Læknablaðið - 15.05.1994, Blaðsíða 23

LÆKNABLAÐIÐ
187
Fjöldi
Mynd 1. Dreifing á niðurstöðutölum mœlinga á
koloxíðmettun blóðrauða í 36 einstaklingum sem fórust
í eldsvoða á tímabilinu 1971-1990. Koloxíðeitrun telst
banvœn ef koloxíðmettun blóðrauða er > um 50%.
Fjöldi
Mynd 2. Dreifing á niðurstöðutölum mœlinga á etanóli í
blóði 24 einstaklinga, sem fórust í eldsvoða og voru með
etanól í mœlanlegu magni í blóðinu við andlátið.
UMRÆÐA
Talið er að flest dauðsföll af völdum eldsvoða
megi rekja til eitrunar af völdum koloxíðs
og/eða áverka af völdum bruna (2-4).
Lengi var raunar álitið að koloxíð væri eini
eitrunarvaldurinn við eldsvoða. A síðari
árum hefur athygli manna þó jafnframt
beinst að öðrum eitruðum lofttegundum sem
geta myndast við bruna, svo sem blásýru,
koltvíoxíði og klórvetni (10). Eríitt er að
gera sér grein fyrir því hvaða áhrif þessar
lofttegundir kunni að hafa, enda verða sumar
þeirra ekki greindar við rannsóknir post
mortem. Mælingar á blásýru í blóði fólks
sem farist hefur í eldsvoða, benda hins vegar
til þess að vægi hennar sé mun minna en
koloxíðs og sjaldgæft sé að hún finnist í
banvænu magni í blóði (11,12). Engu að síður
nrá gera ráð fyrir því að þessar lofttegundir
geti, ásamt súrefnisskorti, aukið á eiturhrif
koloxíðs. Ætti það að koma fram í minni
koloxíðmettun blóðrauða við eldsvoða en
við aðrar koloxíðeitranir. Gögn úr eldri
rannsóknum bentu til þess að slíkur mismunur
kynni að vera fyrir hendi (1,2).
1 safni okkar eru 14 dauðsföll sem talin
voru stafa af koloxíð- eða reykeitrun
eingöngu. Koloxíðmettun blóðrauða var í
þessurn tilvikum talsvert minni en við aðrar
koloxíðeitranir sem við höfum rannsakað
(samanburðarhópur I). Ellefu þessara 14
einstaklinga voru með etanól í blóðinu
og sumir mjög mikið. Enda þótt engar
heimildir hafi fundist um að etanól auki á
eiturhrif koloxíðs og geti þannig skýrt minni
koloxíðmettun blóðrauða í þessum tilvikum,
þótti samt rétt að athuga þann möguleika
sérstaklega. Leiddi athugunin í ljós, að ekkert
samband var á milli etanólþéttni í blóði og
koloxíðmettunar blóðrauða, hvorki í þessum
14 einstaklingum né öllu safninu. Styðja
því niðurstöður okkar í heild þá ályktun,
að aðrar eitraðar lofttegundir kunni oft að
vera samverkandi við koloxíð í dauðsföllum
af völdum eldsvoða. Súrefnisskortur gæti
þó skipt hér einhverju máli. Tilraunir á
rottum og kanínum benda samt til þess að
vægi súrefnisskorts við dauðsföll af völdum
eldsvoða sé lítið (13).
Þrátt fyrir samverkandi áhrif annarra
loftegunda er koloxíð engu að síður
veigamesti eitrunarvaldurinn. Sést það best á
því, að í safni okkar voru tveir þriðju hlutar
(66,7%) hinna látnu með koloxíðmettun
blóðrauða yfir banvænum mörkum. Er það
nokkru hærra hlutfall en fundist hefur við
rannsóknir á dauðsföllum af völdum eldsvoða
í grannlöndum okkar (50-63%; Noregur,
Skotland, Danmörk) (2-4).