Læknablaðið - 15.07.1999, Blaðsíða 68

652
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Ný sóttvarnalög, skráning farsótta
og framkvæmd sóttvarna
Þann 1. janúar 1998 tóku
gildi ný sóttvarnalög á Islandi.
Með löguin þessum voru end-
urskoðuð og sameinuð í ein
lög fleiri eldri lög um sótt-
varnir og skyld efni svo sem
berklavarnalögin frá 1939, lög
um ráðstafanir til varnar gegn
fýlasótt frá 1940, sóttvarna-
lögin frá 1954, farsóttalögin
frá 1958 og lögin um varnir
gegn kynsjúkdómum frá 1978
með breytingu frá 1986.
Almennt um lögin
Hin nýju sóttvarnalög fjalla
ekki um einstaka smitsjúk-
dóma eins og áður tíðkaðist
enda hefur reynslan sýnt að
eðli sjúkdómsvalda og far-
aldra sem þeir valda tekur
breytingum í tímans rás. Því
fjalla lögin fyrst og fremst al-
mennt um viðbúnað gegn far-
sóttum og viðbrögð sem nauð-
synlegt er talið að grípa til við
sóttvarnir. Lögunum er skipt í
almennar sóttvarnir og opin-
berar sóttvarnir. I kaflanum
um almennar sóttvarnaráð-
stafanir er fjallað um skyldur
einstaklinga, lækna og ann-
arra heilbrigðisstarfsmanna,
heilbrigðisfulltrúa, heilbrigð-
isnefnda og dýralækna. í kafl-
anum um opinberar sóttvarna-
ráðstafanir er fjallað um ráð-
stafanir vegna hættu á far-
sóttum innanlands, til eða frá
landinu og um aðgerðir vegna
hættu á útbreiðslu smits frá
einstaklingum. Það er ráð-
herra sem ákveður, að tillögu
sóttvarnaráðs, hvort grípa
skuli til opinberra sóttvarna-
ráðstafana svo sem ónæmis-
aðgerða, einangrunar smit-
aðra, sótthreinsunar og afkví-
unar byggðarlaga svo dæmi
séu nefnd.
I lögunum eru smitsjúk-
dómar skilgreindir. Athyglis-
verð nýmæli eru að sjúkdóm-
ar, sem orsakast af smitefnum
án kjarnasýru (og eru þar með
ekki örverur eða eiturefni
þeirra), eru flokkaðir sem
smitsjúkdómar samkvæmt
lögunum. Þekkt dæmi um slík
smitefni eru príón sem valda
riðu.
Önnur nýmæli er einnig að
finna í lögunum. Þau gera ráð
fyrir að settar verði reglugerð-
ir um skráningar- og tilkynn-
ingaskylda sjúkdóma (saman-
ber reglugerð nr. 129/1999)
og um göngudeildir vegna til-
kynningaskyldra smitsjúk-
dóma og um undanþágu frá
greiðsluhlutdeild sjúklinga
(samanber reglugerð nr. 131/
1999). A tilteknum sjúkrahús-
um skal vera aðstaða til ein-
angrunar sjúklinga með hættu-
lega smitsjúkdóma. Einnig er
ákvæði um að heilbrigðisráð-
herra geti falið ákveðnum rann-
sóknarstofum að ábyrgjast
greiningu örvera eða sníkju-
dýra úr sýnum frá sjúklingum
með smitsjúkdóma og fylgjast
með ónæmisástandi einstak-
linga gegn þýðingarmiklum
smitnæmum sjúkdómum.
Telji sóttvamalæknir, er hon-
um berst tilkynning um smit-
sjúkdóm, að grípa þurfi til
frekari ráðstafana en læknir
hefur þegar gert til þess að
fyrirbyggja eða hefta út-
breiðslu smitunar sem ógnað
getur almannaheill, skal hann
í samráði við héraðslækni sjá
til þess að til slíkra aðgerða sé
gripið. Takist ekki samstarf
við viðkomandi aðila getur
sóttvamalæknir, ef þurfa þyk-
ir, leitað aðstoðar lögreglu-
yfirvalda vegna aðgerða til
varnar smiti. Héraðslæknir
getur einnig gripið til slíkra
aðgerða í forföllum sóttvarna-
læknis. Með aðgerðum er átt
við læknisrannsókn, einangr-
un hins smitaða á sjúkrahúsi
og aðrar nauðsynlegar ráðstaf-
anir. Ætíð skal þó reynt að
leysa mál með öðrum hætti
áður en gripið er til þvingun-
araðgerða. Ákvörðun sótt-
varnalæknis eða héraðslæknis
um aðgerðir af þessu tagi má
kæra til Heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytis. Kæra
frestar hins vegar ekki fram-
kvæmd.
Réttarstaða smitaðra hefur
einnig verið bætt. Fallist mað-
ur, sem haldinn er smitsjúk-
dómi, ekki á að fylgja reglum
um umgengni við aðra eða
rökstuddur grunur er um að
hann hafi ekki fylgt slíkum
reglum getur sóttvarnalæknir
ákveðið að hann skuli lagður
inn á sjúkrahús í einangrun
eða að hann skuli einangraður
með öðrum hætti. Sé fram-
kvæmdin í andstöðu við hinn
smitaða skal sóttvarnalæknir
svo fljótt sem verða má bera
ákvörðunina skriflega undir
héraðsdóm. Dómari skal taka
málið fyrir án tafar og skipa
þeim er sætir einangrun tals-
mann, ef hann óskar þess,
samkvæmt ákvæðum laga um