Læknablaðið - 15.05.1994, Blaðsíða 10

174
LÆKNABLAÐIÐ
þurfa að biðja um T3, T4 og TSH öll saman
ef klínískur grunur er ekki mjög sterkur og
val prófa beinist einkum að því að útiloka
sjúkdóma í skjaldkirtli. Ef verið er að leita
að skjaldkirtilssjúkdómi án ákveðins gruns
um of- eða vanstarfsemi í kirtlinum, hefur
verið mælt með næmu TSH prófi og FT4(12).
Þá hafa aðrar kannanir einnig bent til þess
að ekki sé ráðlegt að nota TSH mælinguna
eina sér þar eð lítil reynsla sé ennþá komin á
nýjustu mælingaraðferðir auk þess sem lyf og
sjúkdómar ótengdir skjaldkirtli gætu haft áhrif
á hana (8,9,11,13).
Athyglisverð er dreifing á styrk T4 og T3 í
sermi eftir því hvort TSH styrkur er ofan,
innan eða neðan viðmiðunarmarka fyrir
TSH í sermi og virðist benda til að mun
nánara samband sé á milli T4 og TSH en
T3 og TSH og að afturverkun (feed-back)
sé ef til vill fyrst og fremst á milli T4 og
TSH. Þessar niðurstöður koma vel heim og
saman við könnun á þessu efni sem gerð var
í stórum gagnabanka í Japan (23) þar sem
breytingar á FT4 í sermi sýndi bestu fylgni
við TSH gildi og mun betri en FT3. Þetta
gæti ef til vill bent til lítillar þarfar fyrir T3
eða FT3 mælingar eftir að T4 og TSH hafa
mælst utan marka og geta þá breytingar á
T3 í sermi einar og sér speglað eitthvað
annað en skjaldkirtilsstarfsemi, eins og til
dæmis föstu eða sjúkdóma (24). Bæði T4
og T3 styrkir í sermi hafa áhrif til lækkunar
á TSH seiti (negative feed-back) og bæði
þessi skjaldkirtilshormón hafa áhrif sín á
að minnsta kosti tvo þætti; minnka TRH
(thyrotropin releasing hormone) framleiðslu
í heiladyngjubotni (hypothalamus) og minnka
TSH framleiðslu og seiti í heiladingli. Hvort
þeir minnka áhrif TRH á heiladingulsvef
sérstaklega er ekki vitað. T4 virðist hafa
meiri áhrif í þessa veru en T3 og kann það að
tengjast hvarfi á T4 yfir í T3 á þeim stöðum,
þar sem verkun þeirra er þekkt og nefndir
voru hér að ofan (25).
SUMMARY
The relatively high prevalence of thyroid disorders
with their protean symptoms has put thyroid tests
in high demand. Due to ever improving thyroid
tests, doctors must continually reassess their use
of them in diagnosis and treatment. In the present
paper we have studied the use of serum thyroid
tests among lcelandic doctors and compared it
to that of their colleagues in other countries. We
studied 7674 thyroid tests performed in a general
laboratory during 1987-1990. Referrals came
from 31 general practitioners, 4 endocrinologists,
20 internists and 22 other doctors of different
specialities. Endocrinologists requested thyroid
tests in about 75% of their referrals, general
practitioners in about 9% and others in 10-17%
of referrals. There was a considerable variation
between ittdividual doctors. About 40% of tests
from endocrinologists were outside the reference
range while 20% of the tests from other doctors
were outside that range. Less than 15% of the
patients were referred more than once by doctors
other than the endocrinologists who referred
26% of the patients ntore than once. The most
common combination of tests was TSH+T4+T3,
especially among the general practitioners where
it occurred in 56% of requests, but there was a
considerable individual variation. The inverse
relationship between serunt values of T4 and
TSH was found to be ntuch stronger than that of
T3 and TSH indicating less negative feedback
connection between T3 and the pituitary and
therefore perhaps less weight as diagnostic test.
Results seem to indicate that thyroid tests are used
in a similar fashion by Icelandic doctors as by
their colleagues in the Scandinavian countries. The
search for thyroid diseases seems to be actively
conducted by the general practitioners and various
physicians who could perhaps use thyroid tests
more efficiently if they had the latest information
on them more readily available.
HEIMILDIR
1. Haraldsson A. Rannsókn á nýgengi ofstarfsemi
skjaldkirtils á íslandi 1980 til 1982. Læknablaðið
1984; 70: 39-44.
2. Mogensen EF, Green A. Thyreotoxicosens
epideniiologi i Danmark. Ugeskr læger 1980; 142:
1077-80.
3. Tunbridgc WMG, Evered DE, Hall R, et al. The
spectrum of thyroid disease in a community: The
Wickhain survey. Clin Endocrinol 1977; 7: 481-93.
4. Liewendahl K. Assessment of thyroid status by
laboratory methods: developments and perspectives.
Scand J Clin Lab Invest 1990; 50/Suppl 201: 83-92.
5. Nicoloff JT, Spencer CA. The use and misuse of thc
sensitive thyrotropin assays. J Clin Endocrinol Metab
1990; 71: 553-8.
6. Spencer C, Eigen A, Shen D. et al. Specificity of
sensitive assays of thyrolropin (TSH) used to screen
for thyroid diseases in hospitalized patients. Clin
Chem 1987; 33: 1391-6.
7. Keiding NR, Jensen SE, Weeke J, Mabeck CE. The
role of the thyroid tests in handling of patients in
general practice. A phenomenologic study. Scand J
Clin Lab Invest 1990; 50 /Suppl 200: 6-9.
8. Nyström E, Lindstedt G, Lundberg P-A. The new
generation of thyrotropin assays - their place in
thyrodiagnostic strategy. Scand J Clin Lab Invest
1986: 46: 197-9.
9. Ericsson U-B, Fernlund P, Thorell JI. Evalualion of
the usefulness of a sensitive immunoradiometric assay