Læknablaðið - 15.12.1995, Síða 70

896
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
aldagömlum og rótgrónum
siðareglum og er nærtækast að
minna á Hippókratesareiðinn.
Raunar hvílir skylda til hjálpar
nauðstöddum á öllum mönn-
um, samanber 221. gr., 1. mgr.
almennra hegningarlaga sem
hljóðar svo:
„Láti maður farast fyrir að
koma manni til hjálpar, sem
staddur er í lífsháska, þótt
hann gœti gert það án þess að
stofna lífi eða heilbrigði
sjálfs sín eða annarra í
háska, þá varðar það varð-
haldi eða fangelsi allt að 2
árum, eða sektum, ef máls-
bœtur eru. “
Álitaefni sem hér kunna að
rísa snerta merkingu orðanna
„nauðsynleg læknishjálp“, „að-
kallandi sjúkravitjanir" og „al-
varleg forföir. Vafatilfelli ber
þó tvímælalaust að túlka í vil
þeim sem leitar læknishjálpar.
í 15. gr. læknalaga eru ákvæði
um þagnarskyldu:
„Lœkni ber að gœta fyllstu
þagmœlsku og hindra það að
óviðkomandi fái upplýsing-
ar um sjúkdóma og önnur
einkamál er hann kann að
komast að sem lœknir.
Þetta gildir ekki bjóði lög
annað eða sé rökstudd
ástœða til þess að rjúfa þagn-
arskyldu vegna brýnnar
nauðsynjar.
Samþykki sjúklings, sem
orðinn erló ára, leysir lækni
undan þagnarskyldu. Að
öðrum kosti þarf samþykki
forráðamanns.
Lœknir verður ekki leiddur
fram sem vitni í einkamálum
gegn vilja sjúklings nema
œtla megi að úrslit málsins
velti á vitnisburði hans eða
málið sé mikilvœgt fyrir
málsaðila eða þjóðfélagið,
hvort tveggja að mati dóm-
ara. í slíkum tilvikum ber
lœkni að skýra frá öllu sem
hann veit og telur að hugsan-
lega geti haft áhrif á málið.
Slíkur vitnisburður skal fara
fram fyrir luktum dyrum.
Lœknir getur þrátt fyrir
ákvœði þessarar greinar veitt
öðrum heilbrigðisstéttum
upplýsingar sé um að rœða
rannsóknir og meðferð
sjúklinga.
Sama þagnarskylda gildir
fyrir aðrar heilbrigðisstéttir
og aðra sem vinna með
lœkni.
Þagnarskylda fellur ekki
niður við lát sjúklings. Mœli
ríkar ástœður með því getur
lœknir látið í té upplýsingar
með hliðsjón af vilja hins
látna og hagsmunum við-
komandi. Sé lœknir í vafa
geturhann borið málið undir
landlœkni. “
Um þagnarskyldu mætti fjalla
í löngu máli, enda takast þar
iðulega á miklir hagsmunir og
örðugt að orða reglur sem taki á
öllum álitaefnum. Pó má slá
föstu að þagnarskyldan taki
ekki eingöngu til staðreynda
sem standa í beinu sambandi við
sjúkdóminn eða meðferð á hon-
um, heldur til alls þess sem
sjúklingur trúir lækni fyrir
vegna afskipta hans af sjúklingi.
Jafnvel kann lækni að vera skylt
að leyna því að hann stundi
sjúkling.
Þegar meta á hver dæma skuli
um það hvað falli undir þagnar-
skylduna er aðalreglan sú að
mat læknis ræður.
Tilteknir almannahagsmunir
geta leyst lækni undan þagnar-
skyldu svo sem rannsókn af-
brotamála. Hér má segja að al-
mannahagsmunir vegi þyngra
en hagsmunir sjúklings.
Þá getur sjúklingur sjálfur
leyst lækni undan þagnarskyldu
og forráðamaður — nánar til-
tekið lögráðamaður — ef sjúk-
lingur er undir 16 ára aldri.
Þagnarskylda fellur ekki
sjálfkrafa niður við dauða sjúk-
lings, en heimilt er að víkja frá
henni á grundvelli hagsmuna-
mats, með öðrum orðum ef
mikilvægir hagsmunir krefjast,
til dæmis vegna erfða eða til að
upplýsa afbrot.
Um þagnarskyldu er mælt í
fjölmörgum lagaákvæðum.
Um meðferð upplýsinga í
sjúkraskrám er mælt í 16. gr.
Þar segir:
„Sjúkraskrá er eign heil-
brigðisstofnunar þar sem
hún er fœrð eða lœknis sem
hana færir.
Lœkni er skylt af afhenda
sjúklingi eða umboðsmanni
hans afrit sjúkraskrár, allrar
eða að hluta. Sama gildir
gagnvart opinberum aðilum
sem lögum samkvœmt at-
huga kœru sjúklings eða um-
boðsmanns vegna lœknis-
meðferðar. Þetta gildir þó
ekki um sjúkraskrár sem
fœrðar eru fyrir gildistöku
þessara laga.
Upplýsingar í sjúkraskrá,
sem hafðar eru eftir öðrum
en sjúklingi sjálfum eða heil-
brigðisstarfsfólki, skal ekki
sýna nema með samþykki
þesssem upplýsingarnar gaf.
Nú telur lœknir að það þjóni
ekki hagsmunum sjúklings
að afhenda framangreindum
aðilum afrit sjúkraskrár og
skal lœknir þá án tafar af-
henda landlœkni afrit
sjúkraskrárinnar til frekari
afgreiðslu.
Landlæknir skal innan átta
vikna ákveða hvort viðkom-
andifái afrit sjúkraskrárinn-
ar.
Ráðherra setur reglur um af-
hendingu og varðveislu
sjúkraskráa, að fengnum til-
lögum landlœknis og
Lœknafélags íslands. “
Ákvæði þessarar greinar eru í
megindráttum í samræmi við
15.-17. gr. stjórnsýslulaga nr.