Læknablaðið

Volume

Læknablaðið - 15.11.1997, Page 6

Læknablaðið - 15.11.1997, Page 6
722 LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83: 722-5 Ritstjórnargrein Óttinn við aukaverkanir af pillunni Það er alvarlegt mál ef rekja má heilsutjón til algengra lyfja, einkum ef neytandinn er ungur og að öðru leyti hraustur einstaklingur. Sam- setta östrógen-prógestógen pillan hefur verið aðalgetnaðarvörn ungra kvenna í yfir 30 ár, á íslandi sem annars staðar (1). Allt frá upphafi var læknum ljóst að pillan var öruggt lyf, enda þótt henni gætu oft fylgt vægar aukaverkanir. Yfirleitt dró úr þeim við lengri notkun. Alvar- leg veikindi og jafnvel dauðsföll vegna krans- æðasjúkdóma og blóðsega voru þekkt, en sjaldgæf, og einkum bundin við eldri konur og þær sem reyktu. Etínýlöstradíólið, sem enn er nær eina östrógenið í pillunni, var minnkað allt að sexfalt í 20-35 míkrógrömm á dag. Nýrri og virkari prógestógen, laus við truflandi andró- genáhrif og með mun hreinni prógesterónverk- un voru framleidd (kölluð „þriðji ættliður" prógestógena). Þau höfðu nær engin og jafnvel jákvæð áhrif á bindiprótín kynhormóna og há- þéttnilípóprótín í blóði (2). Nú er talið óhætt að ávísa pillunni fram að tíðahvörfum hjá hraustum konum sem ekki reykja og eru ekki of feitar (3). Pillunni fylgdu ennfremur heilsu- farslegir og þjóðfélagslegir kostir. Hún er vörn gegn eggjaleiðarabólgum og legslímuflakki, legslíman þynnist sem dregur úr magni blæð- inga, blæðingatruflanir og blæðingaverkir minnka, legbolskrabbmein verður sjaldgæfara, færri eggjastokkablöðrur myndast og eggja- stokkakrabbamein verður fimmtungur þess sem annars yrði. Með pillunotkuninni hvarf ótti við ótímabæra þungun. Staða kvenna í þjóðfélaginu breyttist meðal annars vegna þess að þær gátu stýrt frjósemi sinni mun betur. Pillan gerði fólki betur fært að eignast börn þegar þeirra var óskað. Fjöldi rannsókna hefur staðfest þessar já- kvæðu hliðar á notkun hormóna til getnaðar- varna. Samt sem áður hafa grunsemdir um að pillan hafi skaðleg áhrif ekki hljóðnað og oft hlotið mikla athygli, stundum mun meiri en efni stóðu til. Pilluskelfing (pill panic) hefur orðið til þegar sögur af alvarlegum fylgikvillum eða neikvæðum niðurstöðum rannsókna hafa skotist fram á forsíður fréttablaða. Oftast hef- ur það aðeins leitt til óæskilegra þungana, með fóstureyðingu eða ótímabærri barneign í kjöl- farið. Ein mesta pilluskelfingin varð í lok október 1995, þegar bresk nefnd um lyfjaöryggi sendi út aðvörun um að nýjar pillutegundir sem inni- héldu prógestógenin desógestrel og gestóden tengdust helmingi meiri hættu á bláæðablóð- segum (4). Bréf var sent til breskra lækna, en daginn eftir að það var póstlagt var upplýsing- um einnig komið til allra fjölmiðla landsins. Skyndilega virtist sem um neyðarástand væri að ræða. Aðeins takmarkaðar upplýsingar voru þó gefnar í upphafi. Áhættumatið kom úr fjórum tilfellaviðmiðunar rannsóknum sem að hluta var ekki enn lokið. Ýmsir þættir þessara athugana gátu auk þess aukið á óvissu um nið- urstöðurnar. Þó hlutfallsleg áhætta (relative risk) virtist há, gáfu heildartölur um bláæða- segamyndun (absolute risk) aðra mynd. Talað var um 30 tilfelli af hverjum 100.000 notendum á ári. Viðmiðunin var pillur sem innihéldu pró- gestógenið levónorgestrel, en þar var áhættan 15 af hverjum 100.000 á ári, miðað við 5-11 af 100.000 á ári ef konur notuðu aðrar varnir en pilluna. Tíðni bláæðasega í þungun er til sam- anburðar 60 tilfelli af hverjum 100.000 á ári. Líkur á dauðsfalli við bláæðasegamyndun eru lágar; 1-2 af hverjum 100 konum (2). Öryggis- mörkin fyrir áhættuna náðu niður undir 1 og á

x

Læknablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.