Læknablaðið - 15.11.1997, Qupperneq 22

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
734
Fig. 2. Plasma homocysteine concentrations (\rnioUL) plotted
against glomerular filtration rates (GFR) (mllminll.73 m2).
The univariate correlation coefficient was 0.70.
(See ref. (31). Published with the kind permission of Scand-
inavian Journal of Clinical and Laboratory lnvestigation.)
þýlentetrahýdrófólat redúktasa sem einkennist
af helmingi venjulegrar virkni ásamt hitanæmi
(23,24). Þessi svipgerð hvatans kemur fyrir hjá
einstaklingum sem eru arfhreinir varðandi
stökkbreytingu í núkleótíði 677 (T í stað C) í
geni meþýlentetrahýdrófólat redúktasa (25).
Stökkbreytingin veldur myndun amínósýrunn-
ar valíns í stað alaníns. Afleiðingar stökkbreyt-
ingarinnar fyrir hómósysteinbúskapinn eru
ekki alveg ljósar; rannsóknir á arfhreinum ein-
staklingum hafa sýnt allt frá tvöfaldri hækkun á
meðalgildi tHcy (25) niður f 20% hækkun sem
eingöngu kom í ljós hjá einstaklingum með
fólínsýruþéttni undir miðgildi (26). Arfblendn-
ir einstaklingar hafa eðlilega tHcy (26). Rann-
sóknir á ýmsum þýðum hafa sýnt að algengi
arfgerðar TT er nálægt 10% (27-29).
Vítamínskortur: Fólínsýra, vítamín B12 og
vítamín B6 eru fyrirrennarar hjálparþátta
þeirra hvata sem stýra hvarfi hómósysteins.
Skortur á þessum vítamínum dregur úr hraða
hvarfsins og stuðlar að hækkaðri tHcy (3).
Flestar rannsóknir hafa sýnt öfuga fylgni milli
tHcy og þéttni vítamínanna bæði innan og utan
viðmiðunargilda (30).
Skert nýrnastarfsemi: Öfug fylgni er á milli
gaukulsíunarhraða og tHcy (31) (mynd 2).
tHcy blóðskilunarsjúklinga er um það bil þrisv-
ar sinnum hærri en almenns þýðis (31) en lækk-
ar eftir hverja skilunarmeðferð (32). í heil-
brigðum síast sá hluti hómósysteins sem ekki
er prótínbundinn í gauklum og er að mestu
leyti tekinn aftur upp og brotinn niður í nær-
lægum píplum (proximal tubuli) (33,34). Þó er
talið ólíklegt að missir á þessari niðurbrotsleið
skýri að fullu áhrif nýrnabilunar á hómósyst-
einbúskap (35). Sennilega eru í sermi nýrnabil-
aðra sjúklinga einn eða fleiri hemlar (inhibi-
tors) sem draga úr virkni þeirra hvata sem stýra
hvarfi hómósysteins (36). Það, hve háan
skammt fólínsýru (sjá að neðan) þarf til lækk-
unar tHcy nýrnabilaðra, styður þá tilgátu að
hömlur séu á virkni meþýlentetrahýdrófólat
redúktasa. Hins vegar er algengi TT arfgerðar-
innar svipað hjá nýrnabiluðum og almennu
þýði (37).
Nýrnaþegar hafa hækkaða tHcy enda nýrna-
starfsemi þeirra skert (38,39). í einni rannsókn
höfðu nýrnaþegar sem meðhöndlaðir voru
með cýklósporíni hærri tHcy en sem svaraði
skerðingunni á nýrnastarfsemi þeirra (39). I
þessum sjúklingahópi sást ekki hin venjulega
öfuga fylgni milli tHcy og fólínsýruþéttni í
rauðum blóðkornum og því var ályktað að
cýklósporín truflaði endurmeþýleringu hómó-
systeins.
Tengsl hómósysteins og
æðasjúkdóma
Tengsl hómósysteins og fylgikvilla æðakölk-
unar: Mudd og samstarfsmenn könnuðu al-
gengi blóðsega hjá 629 einstaklingum sem
þjáðust af hómósystínmigu vegna systaþíónín-
p-synþasaskorts (40). Af sjúklingum sem ekki
höfðu verið meðhöndlaðir höfðu 50% fengið
blóðsega í slagæð eða bláæð, að minnsta kosti
einu sinni við 29 ára aldur (40). Vefjameina-
fræðilegar rannsóknir á sýnum sem fengin voru
við krufningu á slíkum sjúklingum sýndu út-
breidda æðakölkun í stórum og meðalstórum
slagæðum (41). Svipaða sögu var að segja um
sjúklinga með hómósystínmigu sökum skorts á
meþýlentetrahýdrófólat redúktasa (42,43) eða
truflana á kóbalamínbúskap (6,43). Þannig var
algengi æðasjúkdóma mjög hátt og óháð erfða-
gallanum að baki hómósystínmigunni. Það lá
beint við að álykta að hómósystein sem slíkt
væri skaðlegt æðum (7). Það lá líka beint við að
velta því fyrir sér hvort vægari hómósystein-
hækkun en sú sem einkennir hómósystínmigu
hefði skaðvænleg áhrif á æðar (8).
í fjölmörgum rannsóknum hefur verið leitast
við að svara spurningunni um hvort væg hækk-