vera algengastur í vinstra
fleiðruholi og ef um íferð eða samfall
á hluta lunga reyndist vera að ræða var
það einnig algengara í vinstra lunga. Tólf
þeirra 16 sjúklinga með fleiðruholsvökva af
óþekktri orsök höfðu ekki aðrar breytingar á
röntgenmynd af lungum en fleiðruholsvökva.
Margir sjúklinganna voru grunaðir um
lungnarek því gerð var blóðflæðiskönnun
af lungum hjá 15 sjúklingum en gaf aðeins
greiningu í þremur tilfellum.
Fleiðruholsástunga var ekki gerð nema hjá
rúmum fjórðungi sjúklinganna. Vilsa reyndist
algengari en bjúgvökvi. Eftirtektarvert er að
hvorki berklabakteríur né aðrar bakterfur
ræktuðust nokkru sinni úr vökvanum. Þá
greindust æxlisfrumur aðeins í einu tilviki
af 14 við frumurannsókn. Vefjasýni var
aðeins tekið í þremur tilvikum og verður
það að teljast lág tala miðað við hversu
mikilvæg sú rannsókn er talin við greiningu
fleiðruholsvökva, ef grunur er um æxli eða
berkla sem orsök (10). Mótefnamælingar
vegna veirusjúkdóma voru alltaf neikvæðar
enda þótt sterkur grunur væri um veiruorsök
í sex tilfellum. Coxsackie-veirur eru taldar
algengasta veiruorsök brjósthimnubólgu (11).
I rannsókn okkar var hjartabilun algengasta
orsök fleiðruvökva og er það í samræmi við
niðurstöður annarra höfunda (1). Astunga var
aðeins gerð hjá þremur af þessum sjúklingum
enda er hún almennt talin óþörf ef sjúklingar
svara vel hjartabilunarmeðferð, nema ef vera
skyldi í mismunagreiningarskyni eins og um
var að ræða hér (12).
Næstalgengastur var vökvi tengdur sýkingu
í lunga. Astunga var gerð hjá rúmlega
helmingi þessa hóps og ræktuðust aldrei
bakteríur úr vökvanum. Flestir höfundar
leggja mikla áherslu á að tekið sé sýni
úr vökva til ræktunar ef hann er fyrir
hendi við lungnabólgu þar sem meðferð er