Læknablaðið - 15.05.1994, Blaðsíða 31

LÆKNABLAÐIÐ
195
kæfisvefns og svöruðu þátttakendur á fimm-
stiga mælikvarða (1: aldrei; 2: sjaldnar en einu
sinni í viku; 3: einu sinni til tvisvar í viku; 4:
þrisvar til fimm sinnum í viku; 5: daglega)
(13). Spumingum um einkenni drómasýki
var svarað með jái eða neii. Jafnframt var
spurt um langvinna sjúkdóma, lyfjanotkun og
sérstaklega um róandi lyf og svefnlyf. Einnig
um ökuskírteini, fjölda ekinna kfiómetra á
ári, tildrög umferðarslyss og þá sérstaklega
hvort viðkomandi teldi að syfja eða þreyta
hafi stuðlað að óhappinu. Spurt var um neyslu
áfengis og einnig spurt fjögurra annarra
spurninga um áfengisneyslu. Notuð var
íslensk þýðing á hinum svo kölluðu CAGE
spumingum (Cutting down, Annoyance,
Guilty feeling, Eye opener), sem komu fyrst
fram árið 1968 (14,15). Höfundar prófsins og
þeir sem hafa kannað réttmæti þess telja að
við leit að áfengissýki bendi þrjú eða fleiri
jákvæð svör til áfengissýki (15,16). íslenska
þýðingu CAGE spurninganna er að finna í
viðauka.
Framkvœmd: Spurningalistar voru sendir
samanburðarhópi þann 24.1. 1992 en
rannsóknarhópi þann 31.1. og 10 dögum síðar
var sent þakkar- og áminningarkort til allra.
Ný bréf og spurningalistar voru send þeim
er ekki svöruðu, eftir fimm og aftur eftir níu
vikur. Að lokum voru valdir af handahófi
meðal þeirra sem ekki höfðu svarað, 50
einstaklingar úr hvomm hópi og þeirra leitað
sérstaklega, aðallega símleiðis.
Þátttaka: Alls bárust 342 (72,6%)
nothæfir spurningalistar til gagnavinnslu
frá ökumönnum og 742 (74,2%) frá
samanburðarhópi (tafla 1). í ökumannahópi
var svarhlutfallið heldur lægra meðal karla
en meðal kvenna eða 71,4% á móti 75,6%.
Einkum voru það karlar á aldrinum 30-
Tafla II. Þálttaka og upplýsingar um þá sem ekki svara.
49 ára sem svöruðu illa (64,1%) (tafla I).
Karlar og konur í samanburðarhópi svöruðu
í svipuðu hlutfalli en þátttaka var áberandi
minnst meðal þeirra sem voru 70 ára og eldri
(51,8%).
Eftirgrennslan um 50 úr hvorum hópi
er ekki svöruðu leiddi í ljós að flestir í
samanburðarhópi vildu í raun svara eða 34 af
50 (tafla II). Aðeins átta neituðu, sex fundust
ekki og tveir reyndust veikir. Erfiðar reyndist
að hafa upp á ökumönnum og aðeins 25 af
50 svöruðu könnuninni í síma. Sex ökumenn
neituðu þátttöku, 14 fundust ekki og vitað var
að fimm voru erlendis.
Tölfrœði: Samanburður á hópum var
gerður með kí-kvaðrat prófunum. Til þess
að unnt væri að meta hvað einkenndi
ökumennina úr slysahópnum var beitt þrepa
logistískri aðhvarfsgreiningu. Hannað var
líkan sem metur líkurnar á því að hafa lent
í slysi. Frumbreytan var slysahópur eða
samanburðarhópur en fylgibreyturnar kyn,
aldursflokkur, hrotur, dagsyfja, saga um að
sofna við stýrið, fjöldi jákvæðra CAGE svara
(0-4) og meðalvegalengd sem ekin er árlega.
Sams konar líkan var notað til þess að meta
líkurnar á syfjuslysi meðal ökumanna.
NIÐURSTÖÐUR
Við samanburð á aldurs- og kyndreifingu
í ökumannahópi og samanburðarhópi
kemur í ljós að ökumenn eru nær þrisvar
sinnum oftar karlar og hlutfallslega miklu
yngri en í samanburðarhópnum (talla
I). Alls eru 61,4% ökumannanna undir
þrítugu en 26,6% samanburðarhópsins
sem valinn var úr Þjóðskrá. Arlegur
meðalakstur í ökumannahópi var meiri en
hjá samanburðarhópnum. Alls óku 25,7%
Slysaökumenn Samanburðarhópur
Látnir 1 1
Veikir 0 21
Fjarverandi/erlendis 21 12
Neita aö taka þátt 22 72
Finnst ekki sími, svara ekki 84 149
Auðir eða ógildir 1 2
Símasvör 25 34
Póstsvör 317 708
Úrtaksstærð 471 999