Læknablaðið - 15.11.1997, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
731
Hómósystein,
áhættuþáttur æðasjúkdóma
Margrét Árnadóttir
Árnadóttir M
Hyperhomocysteinemia, a cardiovascular risk factor
Læknablaðið 1997; 83: 731-42
The rare syndrome of homocystinuria is character-
ized by very high plasma concentration of the amino
acid homocysteine. Homocystinuric patients are at
greatly increased risk of atherosclerotic complica-
tions independent of the underlying cause of the
syndrome. Based on these observations, the homo-
cysteine theory of atherosclerosis was formulated 20
years ago proposing that homocysteine as such was
responsible for the vascular damage. It was also
proposed that the mild hyperhomocysteinemia,
commonly found in the general population, consti-
tuted a cardiovascular risk factor. The homocysteine
theory of atherosclerosis is supported by the results
of a few large prospective investigations and many
small retrospective studies which showed signifi-
cantly higher plasma homocysteine concentrations
in patients suffering from atherosclerotic complica-
tions than in controls. Moreover, according to mul-
tiple regression analyses of these study results, the
risk associated with hyperhomocysteinemia is inde-
pendent of other cardiovascular risk factors.
The mechanism is unclear but clinical studies and
animal experiments indicate that homocysteine in-
duces endothelial damage and influences blood
coagulation. Treatment with folic acid effectively
lowers plasma homocysteine concentration. To
date, it is not known whether such treatment lowers
the incidence of atherosclerotic complications.
Key words: atherosclerosis, homocysteine, thrombosis.
Frá lyflækningadeild Landspítalans. Fyrirspurnir, bréfa-
skipti: Margrét Árnadóttir, lyflækningadeild Landspítalans,
101 Reykjavík. Sími: 5601359; bréfsími: 560 1287; netfang:
margreta@rsp.is
Lykilorð: blóðsegi, hómósystein, æðakölkun.
Ágrip
Heilkennið hómósystínmiga einkennist af
feykihárri þéttni amínósýrunnar hómósysteins
í blóðvökva og mjög aukinni hættu á fylgikvill-
um æðakölkunar. Fyrir 20 árum var sett fram
sú tilgáta að hómósystein sem slíkt væri skað-
legt æðum, jafnvel þegar um vœgt aukna þéttni
hómósysteins er að ræða. Niðurstöður fjölda
rannsókna styðja þessa tilgátu. Nokkrar stórar
framskyggnar rannsóknir ásamt fleiri tugum
afturskyggnra athugana hafa sýnt hærri hómó-
systeinþéttni hjá sjúklingum með æðasjúk-
dóma en hjá viðmiðunarhópum og tölfræðileg
úrvinnsla hefur jafnan sýnt hómósystein sem
sjálfstæðan áhættuþátt æðakölkunar.
Klínískar rannsóknir og dýratilraunir benda
til að hóniósystein skaði æðaþel og stuðli að
blóðstorknun. Hómósysteinþéttni íblóðvökva
má lækka á einfaldan og ódýran hátt með fólín-
sýru. Þó hefur enn ekki verið rannsakað hvort
fólínsýrumeðferð dregur úr þróun æðabreyt-
inga.
Inngangur
Amínósýran hómósystein hefur verið þekkt
í rúm 60 ár (1) en vakti fyrst athygli eftir upp-
götvun hins sjaldgæfa heilkennis hómósystín-
migu í byrjun sjöunda áratugarins (2). Hómó-
systínmiga, sem einkennist af vitsmunavan-
þroska, bein- og augnkvillum, greinist yfirleitt
í bernsku. Þessir sjúklingar hafa feykiháa
þéttni hómósysteins í blóðvökva (tafla I) og
þvagi. Reyndar er hómósystein í þvagi að
miklu leyti á formi tvísúlfíðsins hómósystíns en
af því dregur heilkennið nafn sitt. Hómósystín-
miga stafar oftast af arfhreinum skorti á efna-
hvatanum systaþíónín-þ-synþasa en sjaldgæfar
truflanir á fólínsýru- og kóbalamínbúskap eru
stundum að verki (3). Snemma var tekið eftir